Θα ’ναι κοντά στα 25 χρόνια που επισκέφθηκα το Ηράκλειο για πρώτη φορά. Κάμποσος δρόμος από τη Νέα Σμύρνη, μόλις είχαμε τελειώσει το σχολείο και συχνάζαμε Μοναστηράκι και Εξάρχεια, αλλά κάποιος από σπόντα μάς είχε καλέσει σε ένα πάρτι σε σπίτι. Η διαδρομή με τον ηλεκτρικό ήταν για μας όπως με το τρένο όταν ταξιδεύεις στο εξωτερικό. Δεν είχαμε ξαναπεράσει από εκείνες τις γειτονιές, μαζεύαμε εικόνες από το παράθυρο και, μετά τις διηγήσεις γνωστών για μεγάλες ροκ παρέες που σύχναζαν στις καφετέριες γύρω από το σταθμό του ηλεκτρικού, σκεφτόμασταν ότι και στο πάρτι καλά θα ήταν. Από το πάρτι δεν θυμάμαι και πολλά, άρα καλά θα ήταν, θυμάμαι όμως μια πολύ μεγάλη πολυκατοικία, με παρτέρια γύρω-γύρω, ολοκαίνουργιο ασανσέρ και μεγάλα δέντρα στα πεζοδρόμια. Η πρώτη επαφή με τη γειτονιά ήταν εντυπωσιακή.
Στα χρόνια που ακολούθησαν πότε-πότε το επισκέπτομαι και ανάμεσα σε άλλα έμαθα πως δεν υπάρχει Νέο και Παλαιό Ηράκλειο. Τουλάχιστον, όχι τυπικά. Πρόκειται μάλλον για ένα διαχωρισμό των κατοίκων της περιοχής. Για την ιστορία, το «Παλαιό» Ηράκλειο βρίσκεται βόρεια της λεωφόρου Πλαπούτα και είναι η περιοχή όπου εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά οργανωμένα Βαυαροί στην Αθήνα το 1937 με την έλευση του Όθωνα. Ο καθολικός ναός του Αγίου Λουκά (άρχισε να χτίζεται το 1842 και εγκαινιάστηκε 3 χρόνια αργότερα) στην ομώνυμη πλατεία και το παρακείμενο καθολικό νεκροταφείο θυμίζουν εκείνη την περίοδο. Το «Νέο» Ηράκλειο, από την άλλη, βρίσκεται ανάμεσα στις ενορίες της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Νεκταρίου και της Παναγίτσας.
«Το Ηράκλειο Αττικής, όπως είναι η ορθή ονομασία του, βρίσκεται ανάμεσα στη Νέα Ιωνία και το Μαρούσι και είναι κάτι ανάμεσα στις δύο αυτές περιοχές. Θέλω να πω, έχει πάρει από την καλώς εννοούμενη λαϊκότητα της Νέας Ιωνίας, αλλά και από το πιο “βορειοπροαστιακό” του Αμαρουσίου. Μάλλον όμως έχει δικό του χαρακτήρα και παραμένει μια ήσυχη γειτονιά, με φαρδείς δρόμους με δέντρα στο πλάι, μπόλικες πλατείες και αρκετές μονοκατοικίες που αντιστάθηκαν» λέει ο Νίκος, φίλος και κάτοικος της περιοχής.
«Το Ηράκλειο» προσθέτει «είναι σημείο συνάντησης όχι μόνο για εμάς, αλλά και για πολύ κόσμο από τα βόρεια προάστια. Και κυρίως για τα καφέ και για τα μεζεδοπωλεία του. Έρχονται από Μαρούσι, Πεύκη, Λυκόβρυση, Μεταμόρφωση, Νέα Ιωνία, Λαμπρινή, Περισσό, Καλογρέζα. Κανά δυο τρία χρόνια έχουν αρχίσει και λειτουργούν και αρκετά μπαράκια και πλέον αρκετός κόσμος μένει εδώ, στη γειτονιά, και καθημερινές αλλά και Σαββατοκύριακα. Εντάξει, θα πάνε και στο Χαλάνδρι και αλλού, αλλά για κέντρο δύσκολα με τόσες επιλογές».
Κορίτσια και αγόρια στα πεζούλια, τύποι με εφημερίδες στα καφέ, όρθιοι που στέκουν για κάποιο ραντεβού, παρέες νεαρών αλλά και συνταξιούχων, ένας κόσμος που συνυπάρχει αρμονικά με τις ώρες του και τις συνήθειές του ο καθένας, οι εικόνες που θα δεις περνώντας με το τρένο. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που μετά θα πάρουν το δρόμο για τα πιο μέσα στενά και δρόμους, σε μια γειτονιά που κρατάει το χρώμα της και παραμένει ανθρώπινη.
Θα σε δω εκεί.
Το ήξερες;
-Το Ηράκλειο είναι ο μοναδικός οικισμός στην Ελλάδα που δημιουργήθηκε και αποικήθηκε από Γερμανούς.
-Ο πρώτος επιστάτης της βαυαρικής αποικίας ήταν ο Χριστόφορος Νέζερ, παππούς του γνωστού ηθοποιού. Το 1840 κατήργησε τα 11 από τα 12 οινοπωλεία της περιοχής επειδή οι κάτοικοι μεθούσαν.
-Εδώ φτιάχτηκε η πρώτη μπίρα στην Ελλάδα, το 1858, από την οικογένεια Φιξ.
-Το 1912 το χωριό είχε περίπου 140 κατοίκους, οι περισσότεροι καθολικοί από τη Βαυαρία και τη Σύρο, από όπου έρχονταν κοπέλες να παντρευτούν με προξενιό ομόθρησκούς τους. Το 1940 ο πληθυσμός ήταν περίπου 3.500.
-Το 1942 οι ναζί εφάρμοσαν σχέδιο να μετοικήσουν, ακόμα και με το ζόρι, όλοι οι γερμανογενείς κάτοικοι της περιοχής στη Γερμανία.
Πώς θα ήταν η Αθήνα αν επικρατούσε ο τύπος της τούβλινης πολυκατοικίας χωρίς σοβάδες; Σίγουρα θα βλέπαμε μια άλλη εικόνα, πιο αυτόχθονη, παραδοσιακή ή χειροποίητη.
18°
