8 γυναίκες επιστήμονες δίνουν απαντήσεις σχετικά με το εμβόλιο

Το 2020 είναι σίγουρα μια χρονιά που δεν θα ξεχάσουμε εύκολα. Ανέτρεψε όλα τα δεδομένα, όλα εκείνα που θεωρούσαμε σημεία αναφοράς. Μας χάρισε αβίαστα πληθώρα απαγορεύσεων, μας γέμισε ανασφάλειες, μας έκανε φοβικούς, επιφυλακτικούς και δε δίστασε να διχάσει χωρίς κόπο μεγάλες κοινωνικές ομάδες για το τι είναι σωστό και τι όχι. Η χρονιά που έφυγε μας στέρησε αγαπημένους μας που νικήθηκαν από τον ιό, μας στέρησε ταξίδια, βόλτες, γιορτές, γάμους, κηδείες, βαφτίσεις. Μας τα πήρε όλα. 

Μπήκαμε στα παπούτσια μιας διαφορετικής πραγματικότητας που προσπάθησε να μας πείσει ότι είσαι ασφαλής εάν είσαι μόνος. Προσπάθησε, δεν τα κατάφερε. Περάσαμε το 2020 στο σπίτι, μαγειρέψαμε και φάγαμε μέχρι σκασμού, περπατήσαμε, τρέξαμε, κάναμε ποδήλατο, γίναμε αθλητές! Βρήκαμε τρόπους να επικοινωνούμε, να μοιραζόμαστε στιγμές, να σπουδάζουμε, να συμμετέχουμε σε συνέδρια, όλα μέσα από οθόνες. Καινούργια επαγγέλματα αναδείχθηκαν και η τεχνολογία θριάμβευσε. Το κυριότερο όμως είναι ότι αναμετρηθήκαμε με τους εαυτούς μας, με τα μέσα μας, και θέλω να πω ότι τα καταφέραμε παρόλο που στερηθήκαμε την ενέργεια και την αύρα των αγαπημένων μας.   

Η χρονιά που φεύγει το καλύτερο θέαμα όμως το κράτησε για το τέλος. Είναι οι εικόνες που αναρτούν στις σελίδες τους στο Facebook, οι ιστορίες που μοιράζονται μαζί μας οι άνθρωποι που εμβολιάζονται. Είναι οι φωτογραφίες που μου δίνουν πίσω την ελπίδα που προσπάθησε να μου στερήσει η πανδημία. Το εμβόλιο με κάνει να ελπίζω ξανά!

Αμέσως μόλις ανακαλύφθηκε ο κορωνοϊός σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου τύπου 2 γνωστός ως SARS-CoV-2, ερευνητικές ομάδες σε παγκόσμιο επίπεδο ξεκίνησαν να ερευνούν τη βιολογία του ιού, ενώ άλλες ανέπτυξαν διαγνωστικά τεστ ή διερεύνησαν μέτρα δημόσιας υγείας για τον έλεγχο της νόσου. Οι επιστήμονες «έτρεξαν» για να βρουν θεραπείες και να δημιουργήσουν εμβόλια που θα μπορούσαν να θέσουν υπό έλεγχο την πανδημία. «Ποτέ δεν έχουμε προχωρήσει τόσο γρήγορα με κανέναν άλλο μολυσματικό παράγοντα», λέει η ιολόγος Θεοδώρα Χατζηιωάννου στο Πανεπιστήμιο Rockefeller της Νέας Υόρκης. (πηγή: Nature, COVID and 2020: An extraordinary year for science)

Τα εμβόλια συνήθως απαιτούν χρόνια έρευνας και δοκιμών, αλλά το 2020, οι επιστήμονες ξεκίνησαν έναν αγώνα για την παραγωγή ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων κορωνοϊού σε χρόνο ρεκόρ. Οι ερευνητές εργάζονται σε 64 εμβόλια, σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους και 19 έχουν φτάσει στα τελικά στάδια της δοκιμής. Τουλάχιστον 85 προκλινικά εμβόλια βρίσκονται υπό ενεργή έρευνα σε ζώα. (πηγή: The New York Times)

Η χρήση μάσκας και η κοινωνική απόσταση μειώνουν την πιθανότητα έκθεσης στον ιό ή τη μετάδοσή του σε άλλους ανθρώπους, αλλά αυτά τα μέτρα δεν είναι αρκετά. Τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού θα βοηθήσουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα ώστε να «ετοιμαστεί» να καταπολεμήσει τον ιό στην περίπτωση έκθεσης. Υπάρχουν συντριπτικά επιστημονικά στοιχεία ότι ο εμβολιασμός είναι η καλύτερη άμυνα κατά των σοβαρών λοιμώξεων. Τα εμβόλια Covid φαίνεται να εμποδίζουν τους ανθρώπους να αρρωσταίνουν και να σώζουν ζωές. Δεν είναι ακόμη σαφές πόση προστασία μπορούν να δώσουν τα εμβόλια όσον αφορά τη διακοπή της διάδοσης του Covid στους ανθρώπους. Ο εμβολιασμός αρκετών ατόμων θα εξουδετερώσει την ασθένεια διότι θα εξαφανίσει τον ιό από τις κοινότητες. 

Η δημοσκόπηση που διενήργησαν από κοινού πρόσφατα η Ipsos Global Advisor σε συνεργασία με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ αποκάλυψε ότι τέσσερις στους δέκα Γάλλους επιθυμούν να εμβολιαστούν. Το χαμηλό αυτό ποσοστό, όταν μάλιστα προέρχεται από τη χώρα που ιστορικά παίρνει τις μεγάλες κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές αποφάσεις, προβληματίζει. Επίσης μόνο το 43% των Ρώσων και το 53% των Νοτιοαφρικανών απάντησαν θετικά στο ερώτημα. Ακολουθούν η Ιαπωνία (60%), η Ιταλία και η Ισπανία (62%) και η Γερμανία (65%). Ο κυριότερος λόγος που επικαλέστηκαν όσοι δηλώνουν διστακτικοί απέναντι στο εμβόλιο είναι ότι φοβούνται τις παρενέργειες (80% στη Νότια Κορέα, 76% στην Ιαπωνία, 72% στη Γαλλία). Η δεύτερη αιτία είναι ότι δεν έχουν πειστεί για την αποτελεσματικότητά του. Υπάρχουν και κάποιοι που δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται ότι κινδυνεύουν από την COVID-19. Μόλις στην τέταρτη θέση έρχονται εκείνοι που δηλώνουν ότι αντιτίθενται γενικά στα εμβόλια (26% στη Ρωσία, 23% στη Νότια Αφρική, 14% στη Γαλλία, μόλις 9% στην Κίνα, 8% στην Ιαπωνία και 7% στη Νότια Κορέα. (πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ, AFP).

Αναζήτησα απαντήσεις ουσιαστικές για τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού από επιστήμονες που αποφάσισαν και έκαναν το εμβόλιο.  

Άννα Μπατιστάτου: Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής, Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Πιστεύετε ότι θα έπρεπε να έχει ενημερωθεί ο κόσμος περισσότερο ώστε να μειωθεί το ποσοστό των ανθρώπων που διστάζουν να εμβολιαστούν; 
Πολίτες που είναι επιφυλακτικοί, στην πλειοψηφία τους δεν είναι φανατικοί εναντίον των εμβολίων. Ίσως είναι διστακτικοί γιατί ανησυχούν για την ασφάλεια του εμβολίου. Οι επιστήμονες έχουν την υποχρέωση να εξηγήσουν τα δεδομένα με σαφήνεια, ειλικρίνεια και διαφάνεια, ώστε να διευκολύνουν την απόφαση για εμβολιασμό. Σήμερα ο εμβολιασμός είναι η καλύτερη πρακτική κατά της εξάπλωσης του ιού. Ένα σημαντικό μάθημα της πανδημίας είναι ότι δεν ζούμε σε απομόνωση. Κάθε άνθρωπος καλείται να βρει την ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες και επιθυμίες του και στις ανάγκες της κοινωνίας. Ο ενημερωμένος πολίτης θα πει ναι στον εμβολιασμό, όχι γιατί αναγκάζεται, αλλά επειδή έχει πειστεί ότι έτσι θα προστατεύσει τον εαυτό του και τους γύρω του. 

Έπη Μανούσου: MD, PhD, FRCP / Consultant in Hepatology and General Internal Medicine, St Mary’s Hospital, Imperial College NHS Trust / Honorary Senior Lecturer, Imperial College / CRN lead in Hepatology, NW Thames 

Τρεις λόγοι που πρέπει να γίνει ο εμβολιασμός. 
1. Αυτή η νέα τεχνολογία mRNA δεν είναι τόσο νέα, ούτε αδοκίμαστη. Ερευνητές δουλεύουν στα mRNA εμβόλια τουλάχιστον εδώ και δύο δεκαετίες. Έχει ήδη εξεταστεί εκτενώς σε 40,000 εθελοντές σε κάθε μελέτη. Έχουν εξαιρετικά υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας και ασφάλειας. 
2. Τα εμβόλια mRNA δεν αλληλοεπιδρούν με το γενετικό υλικό σου και δεν σου μεταδίδουν τον κορωνοϊό. Το αγγελιοφόρο RNA δε φτάνει ποτέ στον πυρήνα του κυττάρου που βρίσκεται το DNA. Είναι απλά ο ταχυδρόμος που δίνει το μήνυμα στο κύτταρο να κατασκευάσει μια πρωτεΐνη του ιού. Μετά αυτοκαταστρέφεται.
3. Η διαφορά του αν εμβολιαστείς ή όχι μπορεί να είναι διαφορά ζωής ή θανάτου για εσένα ή τους δικούς σου ανθρώπους. Ο ιός έχει ήδη σκοτώσει 552,000 συνανθρώπους μας στην Ευρώπη, μεταξύ τους και νέους και υγιείς και παιδιά. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ την επιλογή να αρνηθούν τον εμβολιασμό. 

Σταυρούλα Τσιάρα: Πρόεδρος Ιατρικού συλλόγου Ιωαννίνων. MD, PhD, FRCP / Associate Professor of Internal Medicine, Faculty of Medicine, School of Health Sciences, University of Ioannina.

Το  να εμβολιαστεί κάποιος είναι δικαίωμα ή υποχρέωση; 
Η πανδημία από τη νόσο COVID 19 βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και ένα περίπου έτος. Αποτελεσματική θεραπεία για τις σοβαρές μορφές της νόσου που μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή στη μονάδα εντατικής παρακολούθησης, στη διασωλήνωση και στον θάνατο δεν υπάρχει. Το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας έδρασε με πρωτοφανή ταχύτητα, συντονισμό και συνεργασία και σε  μικρό χρονικό διάστημα έγινε κατορθωτή η αποκρυπτογράφηση των μυστικών της δομής του ιού και φτάσαμε σήμερα να έχουμε στη διάθεσή μας το πρώτο ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο κατά της νόσου. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου φαίνεται από τις μελέτες που έχουν γίνει σε εθελοντές, πριν αποδοθεί στην κυκλοφορία, ότι ευρίσκεται σε υψηλό επίπεδο σε όλες τις ομάδες που χορηγήθηκε. Επομένως, είναι σαφές ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των ατόμων που  θα  εμβολιασθούν τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να σταματήσει η διάδοση της νόσου, τόσο πιο σημαντική θα είναι η αποφόρτιση των συστημάτων υγείας ώστε να μπορούν όλοι οι ασθενείς με διαφορετικά νοσήματα να απολαμβάνουν υψηλού επιπέδου περίθαλψη, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η εξοικονόμηση πόρων και ανθρωπίνου δυναμικού για το σύστημα υγείας. Επιπλέον, σε ατομικό επίπεδο οι συνάνθρωποί μας θα μπορέσουν να επανέλθουν στις καθημερινές συνήθειες και δραστηριότητες. Θα μπορούν να απολαύσουν και να μοιραστούν τις χαρές και τα συναισθήματα που στερήθηκαν τη χρονική περίοδο της πανδημίας, τις χαρές για τις επιτυχίες, τις κατακτήσεις, τα ευχάριστα γεγονότα σε  προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Επομένως, ο εμβολιασμός είναι μια συνειδητή ενέργεια ευθύνης του καθενός από εμάς απέναντι στο ίδιο το άτομο και το κοινωνικό σύνολο. Είναι δικαίωμα και ταυτόχρονα και υποχρέωση γιατί εκπηγάζει από το καθήκον να προστατεύσει κανείς τον εαυτό του αλλά και το κοινωνικό σύνολο από την νόσο και το θάνατο, να επιτρέψει στο σύστημα υγείας να είναι ποιοτικό, ασφαλές και λειτουργικό  και στον κάθε πολίτη να επιστρέψει στην καθημερινότητα του που ανατράπηκε βίαια όλη αυτή την περίοδο.  

Ελένη Ανδρεοπούλου: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Cornell, Νέα Υόρκη. Διευθύντρια Κλινικής Έρευνας Τμήματος Καρκίνου Μαστού

Η εικόνα που έχετε από το δικό σας νοσοκομείο ποια είναι; Οι άνθρωποι που δουλεύουν στον χώρο της υγείας εμπιστεύονται το εμβόλιο; 
Το πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Ιατρικής Σχολής του Cornell είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Νέας Υόρκης. Από το πρώτο κύμα της πανδημίας μάχεται τον κορωνοϊό με πρωτοποριακό τρόπο. Με την περίθαλψη χιλιάδων ασθενών με σοβαρό COVID19, τη βασική έρευνα για τους μηχανισμούς της νόσου, τη συμμετοχή στις κλινικές μελέτες για τη θεραπεία αλλά και για τις δοκιμές των εμβολίων. 
Η αντίστροφη μέτρηση για την πανδημία άρχισε χάρη στον εκτεταμένο εμβολιασμό του υγειονομικού προσωπικού με αυστηρή προτεραιότητα. Μέχρι τώρα έχουν εμβολιαστεί 20,000 άτομα. Η συμμετοχή είναι ενθουσιώδης και αγγίζει το 100%. Φτάσαμε σε αυτό το επίπεδο χάρη στη συνεχή ενημέρωση του προσωπικού από εξαιρετικούς επιστήμονες λοιμωξιολόγους και ανοσολόγους. Προϋπόθεση για την καθολική αποδοχή είναι η γνώση της εμπεριστατωμένης επιστήμης. 

Παναγιώτα Ανδρεοπούλου: Επίκουρη Καθηγήτρια Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Cornell, Νέα Υόρκη 

Φράσεις όπως «δεν θέλω να κάνω ένα εμβόλιο το οποίο έχει βγει σε σύντομο χρονικό διάστημα και δεν ξέρω σε μερικά χρόνια τι μπορεί να βγάλει» ή «είναι νέα η τεχνολογία του εμβολίου και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία» ή «θα περιμένω και θα δω αργότερα» ακούγονται πολύ συχνά τον τελευταίο καιρό. Τι πιστεύετε;
Η επιστήμη έχει εξελιχθεί σε σύγκριση με περασμένες δεκαετίες. Παλιές χρονοβόρες διαδικασίες είναι τώρα πιο ακριβείς και αποτελεσματικές. Τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού αποτελούν κρίσιμη προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία και την παγκόσμια οικονομία και έχουν δεχθεί ρωμαλέα χρηματοδότηση για να αποφευχθούν καθυστερήσεις. Παρ' όλα αυτά δεν έχει γίνει κανένας επιστημονικός συμβιβασμός στην ανάπτυξη και έγκριση των εμβολίων. Οι τεχνικές στις οποίες βασίζονται τα εμβόλια του κορωνοϊού μελετώνται εδώ και 3 δεκαετίες. Υπάρχουν παρόμοια εμβόλια για άλλους ιούς (SARS1, MERS, Zika, Ebola). Μετά από δεκαετίες χρήσης εμβολίων δεν έχουν αναφερθεί μακροπρόθεσμες ανεπιθύμητες ενέργειες. Αντίθετα ιογενείς λοιμώξεις φέρουν τον κίνδυνο θανάτου και σοβαρών ισόβιων επιπλοκών. Τα εμβόλια έχουν δοκιμαστεί σε πάνω από 100,000 εθελοντές και χορηγηθεί παγκοσμίως σε εκατομμύρια ανθρώπους. 

Νέλλη Σίντου: MD, PhD, Αναισθησιολόγος, Επιμελήτρια Α, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Ρίο, Πάτρα.

Τι σκεφτόσασταν μία μέρα πριν εμβολιαστείτε; Φοβηθήκατε όταν κάνατε το εμβόλιο; Φοβάστε πιθανές επιπλοκές; 
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας υπάρχουν στιγμές που νιώθω ότι δεν είμαι ο κύριος του εαυτού μου. Ειδοποιήθηκα ότι θα εμβολιαστώ στις 28/12/20 και πραγματικά στο άκουσμα της ανακοίνωσης ένιωσα αμέσως ανακούφιση μεγάλη και ανυπομονησία για την πολυπόθητη στιγμή! Τον φόβο, με την έννοια ότι θα μου συμβεί κάτι κακό δεν το βίωσα ποτέ ως συναίσθημα! Ήταν τόση η ικανοποίηση μου ότι σε λίγο φτάνει το τέλος μιας εποχής που ο άνθρωπος ένοιωθε ίσως το πιο αδύναμο όν στον πλανήτη, που ο πιθανός ελλοχεύων φόβος επισκιάστηκε από τα θετικά συναισθήματα μου. Τις επιπλοκές του εμβολίου υπήρξαν στιγμές που τις σκέφτηκα, όχι ως απειλή για τη ζωή μου, παρά μόνο σαν αναμενόμενες επιπλοκές ενός οποιοδήποτε άλλου εμβολίου.

Dr Argyro Syngelaki: PhD, Specialist Consultant Midwife in Fetal Medicine, King’s College Hospital, London, UK

Οι συνάδελφοί σας επιθυμούν να εμβολιαστούν; Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει ώστε να εμβολιασθούν οι αναποφάσιστοι; 
Όλοι οι συνάδελφοι υποδέχθηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό το εμβόλιο. Ίσως εξαιτίας του ότι βλέπαμε την πραγματικότητα κάθε μέρα μπροστά στα μάτια μας. Οι εισαγωγές στο νοσοκομείο αυξάνονταν καθημερινά και αρκετοί δεν κατάφερναν να επιβιώσουν. Η αλήθεια, η δύναμη και η ταχύτητα εξάπλωσης του κορωνοϊού έκαναν όλους τους υγειονομικούς να θέλουν να εμβολιαστούν. Οι αναποφάσιστοι πιστεύω ότι θα πρέπει να ενημερωθούν από ανθρώπους που εμπιστεύονται, όχι απαραίτητα υγειονομικούς, αλλά και από ακαδημαϊκούς, από πολιτικούς, από ανθρώπους με ήθος που θα τους πουν την αλήθεια. Επίσης εάν απαντηθούν οι ερωτήσεις οι θεωρίες αμφισβήτησης του εμβολίου θα αποδυναμωθούν. Πρέπει όλοι να εμβολιαστούμε, διαφορετικά ο ιός θα παραμείνει στις κοινότητες, δεν θα αποδυναμωθεί ούτε θα εξαφανιστεί. 

Κατερίνα Παντελή: MD, pHD, Διευθύντρια ΕΣΥ Α' Παθολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, αναπληρώτρια υπεύθυνη στην πρώτη μονάδα COVID.

Η εξής φράση ακούγεται συχνά: «Εάν όλοι οι άλλοι εμβολιαστούν τότε σίγουρα δεν χρειάζεται ούτε να ανησυχώ, ούτε να εμβολιαστώ». Τι πιστεύετε; 
Η λογική ότι θα κάνουν οι άλλοι αυτό που και εγώ καλούμαι να πράξω, άρα δεν χρειάζεται να το κάνω, ενέχει πολλούς κινδύνους. Πρώτον, εάν υιοθετήσουν όλοι αυτή τη λογική και τακτική, θα μείνουμε στο τέλος όλοι θεατές. Δεύτερον, είναι τέτοιο το ποσοστό των ατόμων που πρέπει να εμβολιασθούν για να επιτευχθεί ανοσία, ώστε δεν επιτρέπεται η μη συμμετοχή! Τρίτον, ειδικά για εμάς τους υγειονομικούς και μάλιστα γιατρούς της πρώτης γραμμής η επίτευξη ανόσιας αποτελεί ζωτική ανάγκη! Ο κίνδυνος να μολυνθούμε είναι συνεχής και είναι πολύ πιθανός. Τέλος, είναι θέμα ηθικό. Στον πόλεμο πρέπει να είμαστε στην πρώτη γραμμή. Η μη συμμετοχή στον εμβολιασμό είναι λιποταξία.

Ιστορικά, στις ανθρώπινες κοινωνίες υπάρχουν πάντοτε εκείνοι που ασκούν εποικοδομητική κριτική και εκείνοι που ασκούν απλώς κριτική. Υπάρχουν εκείνοι που κάνουν εκείνο το θαυματουργό πρώτο βήμα. Που αποφασίζουν να πάνε παρακάτω. Δεν προχωρούν μόνο επειδή είναι πρωτοπόροι ή από τη φύση τους τολμηροί. Στηρίζονται σε δεδομένα ερευνητικά. Εμπιστεύονται την επιστήμη στην οποία αφιέρωσαν τα νιάτα τους, τα μάτια τους, όλο τους το είναι. Οι γυναίκες από τις οποίες ζήτησα απαντήσεις στέκονται χαμογελώντας εδώ και χρόνια στην πρώτη γραμμή όλων των ρόλων που καλούνται να παίξουν. Είμαι ευγνώμων που με τιμούν με τη φιλία τους.  

Ευτυχείτε, αγαπητοί! Το 2020 έφυγε!