Life in Athens

Γράμματα, χασάπη

Ιστορίες αναρχίας κινηματογραφικού τύπου

Λευτέρης Ξανθόπουλος
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Μέχρι και το τέλος περίπου της δεκαετίας του 1950, οι ελληνικοί υπότιτλοι στις ξένες παραγωγές, ιδίως στα B-Movies, λόγω κόστους δεν τυπώνονταν πάνω στο φιλμ που προβαλλόταν στην οθόνη, αλλά είχαν τη δική τους εκτύπωση σε ξεχωριστό φιλμ και κάθε υπότιτλος μόνος του, σε δικό του καρέ, από τη δική τους ανεξάρτητη μηχανή προβολής τοποθετημένη δίπλα στον κεντρικό προτζέκτορα, την κοντούλα χειροκίνητη τιτλέζα.

Ο έμπειρος μηχανικός προβολής έπρεπε να παρακολουθεί από το τζαμάκι την ταινία, να διαβάζει τους υπότιτλους στο χαρτί μπροστά του και, μαζί με την ατάκα που ακουγόταν από το μικρό ηχείο στην καμπίνα, να ρίχνει τον αντίστοιχο ελληνικό τίτλο στο κάτω μέρος της οθόνης. Έπρεπε να καταλαβαίνει και κάτι λίγα αγγλικούλια! Όμως ο προβολατζής και τιτλαδόρος συγχρόνως, ήταν και αυτός άνθρωπος. Έπρεπε να παίξει το τάβλι του, να επισκεφτεί την τουαλέτα για την επείγουσα ανάγκη του, να πιει το ουζάκι του, να ξεχαστεί ενδεχομένως ονειροπολώντας ή ξεφυλλίζοντας το Ρομάντζο ή τον Θησαυρό, ή να πάρει στο τέλος έναν υπνάκο, κι επειδή δεν προβλεπόταν από την επιχείρηση δεύτερο άτομο για βοηθός, η τιτλέζα εκείνης της εποχής, που έμοιαζε λιγάκι στο σουλούπι με τον R2D2 το ρομποτάκι από τον Πόλεμο των Άστρων, έμενε για λίγο μόνη και αβοήθητη.

Εδώ ήταν που η αίθουσα έπαιρνε φωτιά, πού σε πονεί και πού σε σφάζει, κύριέ μου. Μούντζες προς τη μεριά της καμπίνας προβολής, ουρλιαχτά «γράμματα χασάπη» και «γράμματα καμπούρη» και κάποιοι από τους πιο θερμόαιμους σηκώνονταν και έκαναν την κίνηση να βγουν στη σιδερένια σκάλα που οδηγούσε προς την καμπίνα για να αρπαχτούν με τον προβολατζή. Η οχλαγωγία έφτανε στην αίθουσα με τα μηχανήματα, αφύπνιζε και ενεργοποιούσε τον υπεύθυνο χειριστή και τότε οι υπότιτλοι έπεφταν βροχή, απανωτά και καταιγιστικά σε ρυθμό πυροβόλου όπλου μέχρι να βρεθεί εντελώς τυχαία αυτός που αντιστοιχούσε στην ατάκα της συγκεκριμένης σκηνής που προβαλλόταν εκείνη τη στιγμή στην οθόνη.      

Ο φίλος συγγραφέας Δημήτρης Φύσσας, στο κλασικό και ανεπανάληπτο βιβλίο του Τα σινεμά της Αθήνας 1896-2013, βίβλο των απανταχού τρελαμένων, διασώζει την πληροφορία ότι «από τον μηχανικό του κινηματογράφου Σινέ–Νιούς, τον Γιώργο Μπουρζουκίδη, ικανότατο στη δουλειά του μα καμπούρη, έλκει την καταγωγή το Καμπούρη, γράμματα, η γνωστή τα παλιότερα χρόνια έκφραση προς πάντα μηχανικόν προβολής, εφάμιλλη του Χασάπη γράμματα, όταν η τιτλέζα έκοβε τους υπότιτλους και δεν φαίνονταν στην οθόνη».