Τελικά, μπορούν όντως να μας καταλάβουν τα σκυλιά;

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι απογοητεύονται από τους συνανθρώπους τους και στρέφονται στα ζώα: πολλά είναι τα νοσηρά φαινόμενα που συνοδεύουν αυτή την τεμπέλικη και αυτάρεσκη στάση. Ένα από αυτά είναι η ανθρωπομορφική αντιμετώπιση των κατοικιδίων, ιδιαίτερα των σκυλιών που, εκτός από την εξυπνάδα τους, δείχνουν άνευ όρων αφοσίωση στα αφεντικά τους. Αλλά, υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από το τι νιώθουν και τι καταλαβαίνουν τα σκυλιά.

Τα σκυλιά καταλαβαίνουν τη σημασία ορισμένων λέξεων: σύμφωνα με ερευνητές που παρακολούθησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα ζώων στα οποία έδειχναν μπάλες, παντόφλες ή λουριά, πράγματι, ο σκυλίσιος εγκέφαλος υπερβαίνει την κατανόηση εντολών όπως «κάθισε» και «φέρε»· ωστόσο, όπως λέει η Marianna Boros από το πανεπιστήμιο Eötvös Loránd της Ουγγαρίας, έχουμε μπροστά μας μακρύ δρόμο για να βγάλουμε σίγουρα συμπεράσματα γύρω από τα όρια της σκυλίσιας γλώσσας. Προς το παρόν, καταλαβαίνουμε μόνο ότι είναι αποκλειστικά ανθρώπινο. Αν και πολλοί ιδιοκτήτες σκύλων πιστεύουν ότι οι σύντροφοί τους ανταποκρίνονται σε 15 έως και 215 λέξεις, η διαπίστωση παραμένει υποκειμενική: υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις ράτσες —άλλο Border Collie, άλλο Basset— και ανάμεσα στα σκυλιά ως άτομα. Ένα πείραμα που έγινε στη Νότια Καρολίνα αποκάλυψε ότι μετά από τρία χρόνια εντατικής εκπαίδευσης, ένα σκυλί ράτσας collie είχε μάθει τα ονόματα πάνω από 1.000 αντικειμένων, στα οποία περιλαμβάνονταν 800 λούτρινα παιχνίδια, 116 μπάλες και 26 φρίσμπι. Ωστόσο, οι μελέτες δεν μας εξηγούν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο του σκύλου όταν επεξεργάζεται λέξεις. Για να εμβαθύνουν στο μυστήριο, η Boros και οι συνεργάτες της κάλεσαν 18 ιδιοκτήτες σκύλων που έφεραν τα κατοικίδιά τους στο εργαστήριο μαζί με πέντε αντικείμενα που τα ζώα γνώριζαν καλά: μπάλες, παντόφλες, φρίσμπι, πλαστικά παιχνίδια, καλώδια. Στο εργαστήριο, οι ιδιοκτήτες έλαβαν οδηγίες να προφέρουν λέξεις για αντικείμενα προτού δείξουν στον σκύλο τους είτε το σωστό αντικείμενο είτε ένα άλλο. Για παράδειγμα, ένας ιδιοκτήτης μπορούσε να πει «Κοίτα, να μια μπάλα» αλλά να κρατάει ένα φρίσμπι. Τα πειράματα επαναλήφθηκαν πολλές φορές με αντικείμενα που ταίριαζαν ή δεν ταίριαζαν με τη λέξη. Κατά τη διάρκεια αυτών των δοκιμών, οι ερευνητές παρακολούθησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των σκύλων μέσω μη επεμβατικής ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και τα ίχνη αποκάλυψαν διαφορετικά μοτίβα δραστηριότητας όταν τα αντικείμενα ταίριαζαν ή όταν συγκρούονταν με τις λέξεις που πρόφερε ο ιδιοκτήτης τους. Η διαφορά στα ίχνη ήταν εντονότερη σε λέξεις που οι ιδιοκτήτες πίστευαν ότι τα σκυλιά τους γνώριζαν καλύτερα. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα σκυλιά κατανοούν τις λέξεις τόσο καλά όσο οι άνθρωποι: κυρίως, κατανοούν τον τόνο της φωνής που συνδέεται με μια προτροπή ή με ένα αντικείμενο.

Ο κάθε ιδιοκτήτης φαίνεται να πιστεύει ότι το σκυλί του είναι ιδιοφυΐα. Λίγα σκυλιά είναι «ιδιοφυΐες»: ό,τι και να κατανοούν, η ράτσα και η εκπαίδευση παίζουν τον σημαντικότερο ρόλο. Σύμφωνα με την κατάταξη του Coren, είναι εύκολο να διδάξεις ένα κανίς λέξεις και έννοιες, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να διδάξεις ένα αφγανικό κυνηγόσκυλο. Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες «χαζών» σκύλων, όπως είναι, θεωρητικά, τα συμπαθέστατα Basenji ή τα Chow chow, δεν παραδέχονται το χαμηλό σκυλίσιο IQ.