Η τέχνη και η αμηχανία της συγγνώμης

Όταν ζητάμε συγγνώμη, δεν μετράει μόνο αν τελικά τη ζητήσουμε, αλλά και πώς θα το κάνουμε. Κάποιοι μετανιώνουν αληθινά και το λένε, με φωνή που τρέμει από την ειλικρίνεια, άλλοι, αν και δεν τους καίγεται καρφί, προσπαθούν να την ψελλίσουν… και κάποιοι ακόμη αναγνωρίζουν ότι αυτό που έκαναν ήταν λάθος και το παραδέχονται με σεβασμό, με μια αίσθηση βαριάς συνειδητοποίησης.

Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι λέξεις που επιλέγουμε μετρούν πιο πολύ απ’ όσο νομίζουμε. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συγγνώμες θεωρούνται πιο ειλικρινείς όταν συνοδεύονται από πιο σύνθετες διατυπώσεις. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Επειδή δίνουν την αίσθηση ότι καταβάλλουμε πραγματική προσπάθεια - ακόμη κι αν αυτή περιορίζεται στη χρήση μιας λέξης λίγο πιο εξεζητημένης, που φανερώνει σκέψη και προσοχή.

Η ψυχολόγος Δρ. Τάρα Κουίν-Τσιρίλο εξηγεί ότι το «συγγνώμη» είναι ίσως η πιο δύσκολη λέξη που μπορούμε να πούμε. «Ακόμη κι όταν καταλαβαίνουμε ότι κάναμε λάθος, δυσκολευόμαστε να το παραδεχτούμε, γιατί μας εκθέτει και μας κάνει ευάλωτους». Ιστορικά μάλιστα, η ευαλωτότητα δεν μας προστάτευε - αντίθετα, μας άφηνε γυμνούς και εκτεθειμένους, μπροστά στην κρίση των άλλων.

Τα είδη της συγγνώμης και μερικά tips για καλύτερα αποτελέσματα:

Η σκηνοθετημένη συγγνώμη

Οι Άστον Κούτσερ και Μίλα Κούνις βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα όταν υπέγραψαν επιστολές υπέρ ελαφρύτερης ποινής για τον πρώην συμπρωταγωνιστή τους, Ντάνι Μάστερσον, καταδικασμένο για βιασμό. Η βιντεοσκοπημένη συγγνώμη που ακολούθησε, με τις προσεκτικά εναλλασσόμενες ατάκες, φάνηκε ψεύτικη και μάλλον χειροτέρεψε τα πράγματα. «Γνωρίζουμε τον πόνο που έχει προκληθεί…» ξεκίνησε ο Κούτσερ. «Υποστηρίζουμε τα θύματα…» συνέχισε η Κούνις. Πολλοί θεώρησαν ότι μάλλον δεν λυπήθηκαν ιδιαίτερα…

Η ξερή συγγνώμη

Ο πρώην υπουργός των Εργατικών Λίαμ Μπερν θεώρησε ότι μια στήλη στην Guardian θα αρκούσε για να επανορθώσει το «αστείο» του σημείωμα «Δεν έμειναν χρήματα» που είχε αφήσει στον διάδοχό του το 2010. Έγραψε ότι «καίγεται από ντροπή κάθε μέρα». Κάποιοι σχολιαστές πάντως θεώρησαν ότι υπερβάλλει: «Φίλε, δεν έκανε καμία πραγματική διαφορά», του απάντησε ένας.

Η συγγνώμη που δεν πείθει κανέναν

Ο Μπόρις Τζόνσον αναγκάστηκε επανειλημμένα να ζητήσει συγγνώμη για τα «κορονοπάρτι» της εποχής των lockdown. Όμως ποτέ δεν έμοιαζε να το εννοεί. Στα απομνημονεύματά του μάλιστα τα πήρε πίσω όλα, χαρακτηρίζοντας τις προηγούμενες συγγνώμες του «αξιοθρήνητες».

Η «συγγνώμη» που δεν είναι συγγνώμη

Όταν ξέσπασαν οι πρώτες αποκαλύψεις για τον Χάρβεϊ Γουάινστιν, εκείνος δήλωσε ότι «κατανοεί τον πόνο που προκάλεσε» και ζήτησε συγγνώμη - για να προσθέσει αμέσως μετά ότι μεγάλωσε σε μια «άλλη εποχή» με «διαφορετικούς κανόνες». Η συνέχεια είναι γνωστή: καταδίκες για βιασμό και σεξουαλική επίθεση.

Κάλλιο αργά παρά ποτέ

Η συγγνώμη μπορεί να έρθει ακόμη και… αιώνες μετά. Το 2008, η Φλωρεντία αναγνώρισε ότι η εξορία του Δάντη το 1302 ήταν λάθος. Όμως ο απόγονος αρνήθηκε να παραστεί σε «τελετή συγγνώμης», λέγοντας ότι δεν επρόκειτο για ειλικρινές mea culpa αλλά για επικοινωνιακό τρικ. Το ίδιο και η Καθολική Εκκλησία, όταν το 1996 παραδέχτηκε ότι ο Γαλιλαίος είχε δίκιο: καμία συγγνώμη, μόνο μια ψυχρή αναγνώριση «παρεξήγησης».

Τι κάνει μια συγγνώμη γνήσια

Η Δρ. Κουίν-Τσιρίλο συνοψίζει: διορατικότητα, ειλικρίνεια και αλλαγή συμπεριφοράς. Χωρίς αυτά, η «συγγνώμη» μένει μια λέξη χωρίς περιεχόμενο. Ακόμη και μετά από 700 χρόνια, ίσως να ειπωθεί - αλλά δύσκολα θα ακουστεί αληθινή.

ΠΗΓΗ: Guardian