Κατά την διάρκεια των τελευταίων αρκετών ετών, και χωρίς να προκαλέσουν μεγάλο ντόρο γύρω από το ζήτημα, οι αρχές της Νέας Υόρκης απενεργοποίησαν τα περισσότερα κουμπιά, αυτά που πατάμε όταν θέλουμε να περάσουμε απέναντι, που υπήρχαν στα φανάρια διέλευσης των πεζών στην πόλη. Ήταν περιττά, οι ψηφιακοί χρονομετρητές έκαναν τη δουλειά αυτόματα. Έτσι, μέχρι το 2004, λιγότερα από 750 από τα 3.250 τέτοια κουμπιά παρέμεναν λειτουργικά. Παρόλα αυτά οι υπεύθυνοι δεν απομάκρυναν τα άχρηστα πλέον κουμπιά από τα φανάρια και έτσι πολλοί πεζοί συνέχιζαν να τα χρησιμοποιούν μάταια.
Αρχικά, τα κουμπιά επέζησαν εξαιτίας του κόστους που είχε η απομάκρυνσή τους. Αλλά αποδείχθηκε ότι ακόμη και τα κουμπιά που δεν λειτουργούν εξυπηρετούν έναν σκοπό. Οι πεζοί που πιέζουν ένα κουμπί είναι λιγότερο πιθανό να περάσουν πριν εμφανιστεί το πράσινο ανθρωπάκι, λέει η Tal Oron-Gilad του πανεπιστημίου Ben-Gurion στο Ισραήλ. Έχοντας μελετήσει τη συμπεριφορά στις διασταυρώσεις, σημειώνει ότι οι άνθρωποι είναι πιο εύκολα υπάκουοι σε ένα σύστημα το οποίο λαμβάνει υπόψη τις επιθυμίες τους.
Τα κουμπιά που δεν λειτουργούν παράγουν αυτά τα placebo αποτελέσματα επειδή οι άνθρωποι θέλουν να έχουν την αίσθηση του ελέγχου των συστημάτων που χρησιμοποιούν, λέει ο Eytan Adar, ειδικός στην αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή στο πανεπιστήμιο του Michigan. Ο Adar σημειώνει ότι οι φοιτητές του πάντα βάζουν και ένα κουμπί «save» στο λογισμικό που σχεδιάζουν, το οποίο καθησυχάζει τους χρήστες που δεν ξέρουν ότι αυτά που πληκτρολογούν αποθηκεύονται αυτόματα ούτως ή άλλως. Σκεφτείτε το, λέει, σαν μια καλοπροαίρετη εξαπάτηση που μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε την έμφυτη ψυχρότητα του κόσμου των μηχανών.
Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη. Ο Ralf Risser, επικεφαλής του ινστιτούτου FACTUM της Βιέννης που μελετά τους ψυχολογικούς παράγοντες στα συστήματα μεταφορών και κυκλοφορίας, θεωρεί ότι η γνώση των πεζών σχετικά με την ύπαρξή τους και η επακόλουθη δυσαρέσκεια για την εξαπάτηση από τη μη λειτουργία τους είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για να τον παραβλέπουμε.
Κάτι τέτοιο συνέβη και στο Λίβανο. Τα κουμπιά διέλευσης που χρησιμοποιήθηκαν στη Βηρυτό μεταξύ του 2005 και του 2009 αποδείχθηκαν αποτυχία. Οι πεζοί τα πατούσαν και ήθελαν το πράσινο να ανάψει άμεσα. Δεν είχαν την υπομονή να περιμένουν για την επόμενη κατάλληλη φάση του κύκλου κυκλοφορίας. Οι αρχές τα απενεργοποίησαν και μαθεύτηκε ότι το πάτημα του κουμπιού ήταν πλέον άσκοπο. Η επακόλουθη απογοήτευση αύξησε το ποσοστό αυτών που περνούσαν τις διαβάσεις με κόκκινο λέει ο Zaher Massaad, πρώην μηχανικός της λιβανέζικης κυβέρνησης.
Η Βηρυτός σχεδιάζει να απομακρύνει όλα τα άχρηστα κουμπιά από τα φανάρια, το ίδιο λέει πλέον θα κάνει και η Νέα Υόρκη. Θα μείνουν μόνο καμιά 100αριά (που θα είναι και λειτουργικά) εκεί που οι πεζοί είναι τόσο σπάνιοι που δεν αξίζει να σταματάει κάθε τόσο η κυκλοφορία. Λειτουργικά ή placebo, τα κουμπιά των φαναριών ζουν τις τελευταίες τους στιγμές έτσι και αλλιώς. Αυτοί που περιμένουν να διασχίσουν τον δρόμο μπορούν πλέον να ανιχνευθούν αλλά και να μετρηθούν χρησιμοποιώντας έξυπνες κάμερες ή ανιχνευτές με υπέρυθρες ακτίνες. Η ολλανδική εταιρεία Dynniq πρόσφατα εγκατέστησε σε μια διασταύρωση στο Tilburg με ένα σύστημα που αναγνωρίζει ειδικές εφαρμογές στα smartphones των ηλικιωμένων ή των ατόμων με αναπηρία και τους δίνει 5 έως 12 επιπλέον δευτερόλεπτα για να διασχίσουν το δρόμο.
Θέλοντας να τεστάρω τις δυνατότητες και τα όρια του εργαλείου, άρχισα να ζητάω συμβουλές θεωρώντας μάλλον απίθανο (και ηθικά απωθητικό) το να το χρησιμοποιήσω. Μέσα σε μισή ώρα είχα αγοράσει μηνιαία συνδρομή.
11°
