Η ιστορία της πολυκατοικίας Σαββίδη, στη συμβολή των οδών Πατησίων και Αλεξάνδρας, και το μυστήριο με το ρολόι στον πέμπτο όροφο.
Ίσως την έχετε προσέξει. Βρίσκεται σχεδόν στη συμβολή της Λεωφόρου Αλεξάνδρας με την Πατησίων, στην οδό Αιγύπτου 1, και ξεχωρίζει για το ρολόι στο αριστερό σημείο του πέμπτου ορόφου. Το ρολόι, μάλιστα, δουλεύει κανονικά. Είναι, επίσης, γνωστή και ως πολυκατοικία Σαββίδη και, όπως όλα τα εντυπωσιακά αθηναϊκά κτίρια, έχει κι αυτό πολλές ιστορίες να διηγηθεί.
Στεκόμουν μπροστά στην υπερυψωμένη είσοδο, έξω από τη μεταλλική εξώθυρα, στην αμήχανη στιγμή που πρέπει να χτυπήσεις τα κουδούνια, όταν εμφανίστηκε ευθυτενής, σοβαρός και ευγενικός, ο Κυριάκος Μακαρώνας, δικηγόρος, ο οποίος έχει εδώ, από το 1977, στον τρίτο όροφο, το ιδιόκτητο γραφείο του. Τον ρωτάω για το ρολόι, που εξακολουθεί να δουλεύει. «Μα φυσικά, το φροντίζουμε όλοι και το επιδιορθώνουμε, το έχω διορθώσει κι εγώ πολλές φορές με τα χέρια μου. Και υπάρχει από τότε, δεν τοποθετήθηκε μετά. Αποδεικνύεται και από φωτογραφίες της εποχής, όταν το 1938 ο δικτάτορας Μεταξάς έκανε τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του έφιππου βασιλιά Κωνσταντίνου, παρουσία του νεαρού τότε βασιλιά Γεωργίου Β΄. Σε φωτογραφίες εκείνης της εκδήλωσης φαίνονται και η πολυκατοικία και το ρολόι της».
Η κατασκευή της πολυκατοικίας ολοκληρώθηκε το 1936, πήρε το όνομά της από τον εργολάβο Πάνο Σαββίδη, και, όπως λέει ο αρχιτέκτονας Νίκος Καβαδάς, κατασκευάστηκε σε σχέδια των σπουδαίων αρχιτεκτόνων Νίκου Νικολαΐδη (1892-1967) και Παύλου Μιχαλέα (1904-1990) σε μοντέρνο ύφος, με στοιχεία μπάουχαους και αρ ντεκό, ξεχωρίζοντας για τα έρκερ της, τους κλειστούς εξώστες δηλαδή, που προεξέχουν από το επίπεδο της όψης, τα καμπύλα μπαλκόνια της και τα γωνιακά της παράθυρα, ενώ εντυπωσιακό είναι και το ρετιρέ.
Ποιος ήταν ο λόγος που τοποθετήθηκε το ρολόι;«Η πολυκατοικία Σαββίδη όταν χτίστηκε ήταν το πιο ψηλό κτίριο της περιοχής, δέσποζε ανάμεσα στα άλλα, τα οποία ήταν μεν όμορφα αρχιτεκτονικά αλλά ήταν χαμηλά, διώροφα. Το ρολόι πιθανότατα τοποθετήθηκε γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, για να λειτουργεί ως το ρολόι της πλατείας. Ήταν, άλλωστε, συχνό φαινόμενο να υπάρχουν ρολόγια σε δημόσιους χώρους», λέει ο Ν. Καβαδάς.
«Να φανταστείτε ότι τότε, εκείνα τα χρόνια που τα αυτοκίνητα στην Αθήνα ήταν ελάχιστα, ο Σαββίδης είχε μεριμνήσει να υπάρχει και υπόγειο πάρκινγκ, το οποίο χρησιμοποιείται και σήμερα. Στο υπόγειο υπάρχουν ακόμη καταφύγιο και πλυντήρια, ενώ σε όλα τα διαμερίσματα έχει προβλεφθεί να υπάρχει δωμάτιο υπηρεσίας», αναφέρει ο Κυρ. Μακαρώνας.
Να ζητήσω συγγνώμη από τους ανθρώπους που ζουν στο ρετιρέ, αλλά πολύ θα ήθελα να μένω εκεί. Η Πατησίων, η Αλεξάνδρας, το Πεδίον του Άρεως, όλη η Αθήνα από κάτω σου, από τον πέμπτο όροφο. «Όχι ακριβώς», διορθώνει ο κύριος Μακαρώνας, «Παλιότερα την έβλεπες όλη την Αθήνα κι από εκεί, αλλά σήμερα πρέπει να ανέβεις στην ταράτσα!».
Η πολυκατοικία, η οποία κηρύχθηκε διατηρητέα το 2010, ανακαινίστηκε λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. «Είχε αρχίσει να δείχνει τα χρόνια της κι εκείνη την εποχή, ενόψει Ολυμπιακών, έδινε η πολιτεία μια μικρή επιδότηση για ανακαινίσεις κτιρίων. Έπεισα τους άλλους ιδιοκτήτες και κάναμε ανακαίνιση. Θυμάμαι ότι συγκεντρώσαμε σχεδόν 300.000 ευρώ, ενώ η επιδότηση ήταν 15.000 ευρώ. Βέβαια, σε λίγα χρόνια πάλι θα αρχίσει να τα δείχνει τα χρόνια της, αλλά θα δούμε τότε τι θα κάνουμε».
Την εποχή που χτίστηκε η πολυκατοικία Σαββίδη και μέχρι τη δεκαετία του 1960, ίσως και λίγο περισσότερο, η περιοχή ήταν αυτό που λέμε μεγαλοαστική. Ζούσαν εφοπλιστές, βιομήχανοι, μεγαλογιατροί. Σήμερα η χρήση της πολυκατοικίας Σαββίδη είναι μεικτή, φιλοξενεί και κατοικίες και γραφεία, ενώ απόγονοι του Πάνου Σαββίδη βρίσκονται ακόμη εδώ.
«Εδώ έβγαλα το ψωμί μου κι έζησα οικογένειες. Έζησα και ως ένοικος για μια τριετία τη δεκαετία του 1990. Εργαζόμουν και εξακολουθώ να εργάζομαι πολλές ώρες και, όσο να ’ναι, ο χώρος της εργασίας είναι σαν το σπίτι σου. Έχει τη γοητεία του να ζεις και να εργάζεσαι σε ένα κτίριο με βαριά ιστορία», λέει ο Κυριάκος Μακαρώνας.
Κλείνοντας πίσω μου την εξώθυρα και βγαίνοντας έξω, στην πλατεία Αιγύπτου, ένιωσα σαν να άφησα πίσω μου μια εποχή και να μεταφέρθηκα ξανά σε μια άλλη, με πολλά κορναρίσματα και φασαρία. Αρκετά μέτρα πιο μακριά, στην απέναντι πλευρά της Αλεξάνδρας, γύρισα για μια τελευταία ματιά. Το ρολόι έδειχνε 3 και 17 πρώτα λεπτά μετά το μεσημέρι και ήταν ακριβώς τόσο.
19°
© Θανάσης Καρατζάς
