Αδυναμία σίτισης από το στόμα: Αντιμετώπιση με γαστροστομία

Με αποτελεσματικό τρόπο  αντιμετωπίζει η διαδερμική ενδοσκοπική γαστροστομία το πρόβλημα πολλών ασθενών, που, για συγκεκριμένους παθολογικούς λόγους, αδυνατούν να σιτιστούν κανονικά από το στόμα. Εκτός από τη σίτιση, επιτυγχάνει την ενυδάτωσή τους και την απρόσκοπτη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής τους. 

Τι είναι η ενδοσκοπική γαστροστομία;

«Η ενδοσκοπική γαστροστομία είναι μια απλή ιατρική επέμβαση, κατά την οποία ένα εύκαμπτο σωληνάριο σίτισης διαμέτρου λίγων χιλιοστών τοποθετείται μέσα από το δέρμα της κοιλιάς απευθείας στο στομάχι του ασθενούς. Δεν απαιτεί άνοιγμα της κοιλιάς. Ενδείκνυται για τη μακροχρόνια σίτιση (πάνω από 30 ημέρες) ασθενών με μέτριο έως σοβαρό υποσιτισμό και επακόλουθο αρνητικό ισοζύγιο πρωτεϊνικών θερμίδων. Μας επιτρέπει να χορηγήσουμε στον ασθενή την τροφή, τα υγρά αλλά και τα φάρμακά του παρακάμπτοντας το στόμα και τον οισοφάγο», εξηγεί ο δρ Κωνσταντίνος Χ. Δελής, MD, FEBG,Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Γαστρεντερολόγος στο Metropolitan Hospital. 

Σε τι πλεονεκτεί σε σχέση με τον σωλήνα levin (ρινογαστρικό καθετήρα);

Ο σωλήνας levin περνά από τη μύτη του ασθενούς στο πίσω μέρος του λαιμού και μέσω του οισοφάγου, καταλήγει στο στομάχι. Μπορεί και αυτός να χρησιμοποιηθεί για τη χορήγηση φαρμάκων, υγρών ή και για εντερική σίτιση. Ωστόσο, συγκριτικά, η ενδοσκοπική γαστροστομία πλεονεκτεί πλήρως ως προς την άνεση του ασθενούς. Επιπλέον, δεν ερεθίζει τη μύτη, τον οισοφάγο ή την τραχεία, δεν προκαλεί ερεθισμό του δέρματος του προσώπου, ούτε εμποδίζει την αναπνοή. Η γαστροστομία είναι σταθερά καθηλωμένη στο κοιλιακό τοίχωμα και δεν μετακινείται τυχαία ενώ προσφέρει μια πιο «φυσιολογική» δίοδο της τροφής. 

Ποιοι ασθενείς χρειάζεται να υποβληθούν σε γαστροστομία;

Από τη διαδικασία αυτή μπορούν να επωφεληθούν οι ασθενείς που αδυνατούν ή δυσκολεύονται να λάβουν για κάποιο λόγο την απαραίτητη τροφή, τα υγρά ή τα φάρμακά τους από το στόμα. Για παράδειγμα, αυτοί που πάσχουν από:

• Δυσκολία ή πλήρη αδυναμία κατάποσης. Τέτοιοι είναι ασθενείς με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, άνοια, νόσο Parkinson, διάφορες εγκεφαλικές βλάβες κ.λπ.
• Επαναλαμβανόμενα επεισόδια πνευμονίας από εισρόφηση, τα οποία είναι επικίνδυνα για τη ζωή τους
• Όγκους της κεφαλής και του τραχήλου
• Χρόνια απώλεια όρεξης λόγω σοβαρής ασθένειας όπως ο καρκίνος.

Επίσης, μπορεί να υποβληθούν σε γαστροστομία ασθενείς σε κώμα, για να βοηθηθούν στο να κρατηθούν στη ζωή.
Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση για την τοποθέτηση γαστροστομίας λαμβάνεται μετά από συζήτηση με τον ασθενή (εάν αυτό είναι δυνατόν) και την οικογένειά του, για να ληφθεί η συγκατάθεσή τους. 

Πώς τοποθετείται μια γαστροστομία;

«Η διαδικασία είναι απλή και διαρκεί περίπου 15 έως 20 λεπτά. Με μια γαστροσκόπηση και μέσω μιας μικρής οπής στο δέρμα της κοιλιάς του ασθενούς, τοποθετείται και στερεώνεται κατάλληλα ένας λεπτός σωλήνας διαμέτρου λίγων χιλιοστών απευθείας στο στομάχι. Για την επέμβαση οι ασθενείς λαμβάνουν ενδοφλεβίως ειδική κατασταλτική και αναλγητική αγωγή, τοπική αναισθησία και αντιβίωση. Συνήθως μπορούν να επιστρέψουν σπίτι τους την ίδια ή την επόμενη μέρα της επέμβασης, εκτός εάν βρίσκονται στο νοσοκομείο για άλλους λόγους», εξηγεί ο ιατρός. 

Πώς δίνονται οι τροφές;

Μέσω του σωλήνα της γαστροστομίας χορηγείται στο στομάχι κατάλληλα αλεσμένη (λιωμένη) τροφή ή ειδικά διατροφικά διαλύματα, με μια σύριγγα. 

Ποια είναι η περιποίηση του σωλήνα γαστροστομίας;

Ο σωλήνας πρέπει να ξεπλένεται με νερό μετά από κάθε γεύμα ώστε να διατηρείται πάντα καθαρός. Σε περίπτωση απόφραξης μπορεί να χρησιμοποιηθούν κάποιες έξυπνες λύσεις όπως π.χ. η τοποθέτηση διαλύματος μαγειρικής σόδας για λίγα λεπτά μέσα στον σωλήνα. 

Κάθε πότε πρέπει να αντικαθίσταται ο σωλήνας της γαστροστομίας;

Γενικά, το ανταλλακτικό της γαστροστομίας πρέπει να αλλάζει κάθε 6 - 8 μήνες γιατί μπορεί να φθαρεί ή να φράξει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η αντικατάσταση είναι μια απλή διαδικασία που, εκτός από την πρώτη φορά, οπότε και απαιτείται νοσοκομειακός χώρος, μπορεί να γίνει στο σπίτι του ασθενούς από τον εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο. Ο ιατρός αφαιρεί το σωλήνα με σταθερή έλξη και εισάγει έναν νέο. 

Είναι μόνιμος ο σωλήνας γαστροστομίας;

Εξαρτάται. Εάν ένας ασθενής αρχίσει να βελτιώνεται και μπορεί να αρχίσει να τρώει και να πίνει αρκετό φαγητό και νερό ώστε να καλύπτει τις διατροφικές του ανάγκες, τότε ο σωλήνας μπορεί να αφαιρεθεί. Εάν ο ασθενής δεν είναι σε θέση να σιτιστεί από το στόμα με ασφάλεια, ο σωλήνας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όσο χρόνο απαιτείται. 

Μπορεί ένας ασθενής με γαστροστομία να χρησιμοποιεί και το στόμα για τη λήψη τροφής και υγρών;

Υπό προϋποθέσεις. Η γαστροστομία δεν αποτελεί εμπόδιο για να χρησιμοποιήσει ο ασθενής τη φυσιολογική οδό. «Υπάρχουν ασθενείς με γαστροστομία που διατηρούν ταυτόχρονα μια περιορισμένη δυνατότητα να τρώνε ή/και να πίνουν. Το εάν, πότε και σε ποιο βαθμό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα και ο φυσιολογικός από το στόμα τρόπος σίτισης, αποφασίζεται αποκλειστικά και μόνο από τον θεράποντα ιατρό. Αυτός μπορεί ενδεχομένως να επιτρέψει την περιορισμένη λήψη από το στόμα μιας ευχάριστης στη γεύση τροφής όπως π.χ. παγωτού. Εάν ο σωλήνας της γαστροστομίας έχει τοποθετηθεί στον ασθενή λόγω έντονης δυσκολίας στην κατάποση μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, σίγουρα εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμοί στην από του στόματος λήψη», καταλήγει ο δρ Δελής.