Φάλαινες όρκες χρησιμοποιούν φύκια ως εργαλεία περιποίησης

Επιστήμονες παρατήρησαν για πρώτη φορά φάλαινες-δολοφόνους (όρκες) να χρησιμοποιούν φύκια για την αμοιβαία περιποίησή τους, σε μια συμπεριφορά που μέχρι σήμερα θεωρούνταν αποκλειστικότητα των πρωτευόντων, όπως οι άνθρωποι. Οι όρκες κόβουν κομμάτια από θαλάσσια φύκια (είδος bull kelp) και τα τρίβουν μεταξύ τους, πιθανόν για να απομακρύνουν νεκρό δέρμα ή παράσιτα.

Η ανακάλυψη έγινε σε μια ομάδα 73 φαλαινών που ζουν στον νότιο τμήμα της Θάλασσας Salish, στα ανοικτά της Ουάσιγκτον και της Βρετανικής Κολούμπια. Οι ερευνητές κατέγραψαν μια όρκα να ισορροπεί φύκι στη μύτη της και να το τοποθετεί ανάμεσα στο σώμα της και σε μια άλλη, για να το τρίψουν μαζί. Αν και αρχικά θεωρήθηκε μεμονωμένο φαινόμενο, στη συνέχεια παρατηρήθηκε να επαναλαμβάνεται συχνά εντός της ομάδας.

Τι είναι το allokelping και πώς το χρησιμοποιούν οι όρκες

Η πρακτική αυτή, που ονομάστηκε "allokelping", αφορά όλα τα μέλη του κοπαδιού, ιδιαίτερα όμως τις φάλαινες με οικογενειακούς δεσμούς ή ίδιες ηλικίες – και ιδίως όσες είχαν εμφανή σημάδια απολέπισης. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η συμπεριφορά αυτή έχει τόσο καθαρά βιολογική λειτουργία (φροντίδα δέρματος, απομάκρυνση παρασίτων), όσο και κοινωνική, ενισχύοντας τους δεσμούς ανάμεσα στα μέλη, όπως συμβαίνει και στους ανθρώπους.

Οι φάλαινες είναι γνωστές για τις στενές κοινωνικές τους σχέσεις, όμως η χρήση εργαλείων σε συνεργατικά πλαίσια αποτελεί εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο στο ζωικό βασίλειο. Παρόμοιες συμπεριφορές έχουν παρατηρηθεί κυρίως σε χιμπατζήδες, ελέφαντες και κοράκια, αλλά ποτέ έως τώρα σε θαλάσσια θηλαστικά με τέτοιο τρόπο και σκοπό.

Η ανακάλυψη ήρθε χάρη στη χρήση drones, που επέτρεψαν στους ερευνητές να παρακολουθούν στενά την κίνηση των φαλαινών και να εντοπίσουν τα μικρά τμήματα φυκιών να κινούνται μεταξύ των σωμάτων τους. Η Μόνικα Γουίλαντ Σιλντς, διευθύντρια του Orca Behavior Institute, χαρακτήρισε τη μελέτη «εκπληκτική» και σημείωσε πως πρόκειται για πιθανή μορφή κοινωνικής φροντίδας του δέρματος που ίσως υπάρχει εδώ και καιρό, αλλά μόλις πρόσφατα παρατηρήθηκε.

Παρόμοια με άλλα χαρακτηριστικά πολιτισμικής συμπεριφοράς – όπως οι "προφορές" στα τραγούδια φαλαινών που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή – οι ερευνητές θέλουν τώρα να διερευνήσουν αν το allokelping είναι μοναδικό σε αυτό το κοπάδι ή αν απαντάται και αλλού. Το ανησυχητικό είναι ότι αυτή η ομάδα φαλαινών δεν διασταυρώνεται με άλλους πληθυσμούς και αντιμετωπίζει σοβαρές απειλές λόγω της μείωσης των αποθεμάτων σολομού, που αποτελούν την κύρια τροφή τους.

Παράλληλα, και τα ίδια τα φύκια bull kelp απειλούνται από την υπερθέρμανση των ωκεανών, καθώς ευδοκιμούν μόνο σε ψυχρά νερά. Ο επικεφαλής της μελέτης, Μάικλ Βάις, δήλωσε πως αν χαθεί αυτός ο πληθυσμός, ενδέχεται να χαθεί για πάντα και αυτή η μοναδική συμπεριφορά: «Δεν θα χάσουμε μόνο 73 φάλαινες, αλλά και όλα όσα αυτές οι φάλαινες έχουν αναπτύξει μέσα σε χιλιάδες χρόνια».