Ο Ιωάννης Λ. Λουκάς, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΚΠΑ, Επιστημονικός Υπεύθυνος neoscreen, μιλάει για το γενετικό τεστ για τον καρκίνο του μαστού.
Ο καρκίνος αποτελεί μια πολυπαραγοντική νόσο με την έννοια ότι η εκδήλωσή του φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα της δράσης τόσο γενετικών παραγόντων (κληρονομούμενες αλλαγές στο DNA, μεταλλάξεις), όσο και περιβαλλοντικών (τρόπος ζωής, έκθεση σε τοξικούς παράγοντες). Σήμερα, με την πρόοδο της Μοριακής Βιολογίας και της σημαντικής πτώσης του κόστους διευρυμένων ελέγχων, υπάρχουν νεότερα δεδομένα για τις γυναίκες με προδιάθεση καρκίνου του μαστού αλλά και για τους ογκολογικούς ασθενείς, επισημαίνει ο Ιωάννης Λ. Λουκάς, Αναπληρωτής Καθηγητής εκπα, Επιστημονικός Υπεύθυνος neoscreen.
A. Καρκίνος του Μαστού: Πολυπαραγοντικά μοντέλα εκτίμησης προδιάθεσης (PRS SCORE)
Εφαρμογή PRS Score στον καρκίνο του μαστού:
Πολλά περιστατικά καρκίνου του μαστού με οικογενειακό ιστορικό παραμένουν ανεξήγητα. Κι αυτό γιατί μεταλλάξεις σε γνωστά γονίδια που έχουν συσχετιστεί με προδιάθεση για καρκίνο του μαστού, όπως τα γονίδια BRCA1 και BRCA2, ανιχνεύονται μόνο στο 5-10% αυτών των περιστατικών. Όλο και περισσότερες μελέτες δημοσιευμένες σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, αναδεικνύουν το ρόλο κοινών αλλαγών του DNA (commonSNPs), σε συνδυασμό με εξωγενείς παράγοντες όπως η ηλικία εμμηναρχής, το κάπνισμα, ο δείκτης BMI (Body Mass Index), η λήψη ορμονών. Η συνδυαστική χρήση των παραπάνω πληροφοριών οδηγεί στη δημιουργία του PRS Score, το οποίο επιτρέπει την κατηγοριοποίηση των γυναικών που υποβάλλονται στο συγκεκριμένο τεστ σε τρεις ομάδες: Χαμηλού Κινδύνου (δηλαδή πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του μαστού αντίστοιχη με αυτή που έχει εκτιμηθεί για όλο τον πληθυσμό), Μέτριου Κινδύνου και Υψηλού Κινδύνου.
Το πολυπαραγοντικό μοντέλο Can RiskTool (canrisk.org), το οποίο λαμβάνει υπόψη 313 κοινές αλλαγές στο DNA και εξωγενείς παραμέτρους οικογενειακού και προσωπικού ιστορικού, φαίνεται ότι αποτελεί στην παρούσα φάση το πιο αξιόπιστο εργαλείο προς χρήση στην καθημερινή κλινική πράξη (PMID: 30643217, 33022221). Πρόσφατη μελέτη (PMID: 32609350) καταδεικνύει τη χρησιμότητα αυτού του εργαλείου και σε ασθενείς που έχουν μεταλλάξεις σε γνωστά γονίδια του καρκίνου του μαστού όπως BRCA1, BRCA2, CHEK2, ATM, και PALB2, καθώς οι παράμετροι που υπολογίζει το PRS Score μπορεί να μεταβάλλουν τον προβλεπόμενο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του μαστού σε αυτά τα περιστατικά. Τελευταία δε, το Can RiskTool έχει προταθεί να χρησιμοποιείται από το ACMG (American College of Medical Genetis).
Γενετικό τεστ Breast Cancer PRS
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, το εργαστήριο Neoscreen προσφέρει ένα συνδυαστικό γενετικό τεστ Breast Cancer PRS, το οποίο περιλαμβάνει:
Την κατηγοριοποίηση σε μία από τις τρεις ομάδες κινδύνου, με βάση το PRS Score που προκύπτει κατόπιν ελέγχου 313 κοινών αλλαγών του DNA (313-SNPs) και λήψης αναλυτικών πληροφοριών για παραμέτρους που αφορούν τον τρόπο ζωής της εξεταζόμενης και το οικογενειακό ιστορικό της.
Έλεγχο για την παρουσία αλλαγών στο DNA (μεταλλάξεων) σε 154 γονίδια, τα οποία έχουν συσχετιστεί με την εκδήλωση καρκίνου, σύμφωνα με τα τρέχοντα δεδομένα των επιστημονικών δημοσιεύσεων (μεταξύ των οποίων το BRCA1, BRCA1 και άλλα 152 γονίδια). Η ανίχνευση των αλλαγών του DNA βασίζεται στην τεχνολογία του WGS (Whole Genome Sequencing).
Το κόστος ανέρχεται στα €800 και ο χρόνος απάντησης στις ~45 ημέρες.
Β. Ανοσοθεραπεία σε Ογκολογικούς Ασθενείς
Τι είναι η Ανοσοθεραπεία;
Η ανοσοθεραπεία αφορά στη χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων, τα οποία στοχεύουν συγκεκριμένες απορυθμισμένες λειτουργίες των κυττάρων του καρκίνου του ογκολογικού ασθενούς. Οι θεραπείες αυτές είναι γνωστές και ως στοχευμένες γιατί βασίζονται στην παρουσία συγκεκριμένων αλλαγών του DNA των κυττάρων του καρκίνου, οι οποίες αναφέρονται ως βιοδείκτες.
Για παράδειγμα, η παρουσία ενός συγκεκριμένου γενετικού βιοδείκτη, γνωστού ως Φορτίο Μεταλλάξεων του Όγκου (Tumor Mutational Burden, TMB), αποτελεί κριτήριο για τη χορήγηση ή μη ανοσοθεραπείας στον ογκολογικό ασθενή. Ο υπολογισμός του συγκεκριμένου δείκτη επιτυγχάνεται είτε με τη χρήση της τεχνολογίας της στοχευμένης μαζικής παράλληλης αλληλούχισης (targeted NGS panels: περίπου 500 γονίδια που οδηγούν στη δημιουργία του καρκίνου ή συμβάλλουν στην περαιτέρω εξέλιξή του), είτε με τη χρήση της τεχνολογίας του WES (Whole Exome Sequencing) που επιτρέπει τη μελέτη όλων των γνωστών γονιδίων στον ιστό του καρκίνου του ασθενούς. Η πρόσφατη και πιο ολοκληρωμένη τεχνολογία (WES) θεωρείται πιο αξιόπιστη τεχνική σε δείγματα όγκου ιστού, σε σχέση με το πάνελ των 500 γονιδίων. Ταυτόχρονα, με την τεχνολογία WES μπορούν να προσδιοριστούν και όλες εκείνες οι αλλαγές στο DNA που σχετίζονται με συγκεκριμένες θεραπείες (όπως SNPs, CNVs, Fusions), καθώς επίσης να δοθεί συγκεκριμένη λίστα φαρμάκων που σχετίζονται με αυτές τις μοριακές αλλαγές.
Γενετικό τεστ Comprehensive Tumor Analysis
Λαμβάνοντας υπόψη τα τελευταία δεδομένα της Μοριακής Ογκολογίας, το εργαστήριο Neoscreen προσφέρει το γενετικό τεστ Comprehensive Tumor Analysis, το οποίο περιλαμβάνει:
WES 500x: Προσδιορισμός όλων των γνωστών βιοδεικτών (αλλαγές στο DNA του ιστού-κύτταρα του καρκίνου), υπολογισμός TMB & MSI (Μικροδορυφορική Αστάθεια βιοδείκτης για ανοσοθεραπεία).
WES 100x: Ανίχνευση αλλαγών του DNA που έχουν συσχετιστεί με προδιάθεση για την εκδήλωση καρκίνου και μεταβολισμό φαρμάκων.
Τα ανεπεξέργαστα δεδομένα (raw data) των παραπάνω γενετικών τεστ, θα πρέπει να είναι προσβάσιμα στον ασθενή και τον θεράποντα ιατρό του για εκ νέου ανάλυση καθώς τα δεδομένα ανανεώνονται συνεχώς.
22°
