Σύνδρομο post-COVID και long-COVID: Τι πρέπει να ξέρουμε

Η λοίμωξη COVID-19 οφείλεται στον κορωνοϊό SARS-CoV-2 και αποτελεί μια πολυσυστηματική νόσο που εμφανίζεται με πνευμονικές όσο και με εξωπνευμονικές εκδηλώσεις. Οι πνευμονικές εκδηλώσεις της νόσου μπορεί να ποικίλλουν από έναν απλό βήχα μέχρι δύσπνοια ή ακόμη και σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια που απαιτεί μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, εξηγεί ο κ. Βασίλειος Σ. Σκούρας, MD,  PhD,  FCCP, Πνευμονολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης Βιοκλινικής Αθηνών, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ.

Από την άλλη πλευρά, συνεχίζει ο ιατρός, οι εξωπνευμονικές της εκδηλώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν συμπτώματα από την προσβολή διαφόρων οργάνων, όπως αγγείων (π.χ. θρομβοεμβολικά επεισόδια, πνευμονική εμβολή κ.λπ.), καρδιάς, νεφρών, γαστρεντερικού συστήματος, νευρικού συστήματος, ενδοκρινών αδένων, δέρματος κ.λπ. (Εικόνα 1). Οι συχνότερες εκδηλώσεις της περιλαμβάνουν πυρετό, βήχα, δύσπνοια και γενικά συμπτώματα, όπως αδυναμία, μυαλγίες, κεφαλαλγία, ρινική καταρροή και φαρυγγαλγία, ενώ η ανοσμία και η αγευσία αποτελούν επίσης χαρακτηριστικές της εκδηλώσεις.

Long-COVID και Post-COVID

Η οξεία φάση της λοίμωξης COVID-19 περιλαμβάνει χρονικά το διάστημα των 4 πρώτων εβδομάδων από την έναρξη των συμπτωμάτων, κατά τη διάρκεια του οποίου τα συμπτώματα της λοίμωξης υποχωρούν στην πλειοψηφία των ασθενών. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα επιμένουν για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 4 εβδομάδων, θεωρείται ότι ο ασθενής πάσχει από το σύνδρομο παρατεταμένης νόσησης από COVID-19 ή αλλιώς σύνδρομο long-COVID.

Το σύνδρομο long-COVID με τη σειρά του περιλαμβάνει την εμμένουσα συμπτωματική λοίμωξη COVID-19 (ongoing symptomatic COVID-19) όταν η διάρκεια των συμπτωμάτων κυμαίνεται από 4 έως 12 εβδομάδες και το σύνδρομο μετά από λοίμωξη COVID-19 ή σύνδρομο post-COVID, όταν τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερες από 12 εβδομάδες και δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλο αίτιο. Αν και η εμμένουσα συμπτωματολογία αφορά συνήθως σε ασθενείς που χρειάστηκε να νοσηλευτούν για την αντιμετώπιση της οξείας φάσης της λοίμωξης COVID-19, είναι δυνατόν να παρατηρηθεί και σε ασθενείς με ήπια νόσο που δεν χρειάστηκε να εισαχθούν σε νοσοκομείο. Τα συμπτώματα που καταγράφονται συνήθως σε ασθενείς με σύνδρομο long-COVID είναι πολλά και μπορεί να σχετίζονται με την προσβολή διαφόρων οργάνων (Πίνακας 1).

Μετά από λοίμωξη COVID-19

Οι ασθενείς με λοίμωξη COVID-19 πρέπει να ενημερώνονται για την πιθανότητα εμμένουσας συμπτωματολογίας και να αναζητούν ιατρική βοήθεια σε περίπτωση μη βελτίωσης ή εμφάνισης νέων συμπτωμάτων μετά την οξεία φάση της νόσου, προκειμένου να επιτυγχάνεται έγκαιρη διάγνωση των επιπλοκών της νόσου και ελαχιστοποίηση των μακροπρόθεσμων συνεπειών της. Σε κάθε περίπτωση, οι ασθενείς μετά από λοίμωξη COVID-19 πρέπει να τίθενται σε ιατρική παρακολούθηση με σκοπό α) την αξιολόγηση και αντιμετώπιση οξέων συμπτωμάτων (π.χ. μεταλοιμώδης βήχας, δύσπνοια, καταβολή, υποξαιμία κ.λπ.), β) την αναγνώριση και παρακολούθηση των μακροπρόθεσμων αναπνευστικών επιπλοκών της πνευμονίας από COVID-19, γ) την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση σοβαρών επιπλοκών που μπορεί να οδηγήσουν σε αναπηρία (π.χ. πνευμονική ίνωση, πνευμονική αγγειακή νόσος κ.λπ.) και δ) την επιβεβαίωση της πλήρους υποχώρησης των πνευμονικών απεικονιστικών ευρημάτων στους ασθενείς με πνευμονία COVID-19.

Η ιατρική παρακολούθηση απαιτεί τουλάχιστον μία ιατρική εξέταση εντός 2-4 εβδομάδων από την παρέλευση της οξείας φάσης της νόσου που να περιλαμβάνει λήψη αναλυτικού ιστορικού, κλινική εξέταση και πιθανώς διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων (βασικός και εξειδικευμένος εργαστηριακός έλεγχος) ανάλογα με την κρίση του ιατρού (Πίνακας 2).

Επίσης, είναι πιθανό να απαιτηθεί διενέργεια αξονικής τομογραφίας θώρακος ή/και αξονικής αγγειογραφίας πνευμονικών αρτηριών (CTPA), λειτουργικός έλεγχος αναπνευστικού συστήματος (σπιρομέτρηση, διαχυτική ικανότητα πνευμόνων κ.λπ.) καθώς και καρδιολογικός έλεγχος με υπέρηχο καρδιάς.  (Πίνακας 2.)  