Οφθαλμολογικά ατυχήματα στις γιορτές: Πρώτες βοήθειες

Αν και η εορταστική περίοδος είναι από τις ωραιότερες της χρονιάς, είναι όμως και η εποχή όπου αυξάνονται σημαντικά τα ατυχήματα, συμπεριλαμβανομένων όσων επηρεάζουν τα μάτια. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, τις ημέρες γύρω από τα Χριστούγεννα παρατηρείται αύξηση κατά 10% έως 20% στις διακομιδές ασθενών στα νοσοκομεία. Πολλοί από αυτούς έχουν πέσει θύματα γιορτινών ατυχημάτων που αφορούν από το μαγείρεμα έως σπασμένα ή αιχμηρά χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά. Επιπλέον, ένας στους δέκα οφθαλμολογικούς τραυματισμούς των παιδιών που αντιμετωπίζονται στα επείγοντα των νοσοκομείων, σχετίζονται με τα παιχνίδια τους. 

«Αν και η εορταστική περίοδος είναι θαυμάσια ευκαιρία για να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε όμορφες στιγμές με την οικογένεια και τους φίλους μας, είναι και η εποχή όπου αυξάνονται οι επισκέψεις στα νοσοκομεία με τραυματισμούς στα μάτια. Τα μάτια είναι πολύ ευαίσθητα και κάθε τραυματισμός προκαλεί έντονο πόνο. Ενέχει επίσης τον κίνδυνο μόνιμης βλάβης ή απώλειας της όρασης, ανάλογα βεβαίως και με το είδος του. Οι οφθαλμολογικοί τραυματισμοί που βλέπουμε κυμαίνονται από εκδορές του κερατοειδούς (π.χ. από τις βελόνες του χριστουγεννιάτικου δέντρου) έως ανοιχτά τραύματα (π.χ. από τον φελλό της σαμπάνιας ή τα πυροτεχνήματα). Επομένως μπορεί να είναι από ήπιοι έως πολύ σοβαροί και να έχουν από παροδικές έως μόνιμες επιπτώσεις στην όραση», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας Laser Vision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Κάθε τραύμα στο μάτι χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση, ανάλογα με τη σοβαρότητα και την αιτία του. Είναι όμως σημαντικό να ελέγχεται από τον οφθαλμίατρο, διότι η σοβαρότητά του μπορεί να μην γίνει αμέσως αντιληπτή. Οι βασικές πρώτες βοήθειες έως ότου φθάσετε στον οφθαλμίατρο είναι οι εξής, σύμφωνα με τον κ. Κανελλόπουλο: 

• Μην αγγίξετε, μην τρίψετε και μην ασκήσετε πίεση στο μάτι σας
• Μην προσπαθήσετε να αφαιρέσετε τυχόν αντικείμενο που το έχει τραυματίσει. Αν είναι κάτι πολύ μικρό, σηκώστε απαλά το βλέφαρο και βλεφαρίστε γρήγορα μερικές φορές, μήπως και τα δάκρυα κατορθώσουν να το αποβάλλουν. Αν όχι, κλείστε το μάτι και συνεχίστε τον δρόμο σας προς τον οφθαλμίατρο
• Μην βάλετε καμία αλοιφή ή φάρμακο στο τραυματισμένο μάτι, εάν δεν το συστήσει ο γιατρός σας
• Αν έχετε εκδορά, αμυχή ή διατρητικό τραύμα στο μάτι σας, καλύψτε το απαλά με μία αποστειρωμένη γάζα
• Αν έχει μπει στο μάτι σας κάποια χημική ουσία, ξεπλύνετε με άφθονο, καθαρό νερό, χωρίς να το τρίβετε 

Υπάρχουν όμως και πιο ειδικές συστάσεις για συνηθισμένους οφθαλμολογικούς τραυματισμούς. Αν π.χ. μπει glitter στο μάτι σας, υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί ερεθισμός ή εκδορά στον κερατοειδή και λοίμωξη. Μην τρίψετε τα μάτια σας για να το αφαιρέσετε, συνιστά ο καθηγητής. Μπορεί άθελά σας να γρατζουνίσετε τον κερατοειδή χιτώνα του ματιού σας. Προτιμότερο είναι να χρησιμοποιήσετε τεχνητά δάκρυα ή αποστειρωμένο διάλυμα φυσιολογικού ορού για να ξεβγάλετε το μάτι με την ελπίδα ότι θα βγει και το glitter. Αν όχι, πρέπει να σας εξετάσει οφθαλμίατρος. 

Αν μπει στο μάτι σας κόλλα  (π.χ. όταν κάνετε χειροτεχνία ή από τις ψεύτικες βλεφαρίδες) υπάρχει κίνδυνος ερεθισμού και λοίμωξης. Ξεβγάλετε αμέσως το μάτι σας για αρκετά λεπτά με καθαρό, χλιαρό, τρεχούμενο νερό, στον νιπτήρα ή κάτω από το ντους. Αν επιμένει ο πόνος, έχει έκκριμα από το μάτι ή κοκκινίσει, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας.

Αντίστοιχα, αν γρατζουνιστεί το μάτι σας από βελόνα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, προτιμότερο είναι να μην το ρισκάρετε αλλά να πάτε αμέσως στον οφθαλμίατρο. Οι εκδορές του κερατοειδούς χιτώνα μπορεί να προκαλέσουν επίμονη βλάβη στην όραση. 

Αν η βελόνα του δέντρου τρυπήσει το μάτι σας, πηγαίνετε αμέσως στα επείγοντα περιστατικά του πλησιέστερου νοσοκομείου. Μπορεί να έχει πλήξει εσωτερική δομή του ματιού, την οποία δεν βλέπετε. Μακροπρόθεσμα, τα διατρητικά τραύματα των ματιών μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο γλαυκώματος ή αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Έως ότου φτάσετε στα επείγοντα, μην ξεπλύνετε το μάτι σας και μην προσπαθήσετε να αφαιρέσετε την βελόνα αν ακόμα είναι μέσα του. Καλύψτε απλώς απαλά το μάτι με μία αποστειρωμένη γάζα ή ένα καθαρό ύφασμα. 

Αν μπει στο μάτι σας αλεύρι την ώρα που μαγειρεύετε, ξεπλύνετέ το αμέσως με κρύο νερό ή με διάλυμα φυσιολογικού ορού. Αν αισθανθείτε πόνο ή δείτε έκκριμα από το μάτι σας, καλέστε τον οφθαλμίατρό σας.

Γενικά, πολλοί οφθαλμολογικοί τραυματισμοί στην κουζίνα μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σπίτι. Αν όμως έχετε συμπτώματα, δεν πρέπει να περιμένετε να πάτε στον οφθαλμίατρο μετά τις γιορτές. Συμπτώματα που χρειάζονται άμεσο έλεγχο είναι επίμονος πόνος, ερυθρότητα, θολή όραση, συνεχής αίσθηση ότι κάτι υπάρχει στο μάτι σας κ.λπ. 

Να είστε επίσης πολύ προσεκτικοί όταν ανοίγουν σαμπάνιες ή άλλοι αφρώδεις οίνοι στον χώρο σας. Ο φελλός μπορεί να χρειασθεί μόλις μισό δευτερόλεπτο για να κτυπήσει το μάτι σας (μπορεί να εκτοξευθεί με ταχύτητα έως 80 χιλιόμετρα την ώρα), προκαλώντας του σοβαρό τραυματισμό. Ακόμα και στην περιοχή γύρω από το μάτι να καταλήξει, είναι απαραίτητη η άμεση ιατρική αξιολόγηση. Πόσο μάλλον αν ο φελλός πλήξει τον οφθαλμικό βολβό, στον οποίο μπορεί να προκαλέσει μέχρι και ανοικτό τραύμα. Επομένως, πηγαίνετε αμέσως στον οφθαλμίατρό σας ή στα επείγοντα περιστατικά.   

«Τα πιθανά οφθαλμολογικά ατυχήματα στις γιορτές είναι πάρα πολλά. Ακόμα και όταν κάνει κάποιος σκι μπορεί να υποστεί οφθαλμολογικό τραυματισμό, εάν δεν φορά τα κατάλληλα, απορροφητικά γυαλιά ηλίου. Και αυτό διότι η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει "έγκαυμα" στο μάτι, δηλαδή φωτοκερατίτιδα που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στην απώλεια όρασης. Χώρια τα ατυχήματα με πυροτεχνήματα ή με καυτό λάδι που πετάγεται από το τηγάνι, που μπορεί να οδηγήσουν στην τύφλωση. Επειδή όλοι αυτοί οι τραυματισμοί και οι συνέπειές τους μπορούν να αποφευχθούν, λίγη περισσότερη προσοχή από όλους μας μπορεί να κάνει τη διαφορά στις φετινές γιορτές», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.