Η τελευταία φορά που κάποιος είδε έναν δρυοκολάπτη στο Τενεσί ήταν το καλοκαίρι του 1994. Από τότε έχουν περάσει περισσότερο από τρεις δεκαετίες — χρόνια στα οποία το μικρό δρυοκολάπτη-σύμβολο των δασών του αμερικανικού Νότου θεωρούσαν χαμένο. Τώρα, όμως, αξιωματούχοι της πολιτείας και ομοσπονδιακές υπηρεσίες προχωρούν σε ένα φιλόδοξο σχέδιο επαναφοράς του, με στόχο να επεκταθεί ξανά η παρουσία ενός είδους που κάποτε κυριαρχούσε σε ολόκληρη τη νοτιοανατολική ζώνη των ΗΠΑ.
«Δεν έχουν πολλοί την ευκαιρία να φέρουν ένα είδος πίσω στον τόπο του», λέει ο Ντέιβιντ Χάνι, βιολόγος της Tennessee Wildlife Resources Agency. «Είναι τεράστια ευκαιρία». Μια ευκαιρία όμως που απαιτεί πολλή δουλειά.
Το σχέδιο προβλέπει την αποκατάσταση ιδανικού οικοτόπου σε μια έκταση περίπου 1.200 στρεμμάτων στο Savage Gulf State Natural Area, δύο ώρες νοτιοανατολικά του Νάσβιλ. Το μικρό, σχεδόν ασπρόμαυρο πουλί —με το διακριτικό κόκκινο σημάδι στα αρσενικά— χρειάζεται ώριμα πευκοδάση και βαθιές κοιλότητες για φωλιές. Αν όλα κυλήσουν ομαλά, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα μεταφέρουν μερικά από τα περίπου 7.800 οικογενειακά «clusters» πουλιών που υπάρχουν σήμερα σε 11 πολιτείες και θα τα επανεισαγάγουν στο Τενεσί το 2028.
Η εξαφάνισή του από το Τενεσί αντικατοπτρίζει την ευρύτερη πορεία της συρρίκνωσής του σε ολόκληρο τον Νότο: η καταστολή των φυσικών πυρκαγιών, η απώλεια παλιών πευκοδασών και η ανάπτυξη κατέστρεψαν το οικοσύστημα στο οποίο στηριζόταν. Το είδος εντάχθηκε το 1970 στη λίστα των ομοσπονδιακά απειλούμενων. Αν και οι πληθυσμοί του ανέκαμψαν από το ιστορικό χαμηλό των 1.470 clusters στα τέλη της δεκαετίας του ’70, παραμένουν διάσπαρτοι, εύθραυστοι και περιορισμένοι σε λίγες προστατευόμενες περιοχές: στρατιωτικές βάσεις, εθνικά δάση και μεμονωμένα φυσικά καταφύγια.
Η πολιτεία του Τενεσί και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θέλουν τώρα να γίνει η 12η πολιτεία όπου το είδος έχει «ασφαλές καταφύγιο». Ο Ρεπουμπλικανός κυβερνήτης Μπιλ Λι χαρακτήρισε την προσπάθεια «θρίαμβο συνεργασίας», αποτέλεσμα πολυετούς συντονισμού, κτηματολογικών συνεννοήσεων και βαθιάς περιβαλλοντικής στρατηγικής.
Η επαναφορά του πουλιού συνδέθηκε μάλιστα με την προστασία ενός άλλου απειλούμενου είδους: μιας σπάνιας ορχιδέας, της white fringeless orchid, που φύεται ακριβώς στις ίδιες περιοχές όπου θα μπορούσε να ζήσει και το red-cockaded woodpecker. Η πολιτεία ήδη προχωρούσε σε έργα αποκατάστασης για την ορχιδέα όταν οι ειδικοί συνειδητοποίησαν ότι το ίδιο περιβάλλον θα ήταν ιδανικό και για το πουλί.
Ο Τζον Ντόρεσκι, συντονιστής ανάκαμψης του είδους στην U.S. Fish and Wildlife Service, ομολογεί ότι στην αρχή ήταν επιφυλακτικός. Όλα όμως άλλαξαν όταν είδε από κοντά τα ώριμα shortleaf pines ηλικίας 80–100 ετών μέσα στο Savage Gulf. «Αυτό είναι το βασικό συστατικό», είπε. Το πλεονέκτημα μάλιστα είναι ότι η περιοχή είναι μακριά από τις παράκτιες ζώνες όπου οι πληθυσμοί των πουλιών απειλούνται από τυφώνες, αλάτι και κλιματική πίεση.
Η συμμετοχή της πολιτείας —βιολόγοι, δασολόγοι, βοτανολόγοι, υπηρεσιακοί παράγοντες— εντυπωσίασε τον Ντόρεσκι. «Είναι όλοι μέσα. Δεν μπορείς να ζητήσεις κάτι παραπάνω».
Ο Σαμ Κινγκ, υπεύθυνος του προγράμματος φυσικών περιοχών, βρίσκεται στην καρδιά της προσπάθειας: καθαρισμοί δασών, ελεγχόμενες καύσεις, απομάκρυνση ειδών που καταναλώνουν υπερβολικά νερό, συνεχής παρακολούθηση. Μέχρι την άφιξη των πρώτων 10 ζευγαριών, θα πρέπει να εγκατασταθούν τεχνητές φωλιές, να ρυθμιστούν άδειες, συμβάσεις και να οργανωθεί η μεταφορά.
Η μακροπρόθεσμη δέσμευση είναι τεράστια — και ακριβή. Όπως λέει ο Ντόρεσκι, η διατήρηση του είδους «μοιάζει με γάμο»: είναι σχέση ζωής. Παρόλα αυτά, οι ειδικοί πιστεύουν ότι αξίζει. Η αναγέννηση του red-cockaded woodpecker ωφελεί δεκάδες άλλα είδη του δάσους, από το Northern Pine Snake μέχρι τη μονάρχη πεταλούδα και το κολίνεο Northern Bobwhite.
Το μεγάλο όραμα; Εφαπτόμενοι βιότοποι από το Τενεσί μέχρι το Κεντάκι και τον υπόλοιπο Νότο, ώστε οι πληθυσμοί να επεκτείνονται φυσικά από πολιτεία σε πολιτεία.«Αυτό εδώ», λέει ο Χάνι, «είναι απλώς η αρχή».
Πηγή: The Washington Post