Τι προσπαθούν να αποκαλύψουν οι επιστήμονες σκάβοντας τη λάσπη από τον βυθό της Ανταρκτικής

Γιατί να αντέξει κανείς το παγωμένο κρύο που μουδιάζει τα χέρια, τους παγωμένους ανέμους και τις φουρτουνιασμένες θάλασσες – μερικές φορές δουλεύοντας όλη τη νύχτα – μόνο και μόνο για να σκάψει λάσπη από τον βυθό της Ανταρκτικής;

Αυτό ακριβώς έκανε μια διεθνής ομάδα ιδιαίτερα τολμηρών ερευνητών νωρίτερα φέτος στη μακρινή Ανταρκτική Χερσόνησο, σε μια αποστολή με στόχο να αποκαλύψει αιώνες επιστημονικών μυστικών για τον Νότιο Ωκεανό.

Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο θα μοιραστούν και θα αναλύσουν αυτά τα πολύτιμα δείγματα λάσπης, προκειμένου να κατανοήσουν πώς η ανθρώπινη δραστηριότητα – συμπεριλαμβανομένου ενός αιώνα βιομηχανικής φαλαινοθηρίας – επηρέασε την Ανταρκτική και τον υπόλοιπο πλανήτη.

Η έρευνα αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας προσπάθειας κατανόησης της σχέσης ανάμεσα στον ωκεανό και το κλίμα.

Μια ιστορία της θαλάσσιας ζωής

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα ειδικό τρυπάνι-πυρηνολήπτη – κάτι σαν έναν τεράστιο αποφλοιωτή μήλου – δεμένο στο ερευνητικό πλοίο, για να τρυπήσουν σε βάθη έως και 500 μέτρα.

Συλλέχθηκαν περισσότερα από 40 μακριά πυρήνα, ή σωλήνες, ιζημάτων από τον βυθό σε διάφορες τοποθεσίες γύρω από τη χερσόνησο.

Η περιοχή αυτή είναι από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα θαλάσσιας ζωής στην Ανταρκτική και επίκεντρο αλιείας, τουρισμού και – πριν απαγορευθεί τη δεκαετία του 1980 – της βιομηχανικής φαλαινοθηρίας.

Η συλλογή των ιζημάτων δίνει στοιχεία για το παρελθόν, «σαν ένα βιβλίο ιστορίας», όπως εξήγησε η επικεφαλής ερευνήτρια Δρ. Ελιζέντα Μπαγιέστε από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης.

«Το τι ζει στις θάλασσες σήμερα, τι ζούσε στο παρελθόν και η απόδειξη της ανθρώπινης επίδρασης» είναι καταγεγραμμένα στρώμα-στρώμα μέσα στην ιζηματογένεση επί αιώνες, είπε.

Διατηρώντας και χρονολογώντας αυτά τα στρώματα και αναλύοντας το περιεχόμενό τους, οι ερευνητές μπορούν να δημιουργήσουν μια εικόνα της ιστορίας της θαλάσσιας ζωής στην Ανταρκτική.

Μόλις οι πυρήνες έφτασαν στο πλοίο, καταψύχθηκαν και μεταφέρθηκαν στη Βαρκελώνη και στο εργαστήριο της Δρ. Μπαγιέστε.

Από εκεί, προσεκτικά αποσπασμένα κομμάτια αυτής της ανταρκτικής λάσπης θα αποσταλούν σε διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο.

Οι επιστήμονες θα σαρώσουν και θα χρονολογήσουν τα στρώματα ιζημάτων, θα εξετάσουν τι μικροβιακή ζωή περιέχουν, θα μετρήσουν τα επίπεδα ρύπανσης και θα υπολογίσουν πόσος άνθρακας είναι θαμμένος στη λάσπη.

Η αποστολή αυτή – το Convex Seascape Survey – φέρνει μαζί πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα ανά τον κόσμο για να κατανοήσουν καλύτερα πώς συνδέονται ο ωκεανός και το κλίμα.

Η Κλερ Άλεν, ωκεανογράφος από το Βρετανικό Ερευνητικό Κέντρο Ανταρκτικής, που μελετά την ιστορία της Ανταρκτικής για περισσότερα από 20 χρόνια, τόνισε ότι τέτοιοι πυρήνες είναι ιδιαίτερα πολύτιμοι.

«Πριν από το 1950 – πριν υπάρξει οποιαδήποτε δυνατότητα παρακολούθησης στην Ανταρκτική – οι πυρήνες ιζημάτων και οι παγοπυρήνες είναι ο μόνος τρόπος για να αποκτήσουμε εικόνα για τις κλιματικές ή φυσικές ιδιότητες που έχουν αλλάξει με τον χρόνο», είπε.

Το γενετικό αποτύπωμα της φαλαινοθηρίας

Τα νέα δείγματα που συλλέχθηκαν και προορίζονται για ανάλυση DNA πρέπει να διατηρούνται σε θερμοκρασίες αρκετά χαμηλές ώστε να σταματούν όλες οι βιολογικές διεργασίες.

Η Δρ. Μπαγιέστε τα έβγαλε για λίγο από τον βιομηχανικό καταψύκτη όπου φυλάσσονται για να μας τα δείξει.

«Διατηρούνται στους -80 βαθμούς ώστε να μην αποδομούνται», εξήγησε.

Αυτά τα μικρά κομμάτια του βυθού – παγωμένα στον χρόνο σε θερμοκρασίες που διατηρούν το γενετικό υλικό – θα χρησιμοποιηθούν για την ανάλυση περιβαλλοντικού DNA.

Πρόκειται για έναν τομέα επιστήμης που έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια και επιτρέπει στους ερευνητές να εξάγουν γενετικές πληροφορίες από το νερό, το έδαφος ή ακόμα και τον αέρα – σαν αποτύπωμα ζωής που έχει μείνει στο περιβάλλον.

Ο Δρ. Κάρλος Πρέκλερ, από το Πανεπιστήμιο Βασιλιάς Αμπντάλα στη Σαουδική Αραβία, ηγείται αυτής της έρευνας και θα προσπαθήσει να μετρήσει πώς σχεδόν ένας αιώνας βιομηχανικής φαλαινοθηρίας στην Ανταρκτική επηρέασε τον ωκεανό και την ατμόσφαιρα.

Ο άνθρακας – όταν απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα ως διοξείδιο του άνθρακα – ζεσταίνει τον πλανήτη μας σαν κουβέρτα.

Έτσι, καθώς ο κόσμος αγωνίζεται να μειώσει αυτές τις εκπομπές, οποιαδήποτε διαδικασία απορροφά και κλειδώνει σημαντικές ποσότητες άνθρακα μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της υπερθέρμανσης.

«Ξέρουμε ότι οι φάλαινες έχουν πολύ άνθρακα στα σώματά τους, επειδή είναι τεράστια ζώα», είπε ο Δρ. Πρέκλερ.

Αυτό που εκείνος και οι συνάδελφοί του θέλουν να μάθουν είναι πόσος από αυτόν τον άνθρακα θάβεται στον βυθό – και κλειδώνεται μακριά από την ατμόσφαιρα – όταν τα ζώα πεθαίνουν.

«Μπορούμε να μετρήσουμε το DNA της φάλαινας και τον άνθρακα στο ίζημα», εξήγησε.

«Έτσι μπορούμε να υπολογίσουμε τι συνέβαινε πριν η βιομηχανική φαλαινοθηρία αφαιρέσει τις περισσότερες φάλαινες από τον [Νότιο] Ωκεανό», πρόσθεσε.

Αυτό, λένε οι ερευνητές, θα δείξει πόσο οι φάλαινες – απλώς με το να υπάρχουν, να είναι τεράστιες και να ζουν τη φυσική τους ζωή – απομακρύνουν άνθρακα από την ατμόσφαιρα και βοηθούν στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής.

Πηγή: BBC