H ανάγκη προφύλαξης των ατόμων με άνοια από τον νέο κορωνοϊό είναι επιτακτική. Γράφει η Νευρολόγος-Ψυχίατρος Παρασκευή Σακκά.
Η πανδημία του νέου κορωνοϊού COVID-19 τους τελευταίους μήνες υποχρέωσε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου και τη χώρα μας να λάβουν πολύ αυστηρά μέτρα που απευθύνονται τόσο στον γενικό πληθυσμό όσο και στις ευπαθείς ομάδες. Πιθανότατα, η άνοια δεν αυξάνει τον κίνδυνο νόσησης από την αναπνευστική ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορωνοϊό, αντίστοιχα, όπως είναι ήδη γνωστό, ότι δεν αυξάνει και τον κίνδυνο για νόσηση από τον ιό της γρίπης. Καταστάσεις όμως που σχετίζονται με την άνοια, όπως η μεγάλη ηλικία των περισσότερων ασθενών, η ευπάθεια αυτών, η συνύπαρξη πολλαπλών υποκείμενων νοσημάτων, οι συμπεριφορές που αποτελούν συμπτώματα της άνοιας μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο.
Για παράδειγμα, τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ ή άλλη μορφή άνοιας συχνά δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν και να ακολουθήσουν επαρκώς τις συνιστώμενες οδηγίες για την πρόληψη της λοίμωξης από COVID-19. Μπορεί να ξεχνούν να πλύνουν τα χέρια τους ή να μη φορούν μάσκα εφόσον χρειάζεται ή να μην τηρούν αποστάσεις και γενικότερα να έχουν δυσκολία να πάρουν τις απαραίτητες προφυλάξεις.
Επιπλέον για τους ασθενείς αυτούς, η αυξημένη σύγχυση (σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι συνήθως) είναι συχνά το πρώτο σύμπτωμα οποιασδήποτε σωματικής ασθένειας, επομένως και μιας ενδεχόμενης λοίμωξης από γρίπη ή κορωνοϊό. Εάν όμως ο ασθενής δεν παρουσιάζει αναπνευστική δυσκολία ή υψηλό πυρετό, συνιστάται στον φροντιστή κατ' αρχήν να καλέσει τον θεράποντα γιατρό του ασθενούς για λήψη οδηγιών αντί να τον πάει αμέσως στο νοσοκομείο.
H ανάγκη προφύλαξης των ατόμων με άνοια από τον νέο κορωνοϊό είναι επιτακτική. Οι φροντιστές θα πρέπει να είναι υπεύθυνοι για την τήρηση των κανόνων υγιεινής και των απαραίτητων προφυλάξεων για την πρόληψη της λοίμωξης και πρέπει να έχουν στενή εποπτεία προκειμένου οι ασθενείς να τηρούν τα μέτρα προφύλαξης σε καθημερινή βάση. Συχνές υπενθυμίσεις, προφορικές ή γραπτές είναι απαραίτητες.
Στους ασθενείς αρχικού σταδίου και στον βαθμό που είναι σε θέση να κατανοήσουν, ενημερώνουμε με απλά λόγια τα άτομα με άνοια για τη σοβαρότητα της κατάστασης. Καλό είναι να αποφεύγουν την έκθεση σε πολλά ενημερωτικά ερεθίσματα από τα ΜΜΕ.
Σκοπός μας είναι τα άτομα με άνοια να μη νοσήσουν από COVID-19 αλλά και να διατηρήσουν τις όποιες νοητικές ικανότητες έχουν, καλή ψυχολογική κατάσταση και καλή καθημερινή λειτουργικότητα.
Τα άτομα με άνοια μένουν στο σπίτι εκτός αν συντρέχει επείγουσα ιατρική ή άλλη ανάγκη. Αν χρειαστεί να βγουν από το σπίτι, πρέπει πάντα να συνοδεύονται. Οι επισκέψεις στα άτομα με άνοια πρέπει να περιοριστούν στις απολύτως απαραίτητες για την ασφάλειά τους, σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες. Ει δυνατόν, καλό είναι να υπάρχει ένας μόνο συγκεκριμένος φροντιστής ανά ασθενή. Ο φροντιστής πρέπει να ιδιαίτερα προσεκτικός με τις άλλες του επαφές, για να μην εκθέτει τον εαυτό του και τον ασθενή σε κίνδυνο.
Επιπλέον μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τους ασθενείς αρχικού σταδίου στο σχολαστικό πλύσιμο των χεριών με ζεστό νερό και σαπούνι και να προτείνουμε ως μια γρήγορη εναλλακτική το αλκοολούχο αντισηπτικό χεριών.
Ο εγκλεισμός στο σπίτι, η απομόνωση, η μειωμένη δυνατότητα επικοινωνίας με τους οικείους και όλες οι αλλαγές της καθημερινής ρουτίνας μπορεί να προκαλέσουν άγχος, εκνευρισμό, ευερεθιστότητα, σωματική δυσφορία στα άτομα με άνοια. Στα πιο προχωρημένα στάδια, συμπτώματα όπως η άσκοπη κινητικότητα, το παραλήρημα και οι ψευδαισθήσεις μπορούν να επιδεινωθούν. Για τη διαχείριση αυτών των συμπτωμάτων χρησιμοποιούμε κατ' αρχήν μη φαρμακευτικές, συμπεριφορικές παρεμβάσεις όπως είναι η απόσπαση της προσοχής σε άλλα θέματα και συζητήσεις, οι ευχάριστες εναλλακτικές δραστηριότητες. Αν τα πράγματα δυσκολέψουν πολύ επικοινωνούμε με το θεράποντα γιατρό που παρακολουθεί τον ασθενή.
Η ικανοποίηση των βασικών αναγκών των ατόμων με άνοια είναι ιδιαίτερα σημαντική. Φροντίζουμε για τα αυτονόητα που ούτως η άλλως συμπεριλαμβάνονται στη φροντίδα του ατόμου με άνοια και είναι:
Σωστή λήψη φαρμάκων
Διατήρηση της καθημερινής ρουτίνας (σταθερό ημερήσιο πρόγραμμα)
Ισορροπημένη διατροφή
Σωστός ύπνος
Για να διατηρηθεί η ενεργητικότητα και η νοητική και σωματική ευεξία των ατόμων με άνοια που παραμένουν κλεισμένοι στο σπίτι του υπάρχουν πολλές επιλογές για δραστηριότητες στο σπίτι που απευθύνονται σε όλα σχεδόν τα στάδια της άνοιας. Ωστόσο, δεν γεμίζουμε όλη την ημέρα με πολλές δραστηριότητες. Ο ασθενής μπορεί να έχει περιορισμένη διάρκεια προσοχής, έτσι μια ποικιλία από σύντομες δραστηριότητες είναι αρκετή:
Το πλέξιμο ή το κέντημα, η ζωγραφική, η μουσική της αρεσκείας τους είναι ευχάριστες ασχολίες και ταυτόχρονα ενισχύουν τη νοητική λειτουργία.
Η τηλεόραση μπορεί να είναι μία εποικοδομητική ασχολία: ντοκιμαντέρ, παλιές ταινίες, ενδιαφέρουσες συζητήσεις, τηλεπαιχνίδια γνώσεων προσφέρουν επιμόρφωση και ενημέρωση.
Το διάβασμα βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών (ανάλογα με τον βαθμό νοητικής δυσκολίας του κάθε ασθενούς) βοηθά σημαντικά.
Τα παιχνίδια με χαρτιά, η κρεμάλα, τα σταυρόλεξα, τα επιτραπέζια κ.λπ. αποτελούν έναν ευχάριστο τρόπο να περάσει κάποιος το χρόνο του.
Η καταγραφή καθημερινού ημερολογίου, η αντιγραφή ποιημάτων και ιστοριών, η αναζήτηση νέων πληροφοριών για τα χόμπι τους συμβάλλουν στην ανακούφιση από την ανησυχία και τις δυσάρεστες σκέψεις.
Η επικοινωνία με τα άτομα με άνοια είναι σημαντική. Μιλάμε τακτικά μαζί τους, ακούμε με προσοχή τους εξωπραγματικούς ή μη φόβους τους, τους ενθαρρύνουμε. Αν υπάρχει η δυνατότητα, εκμεταλλευόμαστε την τεχνολογία (βιντεοκλήση) ώστε να μη νιώθουν αποκομμένοι. Όταν αυτό δεν είναι δυνατό, ένα απλό τηλεφώνημα είναι αρκετό.
Εκτός από τις πνευματικές δραστηριότητες, υπάρχουν πολλές δυνατότητες σωματικής άσκησης και εντός του σπιτιού, όπως υπάρχουν και πολλές ιδέες για πολλαπλούς διαφορετικούς τρόπους δημιουργικής απασχόλησης. Διασυνδεθείτε με τις οργανώσεις Alzheimer που υπάρχουν στη χώρα μας, μπείτε στις ιστοσελίδες τους όπου θα βρείτε προτάσεις για μεγάλη ποικιλία από δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν στο σπίτι. Στην ιστοσελίδα της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών καθημερινά αναρτώνται προτάσεις για ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης, φυσικής άσκησης, διαχείριση διαταραχών συμπεριφοράς.
Επικοινωνήστε με τις γραμμές βοήθειας για ψυχολογική υποστήριξη, πρακτικές συμβουλές, τυχόν απορίες. Η γραμμή 1110 αποτελεί κόμβο ενημέρωσης και για τους ανθρώπους με άνοια και όσους τους φροντίζουν παρέχεται από την Περιφέρεια Αττικής, τον ΙΣΑ σε συνεργασία με την Εταιρεία Alzheimer Αθηνών. Η υπηρεσία στελεχώνεται με έμπειρους ιατρούς, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και λειτουργεί σε 24ωρη βάση.
Η Παρασκευή Σακκά είναι Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Διευθύντρια Ιατρείου Μνήμης Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ
