Νέες συνθήκες και εξελίξεις στη φροντίδα των ογκολογικών ασθενώνστην COVID-19 εποχή
Στον καρκίνο οφείλεται παγκοσμίως 1 στους 6 θανάτους. Όμως, αυτό ενδεχομένως να αλλάξει στο κοντινό μέλλον, χάρη σε μια κατηγορία ογκολογικών θεραπειών που τα τελευταία χρόνια έχει βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση των ασθενών με αρκετές μορφές προχωρημένου ή μεταστατικού καρκίνου: την Ανοσο-Ογκολογία. Ταυτόχρονα, εν μέσω αυτών των εξελίξεων, η πανδημία COVID-19 έχει διαταράξει την παροχή υπηρεσιών ογκολογικής περίθαλψης, τόσο στη χώρα μας, όσο και διεθνώς. Γύρω από το νέο αυτό τοπίο της διαχείρισης και θεραπείας του καρκίνου αναπτύχθηκε η θεματολογία της Συνέντευξης Τύπου που διοργάνωσε η βιοφαρμακευτική εταιρεία Bristol Myers Squibb για την παρουσίαση της κλινικής αξίας των ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων στο πλαίσιο της τρέχουσας πανδημίας.
Κατά την έναρξη της Συνέντευξης Τύπου, ο συντονιστής της εκδήλωσης, κ. Ιωάννης Μπουκοβίνας, Παθολόγος – Ογκολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Ογκολογικού Τμήματος Βιοκλινικής και Πρόεδρος Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ), σημείωσε ότι έως 50% των περιστατικών καρκίνου μπορούν να προληφθούν μέσω της αλλαγής του τρόπου ζωής και της δευτερογενούς πρόληψης, ενώ σχεδόν 10% του πληθυσμού έχει νοσήσει από καρκίνο κάποια στιγμή στη ζωή του και έχει καταφέρει να τον νικήσει. Επεσήμανε όμως, ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η καταγραφή νέων κρουσμάτων καρκίνου έχει μειωθεί κατά 40%! Όσον αφορά στην καλύτερη διαχείριση της νόσου στην Ελλάδα, το νέο Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης έναντι του καρκίνου 2021-2026 μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για την κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο.
Ο κ. Μπουκοβίνας ανέφερε μεταξύ άλλων: «Ζούμε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από επαναστατικές εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου, με κύριο όχημα τα ανοσοθεραπευτικά φάρμακα, μία ειδική κατηγορία φαρμάκων που αξιοποιούν τη δύναμη του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού για να ανιχνεύσουν και να εξουδετερώσουν τα καρκινικά κύτταρα. Σήμερα πολλά από αυτά είναι διαθέσιμα για την αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος καρκινικών όγκων προχωρημένου ή μεταστατικού σταδίου, ενώ παράλληλα ανακοινώνονται νέα στοιχεία κλινικών μελετών που αφορούν σε βελτίωση των θεραπευτικών εκβάσεων, προσφέροντας περισσότερα χρόνια καλύτερης ζωής στους ασθενείς».
Στη συνέχεια, η κ. Έλενα Γκόγκα, Καθηγήτρια Παθολογίας Ογκολογίας ΕΚΠΑ, Διευθύντρια Α’ Παθολογικής Κλινικής, ΓΝΑ "Λαϊκό", παρουσίασε τα νεότερα δεδομένα σχετικά με τη θεραπεία του μελανώματος, της δυνητικά πιο θανατηφόρου μορφής καρκίνου του δέρματος, η συχνότητα του οποίου παρουσιάζει σταθερά αυξητική τάση τις τελευταίες δεκαετίες. «Πριν την έλευση της ανοσοθεραπείας, οι εκβάσεις επιβίωσης για τους ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα ήταν πτωχές, καθώς λιγότερο από το 10% εξ αυτών παρέμεναν εν ζωή 5 χρόνια μετά τη χορήγηση θεραπείας. Όμως με την πρώτη έγκριση ανοσοθεραπευτικού φαρμάκου για το μεταστατικό μελάνωμα, 10 χρόνια πριν, η κατάσταση άρχισε να αλλάζει. Έκτοτε, έχουν εγκριθεί αρκετά ακόμη τέτοια φάρμακα για τη θεραπεία του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου, είτε ως μονοθεραπεία, είτε σε συνδυασμό με άλλες ανοσοθεραπείες, ή συνδυασμός ανοσοθεραπείας με στοχεύουσες θεραπείες. Κατά συνέπεια, σήμερα, περισσότεροι από 4 στους 10 ασθενείς βρίσκονται στη ζωή 5 χρόνια μετά τη λήψη θεραπείας, η διάμεση επιβίωση χωρίς υποτροπή της νόσου είναι 11 μήνες, ενώ η διάμεση επιβίωση αγγίζει τα 3 χρόνια».
Η κ. Γκόγκα παρουσίασε στη συνέχεια πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία διαφορετικών μελετών που δείχνουν αύξηση της συνολικής επιβίωσης, της επιβίωσης χωρίς υποτροπή της νόσου και της ανταπόκρισης των ασθενών οι οποίοι έλαβαν ανοσοθεραπεία σε σχέση με τους ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Επισημάνθηκε επίσης ότι έχουν ήδη εγκριθεί 2 στοχεύουσες θεραπείες και 3 ανοσοθεραπείες για την επικουρική θεραπεία του μελανώματος.
Ακολούθως ο κ. Κωνσταντίνος Συρίγος, Καθηγητής Παθολογίας & Ογκολογίας, Ιατρικής Σχολής Αθηνών, ΕΚΠΑκαι Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής, ΓΝΑ «Η Σωτηρία» αναφέρθηκε στον καρκίνο του πνεύμονα. O καρκίνος του πνεύμονα αποτέλεσε και το 2020 τον πρώτο σε συχνότητα και θνησιμότητα τύπο καρκίνου, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στην Ελλάδα. Μάλιστα, είναι υπεύθυνος για περισσότερους θανάτους απ’ ό,τι ο καρκίνος του μαστού, του παγκρέατος και του προστάτη συνολικά. Τα τελευταία χρόνια έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ανοσοθεραπευτικά φάρμακα, τα οποία είτε ως μονοθεραπεία, είτε ως διπλή ανοσοθεραπεία, ή ως συνδυασμός διπλής ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας, έχουν προσφέρει ουσιαστική βελτίωση στην ποιότητα ζωής και έχουν επεκτείνει την επιβίωση των ασθενών με προχωρημένη ή μεταστατική νόσο.
Ειδική αναφορά έγινε μάλιστα, στην πρόσφατη έγκριση διπλής ανοσοθεραπείας σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία, η οποία έχει φανεί ότι προσφέρει ακόμη μεγαλύτερο θεραπευτικό όφελος στους ασθενείς. Ο κ. Συρίγος ανέφερε σχετικά: «Σε μόλις 8 χρόνια, από το 2012 έως το 2020 τα επιτεύγματα της Ανοσο-Ογκολογίας έχουν πραγματικά αλλάξει τη φυσική ιστορία του καρκίνου του πνεύμονα. Καθώς ήδη αναπτύσσονται νέες πολλά υποσχόμενες ανοσοθεραπείες, τα επόμενα χρόνια θα διαθέτουμε ακόμη πιο αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπευτικές επιλογές».
Στον προχωρημένο καρκίνο του ουροθηλίου και τον προχωρημένο καρκίνο του νεφρού εστίασε την ομιλία του ο κ. Αριστοτέλης Μπάμιας, Καθηγητής Θεραπευτικής – Παθολογίας - Ογκολογίας, Διευθυντής Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, ΠΓΝ "Αττικόν". Ο κ. Μπάμιας ξεκίνησε με την επισκόπηση της εξέλιξης των θεραπευτικών επιλογών των τελευταίων χρόνων, επισημαίνοντας ότι σήμερα η ανοσοθεραπεία είναι η συνιστώμενη θεραπεία πρώτης γραμμής για το ουροθηλιακό καρκίνωμα. Παρουσιάζοντας στη συνέχεια τον μηχανισμό δράσης των ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων, καθώς και στοιχεία πρόσφατων μελετών σχετικά με τη χρήση τους ως μονοθεραπεία ή συνδυαστική θεραπεία, ανέδειξε τη σημαντική κλινική αξία αυτών των θεραπειών στην αύξηση της επιβίωσης των ασθενών.
Όσον αφορά στην επίπτωση της πανδημίας στη φροντίδα υγείας των ογκολογικών ασθενών στη χώρα μας, ο κ. Μπάμιας σημείωσε καταρχάς ότι τα ογκολογικά χειρουργεία έχουν εξαιρεθεί από το μέτρο της μείωσης των τακτικών χειρουργείων, ενώ οι προγραμματισμένες ακτινοθεραπείες και συστηματικές θεραπείες διενεργούνται κανονικά. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι οι πολλοί ασθενείς έχουν επιλέξει να διακόψουν τη θεραπεία τους ή την τακτική παρακολούθηση της πορείας της νόσου, καθώς αποφεύγουν να επισκεφθούν ιατρεία ή νοσοκομεία, προκειμένου να «προφυλαχθούν» από τη νόσο COVID-19. Η συμπεριφορά αυτή όμως οδηγεί σε καθυστερημένη διάγνωση του καρκίνου, με όλες τις συνέπειες που αυτή συνεπάγεται για τη ζωή των ασθενών. Σχετικά με τον εμβολιασμό των ογκολογικών ασθενών, ο ομιλητής σημείωσε ότι θα εμβολιαστούν κατά προτεραιότητα οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο και αιματολογικές κακοήθειες την τελευταία πενταετία. «Σήμερα, οι ασθενείς με προχωρημένο καρκίνωμα του ουροθηλίου ή καρκίνο του νεφρού στην Ελλάδα έχουν χάρη στα νέα επιτεύγματα της Ανοσο-Ογκολογίας σημαντικά βελτιωμένη πρόγνωση σε σχέση με μερικά χρόνια πριν. Καθώς όμως ξεδιπλώνονται οι επιπτώσεις της πανδημίας στη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου, απομένει να δούμε στο άμεσο μέλλον τις πραγματικές συνέπειες στους ασθενείς και στο σύστημα υγείας» ανέφερε ο κ. Μπάμιας.
Η Συνέντευξη Τύπου ολοκληρώθηκε με την ομιλία του κ. Ιωάννη Σουγκλάκου, Παθολόγος Ογκολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ογκολογίας, Παθ.-Ογκολογική κλινική ΠαΓΝΗ, Εργαστήριο Μεταφραστικής Ογκολογίας, Ιατρική Σχολή, Παν. Κρήτης, ο οποίος αναφέρθηκε στον καρκίνο του οισοφάγου και στον καρκίνο του στομάχου, η διάγνωση των οποίων γίνεται συνήθως σε προχωρημένο στάδιο, μειώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισης της νόσου. Σύμφωνα ωστόσο με πρόσφατα δεδομένα κλινικής μελέτης η οποία συνέκρινε τη χρήση ανοσοθεραπείας έναντι χημειοθεραπείας για την αντιμετώπιση του προχωρημένου ή μεταστατικού καρκίνου του οισοφάγου, η ανοσοθεραπεία οδήγησε σε αύξηση της επιβίωσης, ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας ζωής και λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες σε σχέση με τη χημειοθεραπεία. «Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα, η θεραπεία των ασθενών με προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του οισοφάγου στηριζόταν στη χημειοθεραπεία, η εισαγωγή της ανοσοθεραπείας ως νέα θεραπευτική επιλογή, πραγματικά αλλάζει τα δεδομένα στην πρόγνωση της νόσου» ανέφερε μεταξύ άλλων, ο κ. Σουγκλάκος.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, υπογράμμισε ότι η πανδημία COVID-19 έχει, και στην περίπτωση του γαστροοισοφαγικού καρκίνου, οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των ασθενών που διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια της νόσου, λόγω της περιορισμένης πρόσβασης των ασυμπτωματικών ασθενών σε διαγνωστικές εξετάσεις ενδοσκόπησης, καθυστερήσεις στη διαδικασία σταδιοποίησης, αλλά και περιορισμένης πρόσβασης των ασθενών σε εξετάσεις παρακολούθησης της θεραπείας τους.
11°
