Κυτταρικές θεραπείες: Μια νέα εποχή ελπίδας για τους ασθενείς

Ζούμε σε μια εποχή όπου η επιστήμη φέρνει επανάσταση στη θεραπεία σοβαρών και απειλητικών για τη ζωή ασθενειών. Τα τελευταία χρόνια οι κυτταρικές θεραπείες αλλάζουν τα δεδομένα στη μάχη κατά αιματολογικών κακοηθειών, προσφέροντας ελπίδα σε ασθενείς που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν καμία αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή, όπως επισημαίνει ο κ. Γιώργος Τσιακαλάκης, Διευθυντής Market Access & External Affairs, Bristol Myers Squibb, Ελλάδα.

Οι κυτταρικές θεραπείες αξιοποιούν το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. Τα κύτταρά του τροποποιούνται στο εργαστήριο, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα, πριν αυτά εξαπλωθούν. Πρόκειται για μια εξατομικευμένη μορφή θεραπείας, που έχει δείξει εξαιρετικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα σε αιματολογικές κακοήθειες, όπως ανθεκτική λευχαιμία και λέμφωμα. Τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών γεμίζουν με αισιοδοξία την επιστημονική κοινότητα και προσφέρουν νέα προοπτική στους ασθενείς.

Πώς δρουν οι κυτταρικές θεραπείες

Οι CAR-T κυτταρικές θεραπείες σε αιματολογικούς ασθενείς με ανθεκτική λευχαιμία ή λέμφωμα, παρουσιάζουν πλήρη ύφεση σε ένα εντυπωσιακά μεγάλο ποσοστό ασθενών –από 80 έως 90%–, ενώ παρουσιάζουν ακόμη και ίαση σε ορισμένες περιπτώσεις. Άλλες μελέτες καταδεικνύουν ότι ασθενείς που έλαβαν συγκεκριμένη κυτταρική θεραπεία παρουσίασαν τριπλάσια αύξηση στον χρόνο επιβίωσης, χωρίς πρόοδο της νόσου, σε σύγκριση με την τυπική θεραπεία. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα των κυτταρικών θεραπειών είναι η εφάπαξ χορήγησή τους, η οποία ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς, μειώνοντας την ανάγκη για επαναλαμβανόμενες θεραπείες και προσφέροντας μακροχρόνια θεραπευτικά αποτελέσματα.

Υποχρηματοδότηση και περιορισμένη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες 

Παρά την επιστημονική πρόοδο, η πρόσβαση σε αυτές τις θεραπείες στην Ελλάδα παραμένει περιορισμένη, κυρίως λόγω της ανεπαρκούς χρηματοδότησης του συστήματος υγείας. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΙΟΒΕ, η δημόσια χρηματοδότηση για τη συνολική υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα ανέρχεται στο 5,3% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 8,4%.

Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το 2023, η συνολική φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα εκτιμήθηκε στα 7,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόλις 2,8 δισ. ευρώ καλύφθηκαν από τη δημόσια χρηματοδότηση. Αντίθετα, οι φαρμακευτικές εταιρείες κλήθηκαν να επιστρέψουν 3,5 δισ. ευρώ μέσω υποχρεωτικών επιστροφών (clawback), γεγονός που καθιστά το ελληνικό σύστημα ένα από τα πιο αφιλόξενα για την εισαγωγή καινοτόμων θεραπειών, ιδιαίτερα αν λάβει κάνεις υπόψη ότι στο νοσοκομειακό κανάλι διάθεσης φαρμάκων για σοβαρές χρόνιες παθήσεις, η υπέρβαση του προϋπολογισμού άγγιξε το 2023 το 79%. Δηλαδή, το κράτος καλύπτει τις θεραπείες μόνο για 2 στους 10 ασθενείς. 

Η υποχρηματοδότηση αυτή δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο. Πρώτον, περιορίζει τη δυνατότητα των ασθενών να έχουν πρόσβαση σε νέες θεραπείες. Δεύτερον, καθυστερεί τη διαδικασία αποζημίωσης και ένταξης καινοτόμων φαρμάκων στο σύστημα υγείας. Τρίτον, αποθαρρύνει τις φαρμακευτικές εταιρείες από το να φέρουν γρήγορα νέες θεραπείες στη χώρα.

Η Πολιτεία μπορεί και πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες για να διασφαλίσει ότι οι Έλληνες ασθενείς δεν θα μείνουν πίσω σε αυτή την επανάσταση της ιατρικής. Υπάρχουν συγκεκριμένες λύσεις που έχουν ήδη εφαρμοστεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση στην Ελλάδα. Η δημιουργία ενός Ταμείου Καινοτομίας, η εφαρμογή συμφωνιών αποζημίωσης βάσει κλινικών αποτελεσμάτων (outcome-based agreements) και η ενίσχυση των μηχανισμών αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας (HTA) με πραγματικά δεδομένα, είναι λύσεις που έχουν εφαρμοστεί επιτυχώς σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. 

Bristol Myers Squibb 
Στην Bristol Myers Squibb, ως ηγέτες στην ογκολογία, εργαζόμαστε αδιάκοπα για να κάνουμε τις κυτταρικές θεραπείες προσβάσιμες σε περισσότερους ασθενείς. Διερευνούμε πρωτοποριακές προσεγγίσεις για να ξεπεράσουμε την πολυπλοκότητα αυτών των θεραπειών και να τις καταστήσουμε πιο αποτελεσματικές και ευκολότερα διαθέσιμες.

Η μάχη κατά του καρκίνου δεν είναι ατομική – είναι συλλογική. Πολιτεία, επιστημονική κοινότητα, φαρμακευτική βιομηχανία και ασθενείς πρέπει να συνεργαστούν για να διασφαλίσουν ότι οι πιο καινοτόμες θεραπείες δεν θα είναι προνόμιο των λίγων, αλλά δικαίωμα όλων.

Η Ελλάδα δεν πρέπει να μείνει πίσω. Με περισσότερες από 60 κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες να αναμένονται στην Ευρώπη έως το 2030, είναι επιτακτική ανάγκη να διαμορφώσουμε ένα σύγχρονο και βιώσιμο μοντέλο πρόσβασης. Γιατί κάθε ασθενής αξίζει την ευκαιρία να παλέψει για περισσότερα και ποιοτικότερα χρόνια ζωής.