Φέρτε πίσω τα παγκάκια στο Πεδίον του Άρεως

Αναζητούμε διαρκώς την ταυτότητα μιας πόλης κάνοντας μελέτες και αναλύσεις διαφόρων ειδών. Πολλά λόγια, και είναι φτώχια όπως λέει ο λαός.

Μια πόλη κι ένας τόπος εμπεριέχει το παρελθόν του, αρκεί να μην του το στερoύμε. Σε μια πόλη στερούμε το παρελθόν κατεδαφίζοντας ή αφαιρώντας. Πρόσφατο μικρό παράδειγμα τα παλιά παγκάκια στο Πεδίον του Άρεως.

Τα νέα παγκάκια στο Πεδίον του Άρεως

Μα έχει τόση σημασία θα μου πεις για να το κάνεις άρθρο. Ναι έχει. Είναι τα πολλά μικρά, μνήμες παρελθόντος που δεν σεβόμαστε και οι πόλεις μας, από τις μικρές επαρχιακές μέχρι την πρωτεύουσα που είναι η Αθήνα, λεηλατήθηκαν από το παρελθόν τους με την αφαίρεση πολλών μικρών λειτουργικών αντικειμένων άλλης εποχής.

Θυμάμαι στις περισσότερες επαρχιακές πλατείες, τις παλιές μαντεμένιες βρύσες, βαμμένες πράσινες, ολόκληρες κατασκευές που στην απόληξή τους η βρύση είχε σχήμα βατράχου που από το στόμα του έτρεχε νερό. Εκεί ξεδιψούσαν παιδιά ανάμεσα στα τρεχαλητά τους, εκεί έσκυβε κι ο κάθε διψασμένος βάζοντας το χέρι μπροστά στο στόμα για να ανακόψει τη βίαιη ροή του νερού. Απ΄όσο ξέρω ελάχιστες έχουν απομείνει. Τις ξεριζώσαμε. Κρίθηκαν αχρείαστες. Τις αντικατέστησαν τα πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης.

Τα παγκάκια είναι η αλήθεια δεν κρίθηκαν αχρείαστα μια κι έξω, αν και είναι η αλήθεια ότι μειώθηκαν αισθητά, όσο αισθητά μειώθηκε και η ανάγκη των ανθρώπων για ανάπαυση στο δημόσιο χώρο. Ίσως επειδή ο δημόσιος χώρος όσο περνάει ο καιρός ιδιωτεύει όλο και περισσότερο. Αποδίδεται έναντι τιμήματος σε επιχειρήσεις οι οποίες καταλαμβάνουν δημόσιους χώρους, αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη κουβέντα.

Πίσω στα παγκάκια του Πεδίου του Άρεως λοιπόν. Αφαιρέθηκαν τα παλιά παγκάκια που ήταν μαντεμένια σκαλιστά και βαμμένα πράσινα, αφαιρέθηκαν και στη θέση τους τοποθετήθηκαν καινούρια, με μαύρο σκελετό, εργοστασιακά βαμμένο, και φτιαγμένα στη λογική μιας φασόν ξεπέτας, καθότι στην πραγματικότητα ο σκελετός προήλθε από μια πρόχειρη κύρτωση του μέταλλου. 

Είναι φανερό ότι δεν μεσολάβησαν χέρια στην κατασκευή τους, αλλά ακόμα χειρότερα δεν δαπανήθηκε ίχνος φαιάς ουσίας προκειμένου να προκύψει η μορφή τους. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι γνώμονας για την κατασκευή τους είναι η ευκολία, αλλά δυστυχώς είναι κάτι χειρότερο από αυτό, η αδιαφορία. Και η αδιαφορία γεννά πάντα ασχήμια. Είτε πρόκειται για αντικείμενα είτε για ανθρώπους. Το ενδιαφέρον εξευγενίζει, επειδή στο ελάχιστο βάζει όλη του την έγνοια. Όπου υπάρχει έγνοια, δηλαδή δόσιμο του εαυτού, κάτι ωραίο προκύπτει.

Αυτό το ωραίο αντανακλούσαν τα παγκάκια που ξεριζώθηκαν βίαια από το Πεδίον του Άρεως. Στις παλιές στρώσεις πράσινης μπογιάς πάνω στο μαντέμι τους, έβρισκε κανείς όλη την αρμονία με το πράσινο των γύρω δέντρων, κι ας ήταν ξεπλυμένη από τη βροχή και λεηλατημένη από το χρόνο. Δεν ήταν όμως ούτε ξεφλουδισμένη ούτε άσχημη αυτή η παλιά μπογιά. Αντίθετα στο ξεθώριασμά της έβρισκε κανείς τον μανδύα αξιοπρέπειας και εγκαρτέρησης που έχουν όλα τα ωραία πράγματα που αφήνει πίσω του ο άνθρωπος.

Επειδή αυτά τα παλιά παγκάκια ήταν ωραία. Στα περιττά τους σκαλίσματα φωτίζονταν η λαχτάρα του τεχνίτη να πάει πέρα από τη λειτουργικότητα, στη δημιουργία ατμόσφαιρας. Η αναδίπλωση του χυτοσίδερου (μαντέμι) που υπάρχει στη ροή του μετάλλου, δημιουργώντας μια περικοκλάδα, μοιάζει με τον ίδιο δισταγμό που έχει ο περιπατητής, την ώρα που θα γείρει πάνω του.

 Ακόμα και σημειολογικά να το δούμε, τα παλιά παγκάκια μιλούσαν για το είδος και τους ρυθμούς ζωής που ξεδιπλώνονταν πάνω και γύρω τους. Μιλούσαν για τις εποχές που οι άνθρωποι κατέστρεφαν τις πλάτες τους για να σκαλίσουν λουλούδια στα πλαίσια οροφής, και κατέστρεφαν τα μάτια τους για να κεντήσουν λουλούδια σε τραπεζομάντηλα.

Μιλάνε για εποχές όπου ο σφυρήλατος σίδηρος και το μαντέμι ήταν τα βασικά υλικά για το σκελετό σε παγκάκια αλλά και για κάγκελα στα σπίτια. Εποχές που δεν γνώριζαν ακόμα το αλουμίνιο και το inox, που παρά την αντοχή τους είναι υλικά μιας χρήσης, καθώς δεν επιδέχονται επιδιόρθωση. Αντίθετα ο σφυρήλατος σίδηρος και το μαντέμι είναι δυνατά υλικά με μικρές απαιτήσεις συντήρησης, αρκεί να βαφούν με την κατάλληλη βαφή, που μπορούν να βάφονται και να ξαναβάφονται μέσα στα χρόνια, κι αφού ξυστούν να ξαναβαφούν.

Πόσο δύσκολο είναι να καταλάβουμε ότι έχουμε ανάγκη αυτά τα παλιά παγκάκια, αυτά τα παλιά αντικείμενα σκόρπια ανάμεσα στην λειτουργικότητα των νεόδμητων που μας περιβάλλουν, κρυμμένα σε μονοπάτια περιπάτου, να διακόπτουν πρόσκαιρα το διαρκές της προόδου που υπερτονίζει η οικοδομική δραστηριότητα γύρω τους. Δεν είναι εξαντλημένα σαν οργανισμοί, τα βλέπουμε, στέκουν ανθεκτικά, με ένα πείσμα που είναι άγνωστο στη δική μας γενιά, τη γενιά της μιας χρήσης και όχι της επιδιόρθωσης.