Η απώλεια αυτοπεποίθησης στη μέση ηλικία μπορεί να «δείχνει» αυξημένο κίνδυνο άνοιας

Η απώλεια αυτοπεποίθησης και το αίσθημα ότι «δεν τα βγάζεις πέρα» με τα προβλήματα στη μέση ηλικία ίσως δεν είναι απλώς μια κακή φάση. Σύμφωνα με νέα μεγάλη μελέτη, μπορεί να αποτελούν πρώιμες ενδείξεις αυξημένου κινδύνου άνοιας πολλά χρόνια αργότερα — χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η εξέλιξη είναι αναπόφευκτη.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο The Lancet Psychiatry, βασίστηκε σε δεδομένα της μακρόχρονης μελέτης Whitehall II, η οποία παρακολούθησε σχεδόν 6.000 Βρετανούς δημοσίους υπαλλήλους για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Οι συμμετέχοντες είχαν μέση ηλικία τα 56 έτη όταν ξεκίνησε η καταγραφή και παρακολουθήθηκαν κατά μέσο όρο για 23 χρόνια. Περίπου το 10% εμφάνισε άνοια.

Το κρίσιμο εύρημα δεν αφορά την κατάθλιψη συνολικά, αλλά συγκεκριμένα συμπτώματά της. Οι ερευνητές εντόπισαν έξι στοιχεία που συνδέονται με αυξημένο μελλοντικό κίνδυνο άνοιας: απώλεια αυτοπεποίθησης, αδυναμία αντιμετώπισης προβλημάτων, έλλειψη συναισθηματικής ζεστασιάς προς τους άλλους, μόνιμη νευρικότητα, δυσαρέσκεια για τον τρόπο εκτέλεσης καθημερινών εργασιών και δυσκολία συγκέντρωσης.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό θεωρείται ότι η απώλεια αυτοπεποίθησης και η αίσθηση ανικανότητας απέναντι στα προβλήματα συνδέθηκαν με περίπου 50% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας. Η συναισθηματική αποστασιοποίηση από τους άλλους συνδέθηκε με αύξηση κινδύνου κατά 44%, ενώ τα υπόλοιπα συμπτώματα εμφάνισαν μικρότερες αλλά στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις.

Ο επικεφαλής της μελέτης, δρ Φίλιπ Φρανκ από το University College London, σημειώνει ότι η παρατήρηση αυτών των μοτίβων στη μέση ηλικία μπορεί να ανοίξει παράθυρο για πρώιμη πρόληψη. Όπως τονίζει, η άνοια δεν προκύπτει ξαφνικά και ο εγκέφαλος «χτίζει» ή χάνει αντοχές δεκαετίες πριν εμφανιστούν τα πρώτα κλινικά συμπτώματα.

Σε αυτό το σημείο μπαίνει η έννοια της λεγόμενης γνωστικής εφεδρείας: η ικανότητα του εγκεφάλου να αντέχει τις βιολογικές φθορές της ηλικίας. Η φυσική άσκηση, η πνευματική δραστηριότητα και οι κοινωνικές σχέσεις φαίνεται ότι ενισχύουν αυτή την εφεδρεία. Παράλληλα, παράγοντες όπως το κάπνισμα, το υπερβολικό αλκοόλ, η παχυσαρκία, η υπέρταση, η υψηλή χοληστερόλη και το αυξημένο σάκχαρο λειτουργούν επιβαρυντικά — αλλά μπορούν να ρυθμιστούν.

Οι ειδικοί σπεύδουν να βάλουν φρένο στον πανικό. Όπως επισημαίνει η Alzheimer’s Society, ούτε όλοι όσοι εμφανίζουν κατάθλιψη θα αναπτύξουν άνοια, ούτε όλοι όσοι πάσχουν από άνοια θα περάσουν κατάθλιψη. Η σχέση είναι σύνθετη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατάθλιψη μπορεί να αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα και όχι αιτία.

Το μήνυμα, πάντως, είναι καθαρό: αλλαγές στη διάθεση και την αυτοπεποίθηση στη μέση ηλικία δεν χρειάζεται να αγνοούνται. Όχι επειδή «προβλέπουν» το μέλλον, αλλά επειδή αποτελούν ευκαιρία για έγκαιρη φροντίδα της ψυχικής και σωματικής υγείας — και, τελικά, του ίδιου του εγκεφάλου.

Πηγή: The Times