Πεζοδρόμια στην Αθήνα: Το μετέωρο βήμα των πεζών

Καμιά 50αριά Κινέζοι τουρίστες είχαν σταθεί κι έβγαζαν φωτογραφίες ο ένας τον άλλον. Κόσμος, πολύς κόσμος. Είναι ο πεζόδρομος της Διονυσίου Αεροπαγίτου, ο πιο όμορφος πεζόδρομος της Αθήνας. Μόνο που δεν είναι για όλους. «Ξέρεις πόσο δυνατά είναι τα τραντάγματα όταν κινείσαι σε ένα τέτοιο λιθόστρωτο με ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο; Σου βγαίνει η μέση», λέει η Δήμητρα (Μιμή) Γκασούκα, συνδιαχειρίστρια της ομάδας Ανάπηρες Γυναίκες. Υποθέτω ότι το ίδιο θα ισχύει και για κάθε μωρό που το σπρώχνει η μαμά του σε καροτσάκι. Εδώ, βέβαια, είναι άλλο το θέμα. Για να αντικατασταθούν οι κυβόλιθοι, θα πρέπει να μπει στη μέση μέχρι και η Αρχαιολογική Υπηρεσία, αλλά, όπως και να 'χει, η προσβασιμότητα στα πεζοδρόμια και τους πεζόδρομους της Αθήνας είναι μια πολύ δυσάρεστη ιστορία.

Το πεζοδρόμια της Αθήνας, το θέμα της πρόσβασης, οι παρεμβάσεις του Δήμου

Πολύ κοντά στο Μοναστηράκι, στην Αθηνάς 16, στεγάζονται κάποιες από τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. Στον 6ο όροφο βρίσκεται το γραφείο του αντιδημάρχου Υποδομών, Ανδρέα Γραμματικογιάννη. Παραδέχεται ότι τα πεζοδρόμια, στους περισσότερους δήμους της Αττικής, χρήζουν βελτίωσης, υπενθυμίζοντας παράλληλα ότι η σημερινή δημοτική Αρχή έχει αναλάβει καθήκοντα εδώ και μόλις έναν χρόνο.

«Οι προδιαγραφές των πεζοδρομίων είναι της ρυμοτομίας του 1960», λέει, «με την ανάπτυξη της πόλης, η οποία έγινε σε βάρος των δημόσιων και κοινόχρηστων χώρων». Και τώρα; Δεν μπορεί να γίνει τίποτα; «Παρεμβάσεις», απαντά, «γίνονται συνέχεια. Αλλά υπάρχουν ανταγωνιστικές χρήσεις επάνω στα πεζοδρόμια. Έχεις το δεντράκι, έχεις το ΚΑΦΑΟ, έχεις τον πυροσβεστικό κρουνό, έχεις όλα αυτά και άλλα «εμπόδια» και προσπαθείς να δημιουργήσεις και προσβασιμότητα για τους κατοίκους της πόλης, για τα καρότσια, για τους ηλικιωμένους, για όλους. Αυτό είναι μια δύσκολη εξίσωση, δεν είναι κάτι που λύνεται εύκολα».

Μαμά στον δρόμο
Η Ίλια Ιατρού είναι συνιδρύτρια της ομάδας Μαμάδες στον Δρόμο. «Η ομάδα δημιουργήθηκε το 2010 από μια χούφτα μαμάδες που θέλαμε να χωράμε να περάσουμε με τα καρότσια μας, αλλά σήμερα έχουμε και μπαμπάδες και γιαγιάδες και ανάπηρα άτομα». Μια φορά, θυμάται, πήγε να πάρει τον γιο της από το δημοτικό. Εκείνη τη μέρα τα παιδιά είχαν μάθημα οδικής ασφάλειας. 

«Είχα τον μικρό στο καρότσι και τον μεγάλο από το χέρι. Το πεζοδρόμιο έξω από το δημοτικό έχει πλάτος 60 εκατοστά και μια νεραντζιά στη μέση. Υποχρεωτικά κατεβήκαμε στον δρόμο και ο γιος μου μου έκανε την παρατήρηση ότι ποτέ δεν πρέπει να περπατάμε στον δρόμο, έτσι τους είχαν πει στο μάθημα. Τι να του απαντήσω εγώ; Παντού συναντάμε εμπόδια. Κάδους, μπάζα, σκουπίδια, παρκαρισμένα αυτοκίνητα και μηχανάκια, κάθε δυο μέτρα θα βρεθεί ένα εμπόδιο που θα σε βγάλει στον δρόμο. Και θα περάσει κάποιος με αυτοκίνητο και θα σου φωνάξει κιόλας "πού πας, μωρή, με το παιδί στον δρόμο", λες και έχω άλλη επιλογή».

Θυμάται και μια φορά που πήγαινε τα παιδιά στην παιδική χαρά: «Ο μικρός λερώθηκε και σταματήσαμε στο πεζοδρόμιο όπως ήμασταν για να τον καθαρίσω λιγάκι, όταν ακούω ένα έντονο κορνάρισμα από πίσω. Ήταν ένας με μηχανάκι, που μου κόρναρε για να φύγω από το πεζοδρόμιο και να παρκάρει. Τι να πω, αν δεν μπορούμε να μεγαλώσουμε το πεζοδρόμιο, ας γίνει τουλάχιστον ο δρόμος ήπιας κυκλοφορίας. Αν με χτυπήσει κανείς και επιζήσω, να μπορώ να σταθώ στο δικαστήριο, να μη φταίω εγώ και να μου ζητάνε και τα ρέστα».

Ανάπηρος στον δρόμο

Η Δήμητρα Μιμή Γκασούκα, λόγω μιας κινητικής βλάβης που προήλθε από πολλαπλή σκλήρυνση, κινείται με ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο. «Δεν είναι μόνο ότι δεν υπάρχουν ράμπες, χίλια δυο είναι. Οι σπασμένες πλάκες, τα παρκαρισμένα, τα δέντρα, οι κολόνες της ΔΕΗ. Σκέψου ότι πολλές φορές μπορεί να ανέβω σε ένα πεζοδρόμιο, αλλά στο τέλος του να μην υπάρχει ράμπα και να μην μπορώ να κατέβω, με αποτέλεσμα να χρειαστεί να γυρίσω πίσω. Οι ράμπες, επίσης, όπου υπάρχουν δηλαδή, δεν έχουν όλες τις ίδιες προδιαγραφές. Κάποιες από αυτές έχουν κάτι σαν ένα μικρό σκαλάκι.

Τα συμβατικά αμαξίδια μπορούν να κάνουν κάτι σαν σούζα, ας το πούμε έτσι για να καταλάβεις, και να ανέβουν, το ηλεκτροκίνητο όμως θα πρέπει να γυρίσει και να ανέβει με την όπισθεν. Όλα αυτά δεν μας βοηθούν να είμαστε αυτόνομοι και ανεξάρτητοι, γιατί πολλές φορές είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε κάποιον βοηθό μαζί μας. Αλλά τι να λέμε. Το θέμα είναι γενικότερο. Υπάρχουν πολυκατοικίες που με συνελεύσεις τους δεν επιτρέπουν την κατασκευή αναβατορίου ή να βάλεις το ηλεκτροκίνητο σκούτερ σου μέσα από την είσοδο, για να είναι προστατευμένο.

Το θέμα της πρόσβασης είναι πολιτική απόφαση, θέλουμε να είμαστε ορατοί και να ζούμε ισότιμα σαν όλους τους άλλους. Δυστυχώς, όμως, πολλοί ζουν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Και όχι μόνο λόγω της έλλειψης προσβασιμότητας. Όταν βγαίνεις έξω και σε κοιτάνε σαν να μην έχουν ξαναδεί ανάπηρο άνθρωπο, θέλει πολύ γερό στομάχι να γυρίσεις σπίτι και να ξαναβγείς μετά από δυο-τρεις μέρες».

«Είναι γεγονός ότι δεν έχουν όλα τα πεζοδρόμια ράμπες. Όταν φτιάχνεις μια νέα πόλη, προφανώς θα βάλεις και ράμπες και οδεύσεις τυφλών και τα πάντα. Αλλά σε μια προϋπάρχουσα κατάσταση δεν μπορείς να παρέμβεις παντού. Στη γειτονιά μου, για παράδειγμα, στον Νέο Κόσμο, στη γωνία που κάνει ο δρόμος, όπου θεωρητικά θα έπρεπε να υπάρχει ράμπα, υπάρχει μια κολόνα της ΔΕΗ. Πώς να βάλεις εκεί τη ράμπα;» λέει ο Α. Γραμματικογιάννης. Το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με τον ίδιο, θα βγει μια εργολαβία ύψους 4 εκατ. ευρώ αποκλειστικά για ράμπες και διαβάσεις και ο διαγωνισμός αναμένεται να βγει τον Μάρτιο.

3.400 αιτήματα δημοτών το 2024 για αποκατάσταση πεζοδρομίων

Το 2024 ο Δήμος Αθηναίων δέχθηκε 3.400 αιτήματα δημοτών, αυξημένα κατά 30% σε σχέση με το 2023, για άρση επικινδυνότητας, σπασμένα πεζοδρόμια κ.λπ. «Τα συνεργεία του δήμου ανταποκρίθηκαν στο 83% των αιτημάτων αυτών. Ξέρετε πόσοι άνθρωποι έκαναν όλη αυτή τη δουλειά; Πέντε εργαζόμενοι. Πείτε μου, σε ποια ευρωπαϊκή πόλη δεν μπορεί ο δήμος να κάνει τις προσλήψεις που χρειάζεται; Στην Ελλάδα, απευθύνει αίτημα ο κάθε δήμος και οι θέσεις προκηρύσσονται από το υπουργείο Εσωτερικών. Το θέμα, όμως, είναι ότι δεν προκηρύσσονται παρά μόνο 8μηνες συμβάσεις. Έρχονται οι άνθρωποι, εργάζονται για 8 μήνες και μετά φεύγουν. Γι’ αυτό και δίνουμε έργα σε εργολαβίες».

Αυτή την εποχή ολοκληρώνεται μια εργολαβία ύψους 5 εκατ. ευρώ που είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη δημοτική Αρχή. Στο πλαίσιο αυτής αποκαταστάθηκαν τα πεζοδρόμια δρόμων όπως της Καλλιδρομίου στα Εξάρχεια ή της Μικράς Ασίας στου Γουδή. Παράλληλα, στη φάση του διαγωνισμού βρίσκεται ένα ακόμα έργο, επίσης για την αποκατάσταση πεζοδρομίων, ύψους 15 εκατ. ευρώ.

«Το έργο», λέει ο Α. Γραμματικογιάννης, «αφορά τον εκσυγχρονισμό των πεζοδρομίων και για τα εφτά δημοτικά διαμερίσματα. Δηλαδή, ανακατασκευή πεζοδρομίων με ράμπες, οδεύσεις τυφλών, όπου μπορούν να μπουν, με υλικά συμβατά με τις ανάγκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή». Ένα κομμάτι που έχει ήδη επιλεγεί για ανακατασκευή είναι τα πεζοδρόμια γύρω από τον Εθνικό Κήπο, η περιοχή γύρω από το Βότρυς στον Κολωνό, αλλά και το πάνω μέρος της Ερμού.

«Συζητάμε για κομμάτια που έχουν ένα ενδιαφέρον τουριστικό, ιστορικό ή συμβολικό, και από εκεί και πέρα, από τη συλλογή των αιτημάτων που μας έρχονται από τους δημότες και διαπιστώσουμε ότι σε κάποια σημεία υπάρχει έντονο πρόβλημα, θα προχωράμε και εκεί». Κατά τον αντιδήμαρχο Υποδομών, τα έργα αναμένεται να ξεκινήσουν τον Μάιο και θα ολοκληρωθούν το αργότερο σε ενάμιση χρόνο. Πόσα χρήματα θα χρειάζονταν για να φτιαχτούν όλα τα πεζοδρόμια της Αθήνας; «Δεκάδες εκατομμύρια», απαντά ο Α. Γραμματικογιάννης.

Παρεμβάσεις σε εξέλιξη ή που αναμένονται
Όπως λέει ο αντιδήμαρχος, κάθε πεζοδρόμιο θα πρέπει να έχει κατ’ ελάχιστον καθαρό ενάμισι μέτρο σε πλάτος. «Αυτή τη στιγμή προχωράμε σε μια μελέτη για την καταγραφή του “οπτικού θορύβου”, της “οπτικής όχλησης”, κάθε εμποδίου δηλαδή, που μπορεί να είναι αυθαίρετες κατασκευές, νόμιμες κατασκευές και διάφορα άλλα. Η μελέτη αυτή θα καταλήξει σε έργο, όπου θα πάει ο εργολάβος και είτε θα ξηλώσει ό,τι είναι παράνομο, είτε θα μετακινήσει ό,τι είναι νόμιμο αλλά εμποδίζει. Να σας πω ότι για τη μελέτη αυτή έχουμε μιλήσει στην περιφέρεια, απ' όπου μας πρότειναν να το συζητήσουμε περαιτέρω, για το ενδεχόμενο να συμμετάσχει και εκείνη στη χρηματοδότηση. Εκτιμώ ότι το πρώτο εξάμηνο του 2025 θα ολοκληρωθεί η καταγραφή ώστε αμέσως μετά να ξεκινήσει το έργο».

Δέντρο ή προσβάσιμο πεζοδρόμιο;

«Όταν έχεις ένα πεζοδρόμιο ενάμισι μέτρο πλάτος και ο λάκκος μιας νεραντζιάς είναι 70-80 εκατοστά, θα πρέπει να αποφασίσεις: Τι θέλεις, το δέντρο ή την προσβασιμότητα; Δημιουργούνται αλληλοσυγκρουόμενες ανάγκες. Όλοι μας θέλουμε πράσινο, αλλά θέλουμε και πεζοδρόμια που να έχουν τις ελάχιστες προδιαγραφές για να μπορούμε να περπατάμε. Τι κάνεις; Παίρνεις το δεντράκι από εκεί, το μεταφυτεύεις κάπου αλλού και φροντίζεις να έχεις περισσότερους οργανωμένους χώρους πρασίνου. Πρέπει να αποφασίσουμε τι θέλουμε πιο πολύ γιατί και τα δύο δεν γίνεται», απαντά ο Α. Γραμματικογιάννης.

Διαπλατύνσεις πεζοδρομίων και οι σύγχρονες τάσεις

Θεωρητικά, μπορούν να γίνουν διαπλατύνσεις πεζοδρομίων, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο. Χρειάζονται, όμως, κυκλοφοριακές μελέτες που απαιτούν χρόνο. «Πολλά είναι τα σενάρια που εξετάζουμε. Για παράδειγμα, ένα πιλοτικό πρόγραμμα που εξετάζουμε είναι, σε εμπορικούς δρόμους όπου τα καταστήματα κλείνουν το απόγευμα του Σαββάτου, να κλείνει η κυκλοφορία για τα οχήματα το βράδυ του Σαββάτου και την Κυριακή. Είναι κάτι που συμβαίνει στη Μαδρίτη και που δεν κοστίζει – βλέπεις πώς πάει, κι αν είναι ένα μέτρο αποδεκτό, το προχωράς σε μια πιο μόνιμη βάση. Οι σύγχρονες τάσεις μιλούν, επίσης, για πολυτροπικούς δρόμους. Μιλάμε για πολύ ήπιας κυκλοφορίας δρόμους, όπου μπορούν να κυκλοφορούν όλοι οι χρήστες. Κι αυτό είναι κάτι που προσπαθούμε να δούμε πού θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε πιλοτικά, στου Ψυρρή ίσως»;

Οι πεζόδρομοι που δεν έγιναν και αυτοί που θα γίνουν

Φανταστείτε: στον Δήμο της Αθήνας έχουν βγει 120 ΦΕΚ πεζοδρομήσεων που δεν έχουν προχωρήσει. «Τα ΦΕΚ είναι ακόμα και από το 1980, το 1990, το 2000, αλλά οι πεζοδρομήσεις δεν προχώρησαν για διάφορους λόγους. Προχωράμε τις μελέτες για να κάνουμε 40 πεζοδρομήσεις, και αυτή τη στιγμή τοπογραφούμε και τα 120 σημεία. Κάποιοι δρόμοι έχουν προεπιλεγεί, για παράδειγμα δίπλα σε σχολεία. Οι υπόλοιποι θα τεθούν σε διαβούλευση σε μια ιστοσελίδα του δήμου και οι δημότες θα αποφασίσουν».

Ένας ανάπηρος επόπτης κινητικότητας σε κάθε δήμο
«Ξέρουμε καλά ότι δεν υπάρχει κανένα μαγικό ραβδί», λέει η Ί. Ιατρού από τις Μαμάδες στον Δρόμο. «Θα μπορούσε, όμως, κάθε δήμος να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα και σταδιακά να βάλει κάποιες προτεραιότητες, έστω γύρω από χώρους όπου κινούνται παιδιά, ηλικιωμένοι, ανάπηρα άτομα. Ιδανικό θα ήταν σε κάθε δήμο να υπάρχει ένας επόπτης κινητικότητας και ο επόπτης αυτός να είναι ανάπηρος. Να δώσουμε ένα σήμα στα παιδιά μας ότι η πόλη που κληρονομήσαμε δεν είναι τέλεια, αλλά κάτι προσπαθούμε να κάνουμε».

Τα πεζοδρόμια όπως είναι και όπως θα έπρεπε να είναι

→ Επισημάνσεις από τον Σταύρο Κωνσταντινίδη, πολιτικό μηχανικό και συγκοινωνιολόγο

Υφιστάμενη κατάσταση - Επισημάνσεις - Προβλήματα

• Η πλειονότητα των πεζοδρομίων έχει πλάτος που υστερεί των προδιαγραφών.
• Έλλειψη πεζοδρόμων και δικτύων πεζοδρόμων σε πολλές αστικές περιοχές.
• Έλλειψη διαβάσεων πεζών και ραμπών για ΑμεΑ.
• Έλλειψη αστικής κουλτούρας (θεσμικής, νομικής, ηθικής) σεβασμού του πεζού, ως του πιο αδύναμου κρίκου των μετακινούμενων του οδικού περιβάλλοντος.
• Έλλειψη ειδικών υποδομών για τους πεζούς (διαπλατύνσεις γωνιών ή ενδιάμεσες διαχωριστικές νησίδες).
• Έλλειψη ειδικής σήμανσης προστασίας των πεζών και αναχαίτισης της ταχύτητας των οχημάτων.
• Προβλήματα κατάληψης των πεζοδρομίων από παράνομη στάθμευση και κυρίως από την κυκλοφορία μηχανοκίνητων δικύκλων.
• Έλλειψη σχεδιασμού και κατασκευής στοιχείων εμπλουτισμού του οδικού δικτύου για όλες τις κατηγορίες ΑμεΑ και εμποδιζόμενων ατόμων.

Προτάσεις - Στόχοι - Λύσεις

• Κατασκευή διαβάσεων πεζών σε όλες τις αστικές περιοχές (σε συνέχεια των μελετών ΣΑΠ – Πράσινο Ταμείο).
• Ανασχεδιασμός οδικού δικτύου-πεζοδρομίων με κριτήριο τον πεζό (συμπεριλαμβανομένων των ΑμεΑ και των εμποδιζόμενων ατόμων) και την περιβαλλοντική ικανότητα.
• Δημιουργία πράσινων δικτύων πεζοδρόμων και εκτεταμένων πεζοδρομίων στη λογική της προσβάσιμης αλυσίδας.
• Εισαγωγή πρωτότυπης σήμανσης για την προστασία των πεζών, που θα συμπεριλαμβάνει όλες τις κατηγορίες πεζών και όλες τις διαστάσεις αναπηρίας.
• Θέσπιση σχολικών δακτυλίων και δακτυλίων σε ευαίσθητες χρήσεις γης, πολυσύχναστες από πεζούς.
• Πληροφοριακή σήμανση για τους πεζούς, χάρτες πεζών για όλες τις κατηγορίες πεζών και όλες τις διαστάσεις αναπηρίας. Υιοθέτηση ενός μοντέλου από το εξωτερικό.
• Επεκτάσεις πεζοδρομίων, διαβάσεις και ράμπες στις διασταυρώσεις πεζοδρομίων.
• Διακοπή της συνεχόμενης στάθμευσης με ανοίγματα για φύτευση και για τη διέλευση των πεζών.
• Περιοχές μειωμένης ταχύτητας για την προστασία των πεζών. Θεσμοθέτηση της συνύπαρξης πεζών - οχημάτων σε όλες τις τοπικές οδούς που δεν διαθέτουν ασφαλή και επαρκή πεζοδρόμια.
• Χρήση σήμανσης διαβάσεων μακράς διαρκείας.
• Ανυψώσεις των διαβάσεων στη στάθμη των πεζοδρομίων.
• Επενεργούμενοι σηματοδότες σε στοχευμένα σημεία.
• Επεναξέταση του ΚΟΚ.
• Έξυπνες διαβάσεις πεζών (ανύψωση, χρωματισμός, 3d, led φωτισμός).
• Προώθηση χρήσεων φιλικών στους πεζούς, ιδιαίτερα σε γειτονιές και πολεοδομικά κέντρα.
• Ειδικές προδιαγραφές ανά κατηγορία, με πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.

Info

• 1.170 είναι το συνολικό μήκος των πεζοδρομίων στον Δήμο Αθηναίων
• 360 τα χιλιόμετρα πεζοδρομίων που έχουν πλάτος κάτω από ενάμισι μέτρο
• 115 τα χιλιόμετρα πεζοδρομίων που έχουν όδευση τυφλών σε όλο το μήκος τους
• 45 τα χιλιόμετρα πεζοδρομίων που έχουν όδευση τυφλών σε τμήμα της πλευράς
• 53.410 τα πρόστιμα που βεβαιώθηκαν το 2024 για στάθμευση σε πεζοδρόμιο
• 22.890 τα πρόστιμα που βεβαιώθηκαν το 2024 για στάθμευση σε πεζόδρομο
• 5.565 οι έλεγχοι που έγιναν το 2024 για κατάληψη κοινόχρηστων χώρων (κυρίως για τραπεζοκαθίσματα)
• 2.380 οι εντολές που έχουν εκδοθεί για άρση αυθαίρετης κατάληψης κοινόχρηστων χώρων
• 104 οι επιχειρήσεις απομάκρυνσης παράνομων αντικειμένων από κοινόχρηστο χώρο που πραγματοποιήθηκαν το 2024

Αναζητώντας προσβάσιμες διαδρομές | Τι σημαίνει πεζοδρόμιο - Βασικές προδιαγραφές - Ποιος είναι, τελικά, υπεύθυνος για την κατάστασή τους

→ Γράφει ο Δημήτρης Ξυνομηλάκης, διπλ. αρχιτέκτων μηχανικός, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ)

Πεζοδρόμιο είναι ο χώρος στον οποίο ο πεζός θα πρέπει να μπορεί να κυκλοφορεί ομαλά, είναι ο χώρος στον οποίο παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα που παρουσιάζουν τον οποιονδήποτε βαθμό δυσκολίας στις μετακινήσεις τους να μπορούν με ασφάλεια και χωρίς εμπόδια να κινούνται σε έναν χώρο που χαρακτηρίζεται κοινόχρηστος.

Το ΥΠ.ΕΝ. το 2020 και το 2022 μάς έδωσε δύο σημαντικά εργαλεία, που είναι οι Τεχνικές Οδηγίες, σε σχέση με την προσαρμογή κτιρίων και υποδομών για την προσβασιμότητα όλων αυτών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και οι Ειδικές Ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία, αλλά και όλων μας, θα έλεγα, σε κοινόχρηστους χώρους των οικισμών, που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών.

Με απλά λόγια, δεν νοείται πεζοδρόμιο, δεν νοείται προσβάσιμη διαδρομή που δεν έχει ελάχιστο πλάτος 90 εκατοστά. Ένα πεζοδρόμιο, σύμφωνα με τις προδιαγραφές και την κείμενη νομοθεσία, θα πρέπει να χωρίζεται σε 4 ζώνες: Τη ζώνη ελεύθερης όδευσης πεζών, 1,50μ. κατ’ ελάχιστο, το κράσπεδο του πεζοδρομίου, 20εκ., τη λωρίδα φύτευσης, 40εκ., που μπορεί να ταυτίζονται με τη ζώνη αστικού εξοπλισμού, 35εκ. Για την κίνηση ποδηλάτων στο πεζοδρόμιο, το ελάχιστο πλάτος προσαυξάνεται στα 3μ. Πεζοδρόμια κάτω από 70εκ. δεν νοούνται ακόμα και στις πιο ιδιαίτερες των περιπτώσεων.

Αναζητώντας τον «υπεύθυνο», κωδικοποιημένα προκύπτει πως οι δήμοι είναι αποκλειστικά αρμόδιοι για την εποπτεία και τη ρύθμιση, ως προς την εξασφάλιση της συνέχειας στην κίνηση στον κοινόχρηστο χώρο, για ασφαλείς προσβάσιμες διαδρομές κυκλοφορίας των πεζών.

Στο θέμα αυτό και στον προσδιορισμό του ποιος τελικά είναι υπεύθυνος;

1. Ο Άρειος Πάγος με απόφασή του «επικυρώνει» στους δήμους την ευθύνη για την επισκευή των πεζοδρομίων και πως οι δημοτικές Αρχές έχουν και ποινικές ευθύνες για την κατάσταση αυτών.
2. Από τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων «θεσπίζεται αποκλειστική αρμοδιότητα των δήμων για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων, που, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού, ορίζει ότι υπόχρεοι για την επισκευή και συντήρηση των πεζοδρομίων και των τεχνικών έργων που τα αποτελούν είναι οι ιδιοκτήτες των παρόδιων ακινήτων μπροστά στα οποία βρίσκονται. Στην περίπτωση που οι ιδιώτες δεν ανταποκρίνονται στο να τις εκτελέσουν, καταλογίζεται η όποια δαπάνη από τους δήμους στους ιδιώτες.
3. Δεν αναιρείται η υποχρέωση των δημοτικών οργάνων ως προς την επίβλεψη και τον έλεγχο της κατάστασης των πεζοδρομίων και της λήψης των κατάλληλων μέτρων για τη συντήρηση και επιδιόρθωσή τους.
4. Οι δήμοι, σε εφαρμογή των αρχών της χρηστής διοίκησης, υποχρεούνται, στο πλαίσιο των καθηκόντων τους, να επιβλέπουν και να ελέγχουν την καταλληλόλητα των πεζοδρομίων και να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για τη συντήρηση και επιδιόρθωση αυτών.