H Αλεξάνδρα Σλομποντιάν είναι Ουκρανή και ταυτόχρονα «Σπαρτιάτισσα». Πώς γίνεται;

«Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε μια οικογένεια με πολλές γνώσεις για την Ελλάδα. Ο πατέρας μου ήταν πολιτικός κρατούμενος στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και μέσα στις φυλακές της Σιβηρίας μελετούσε συστηματικάτην ελληνική ιστορία και ειδικά αυτή της αρχαίας Σπάρτης. Ως αντάρτης στο μέτωπο της Ουκρανίας απέναντι στη Ρωσία, με μεγάλωσε με μια νοοτροπία “σπαρτιάτικη”, που αντιμετώπιζε τις γυναίκες και τους άνδρες ως ισότιμους όχι μόνο στα καθημερινά, αλλά και στο πεδίο της μάχης, θεωρώντας και τη γυναίκα πολεμίστρια. Έτσι λοιπόν αγάπησα την Ελλάδα, ακριβώς για τον πολιτισμό, την ιστορία και τη δημοκρατία, και επέλεξα να ζήσω εδώ».

Η Αλεξάνδρα Σλομποντιάν από την Ουκρανία έχει κλείσει 25 χρόνια στην Ελλάδα

Μας υποδέχεται με χαμόγελο, μαζί με την κόρη της, Ολένα, στο CafeBar 67, το ιδιαίτερα ζεστό στέκι που διατηρεί στην Εμμανουήλ Μπενάκη στα Εξάρχεια, όπου και ξεχωρίζει το ψυγείο-βιτρίνα με τα παραδοσιακά γλυκά από την Ουκρανία. Έχει την αύρα μιας γυναίκας ήρεμης, σίγουρης και άκρως στοχοπροσηλωμένης, που έχει καταφέρει να συνδυάζει αρμονικά επαγγελματική και οικογενειακή ζωή.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ζαλίστσικι, στις όχθες του ποταμού Δνείστερου, ενώ σπούδασε στo Τσερνιβτσί, μια πόλη που αποκαλεί χαρακτηριστικά «Μικρό Παρίσι». Μεγαλώνοντας στην πρώην Σοβιετική Ένωση, θυμάται πως όφειλε από νεαρή ηλικία να γνωρίζει πού θα σπουδάσει, ποιον θα παντρευτεί και πού θα δουλέψει. Ερχόμενη στη χώρα μας, ένιωσε αυτό το «μπαγκάζι» να φεύγει από πάνω της. Σήμερα πορεύεται με οδηγούς την παιδεία που έλαβε και την αγάπη των δύο παιδιών της.

«Ο βασικός λόγος που ήρθα είναι ότι, μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ, τα παιδιά μου παρουσίασαν κάποια προβλήματα υγείας και με την ολοκλήρωση της θεραπευτικής αγωγής οι γιατροί μάς συνέστησαν να φύγουμε. Παρότι δεν ήταν καθόλου εύκολο ν’ αφήσω τα παιδιά μου και τη ζωή μας εκεί, ήρθα πρώτη εγώ.
»Και μόνο η αλλαγή από ένα σοσιαλιστικό σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον ήταν τεράστια. Εργάστηκα ως νταντά στην περιοχή του Διονύσου κι έπειτα από εννιά μήνες αυτή η οικογένεια μου εξασφάλισε τα εισιτήρια ώστε να φέρω τα παιδιά μου από την Ουκρανία, και για ένα διάστημα συγκατοικήσαμε όλοι μαζί. Η υγεία των παιδιών βελτιώθηκε, και καθώς η Ελλάδα τους άρεσε, αποφασίσαμε να εγκατασταθούμε μόνιμα εδώ. Τότε η κόρη μου ήταν 12 ετών και ο γιος μου 6», λέει.

Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης τη δεκαετία του ’90 προκάλεσε ένα μαζικό μεταναστευτικό κύμα προς τη χώρα μας από την Ανατολική Ευρώπη, όπως και από την Αλβανία μετά το άνοιγμα των συνόρων το 1991. Οι Έλληνες, λαός με μεγάλο μεταναστευτικό παρελθόν, τώρα, σε μια αντιστροφή των ρόλων, υποδέχονταν μετανάστες στη χώρα τους. Κι όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, τα πρώτα χρόνια σε μια νέα χώρα δεν είναι εύκολα για κανέναν μετανάστη. Η προσαρμογή είναι μια πολύ δύσκολη και ιδιαίτερα μοναχική υπόθεση, ενώ η προκατάληψη –αν δεν φτάνει και στα όρια του ρατσισμού– είναι συχνά παρούσα.

«Οι άνθρωποι συχνά τοποθετούν τους άλλους σε “ραφιέρες”. Νομίζω δηλαδή πως μερικές φορές σε τακτοποιούν σε συγκεκριμένα “ράφια” με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνουν –την ηλικία σου, το αν είσαι διαζευγμένη, αν έχεις παιδιά κ.λπ.– και σε αντιμετωπίζουν ανάλογα. Υποθέτω πως το κάνουν ώστε να ξέρουν από πριν πώς να φερθούν. Είναι φυσικά προσωπική μου άποψη. Τον πρώτο καιρό μού ήταν λίγο περίεργο, άβολο, στενόχωρο. Με ρωτούσαν, ας πούμε, από ποια χώρα είμαι και είχα την εντύπωση ότι αμέσως με κατέτασσαν κάπου. Μερικές φορές, θαρρώ, μπήκα και σε λάθος ράφι σ’ αυτή τη ραφιέρα».

Πόσο «Ελληνίδα» γίνεται μια Ουκρανή;

Πόσο κρατάει μια Ουκρανή τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος όπου μεγάλωσε; «Η οικογένειά μου κρατούσε τις παραδόσεις. Νομίζω πως οι αντίστοιχες ελληνικές δεν είναι τόσο διαφορετικές. Η αγάπη για την οικογένεια, η αλληλοβοήθεια κ.λπ. Κάποια στιγμή φιλοξένησα κι εγώ κόσμο, όπως αντίστοιχα φιλοξενήθηκα εγώ και τα παιδιά μου όταν ήρθαμε εδώ. Είναι αρχές που τις κρατάς. Αντιθέτως, μου προκαλεί εντύπωση –ευχάριστη μάλιστα– το πώς αντιμετωπίζει ο κόσμος εδώ τις εντάσεις. Δηλαδή το ότι με μια συγγνώμη προσπερνάνε τις παρεξηγήσεις τους. Αυτό βλέπω εγώ τουλάχιστον, που δεν είμαι συνηθισμένη στις συγγνώμες. Για τους Ουκρανούς κάθε λέξη ισοδυναμεί με πράξη, ενίοτε και μ’ ένα μαχαίρι, αν είναι κακή. Το παίρνουμε σοβαρά και το κρατάμε. Δεν μπορείς να πεις ότι “δεν το εννοούσες” αυτό που είπες. Ίσως είμαστε λίγο σκληροί μ’ αυτά οι Ουκρανοί, πιθανώς λόγω του κρύου. Δεν συγχωρούμε πολύ εύκολα. Αλλά κατά τα άλλα είμαστε λαός δοτικός, “έξω καρδιά” που λέμε. Επίσης, αυτό που δεν συνηθίζεται πολύ στην Ουκρανία και έχω βρει εδώ, και φυσικά το έχω υιοθετήσει, είναι οι απλές καθημερινές ευχές. Η καλημέρα, η καλησπέρα, η καληνύχτα».

Η επαφή της Αλεξάνδρας Σλομποντιάν με την ουκρανική κοινότητα της Αθήνας έγινε στενότερη τον Μάρτιο του 2022. Ήταν τότε που η τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κα Κατερίνα Σακελλαροπούλου, επισκέφτηκε το CafeBar 67 και συζήτησε μαζί της για το ενδιαφέρον και την αλληλεγγύη των Ελλήνων προς τον δοκιμαζόμενο ουκρανικό λαό. Ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας δεν θα μπορούσε να την αφήσει ασυγκίνητη, παρόλο που λείπει 25 χρόνια από την πατρίδα της.

«Παρά το γεγονός ότι μένω πολλά χρόνια στην Ελλάδα, το μυαλό μου βρισκόταν εκεί, ένιωθα να γίνεται μια “έκρηξη” στην καρδιά μου στη σκέψη πως η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ο παππούς μου είχε χάσει τη ζωή του για την ελευθερία της Ουκρανίας και ο πατέρας μου, αντίστοιχα, έδωσε πόσα χρόνια απ’ τη ζωή του. Αυτό βλέπω πως συνεχίζεται και ίσως θα συνεχιστεί. Η Ρωσία είναι κίνδυνος για την Ουκρανία – 300 χρόνια κοντά κρατάει αυτό. Από την πρώτη στιγμή οργανωθήκαμε και διαδηλώσαμε με τις σημαίες μας. Μαζέψαμε άμεσα υλικά για βοήθεια. Όπως σας είπα, ο πατέρας μου με μεγάλωσε ως πολεμίστρια. Έτσι ένιωθα ότι οφείλω να πολεμήσω “πλάτη με πλάτη” μ’ αυτούς τους ανθρώπους. Θέλω να τονίσω τη συμβολή της κας Σακελλαροπούλου, καθώς έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να βγω στην τηλεόραση, ζητώντας βοήθεια για την Ουκρανία. Νιώθω τυχερή που, χάρη στην υποστήριξη ηθοποιών και δημοσιογράφων, μπόρεσα να βοηθήσω τη χώρα μου ακόμα και ζώντας μακριά της. Συνεργαστήκαμε στενά και με την οργάνωση Givmed ως προς τη διανομή φαρμάκων. Βοήθησε πάρα πολύ και η γειτονιά. Τα Εξάρχεια έχουν τον τρόπο να σ’ “αγκαλιάζουν”».

Το CafeBar 67, καρπός μιας πορείας πολλών ετών, έδωσε την ευκαιρία στην Αλεξάνδρα να αξιοποιήσει την πολύχρονη πείρα της στην εστίαση μυώντας τους πελάτες της στα μυστικά της ουκρανικής γαστρονομίας, και στην κουλτούρα της χώρας.

«Όπως βλέπετε, υπάρχει ολόκληρο μενού με παραδοσιακά ουκρανικά γλυκά. Μου αρέσουν πολύ τα γλυκά με παπαρουνόσπορο. Ένας λόγος που άνοιξα το δικό μου καφέ ήταν το να κάνω αυτό ακριβώς αυτό, να διατηρήσω και να διαδώσω τα στοιχεία της παράδοσής μας. Για τον ίδιο λόγο φρόντισα ώστε τα παιδιά μου να πάνε και σε ουκρανικό σχολείο για τρία χρόνια, ταυτόχρονα με το ελληνικό, ώστε να μάθουν καλά τη γλώσσα και την κουλτούρα της πατρίδας τους. Έχουμε, επίσης, πολλές σχέσεις με ουκρανικά σχολεία, παιδιά από τα οποία μας επισκέπτονται συχνά τα Χριστούγεννα.
»Νιώθω ευλογημένη που έχω πραγματοποιήσει το όνειρό μου να διαδώσω την κουλτούρα της χώρας μου μέσω της γαστρονομίας. Οι φίλοι, οι πελάτες, ο κύκλος μου, με έχουν επιβραβεύσει κι έχουν αναγνωρίσει την προσπάθειά μας. Ήταν πολύ σημαντική στιγμή για εμάς το ότι μας κάλεσαν στο Προεδρικό Μέγαρο για να συνεργαστούμε με τον σεφ του για την παρασκευή ουκρανικών μεζέδων, με την παρουσία ουκρανικών κοινοτήτων».

Η ιστορία της Αλεξάνδρας Σλομποντιάν θυμίζει σε κάποιον βαθμό τις αντίστοιχες αρκετών Ελλήνων των περασμένων δεκαετιών. Η μετανάστευση, η ανέλιξη στον επαγγελματικό και κοινωνικό στίβο της μεγαλούπολης, η ανάμειξη και σύμπλευση με τους συμπατριώτες αλλά και την ευρύτερη κοινότητα της περιοχής. Με αέρα ουκρανικό, «σπαρτιάτικο» και αθηναϊκό, η Αλεξάνδρα κατέληξε ίσως Εξαρχειώτισσα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Η στήλη «Γράμμα από την Αθήνα» αφορά την καθημερινότητα ανθρώπων που μετέφεραν την κουλτούρα και τα βιώματά τους στην πόλη μας, καταλήγοντας να την αποκαλούν «σπίτι» τους. Στείλτε μας mail αν πιστεύετε πως και το δικό σας αθηναϊκό γράμμα αξίζει να διαβαστεί. Σας ευχαριστούμε!