Κορωνοϊός - Μένουμε σπίτι: Οι δύο πιο σημαντικοί παράγοντες για τις ψυχολογικές επιπτώσεις είναι η απομόνωση και ο φόβος.
Γράφει ο Γιάννης Ανδριτσόπουλος*
Σε λιγότερο από ένα μήνα η καθημερινότητά μας έχει αλλάξει με ένα πρωτόγνωρο τρόπο. Έχουμε περιοριστεί στα σπίτια μας, έχει αλλάξει ο τρόπος που δουλεύουμε, έχουν σταματήσει όλες οι πολιτιστικέςκαι αθλητικές δραστηριότητες,έχει αλλάξειο τρόπος που επικοινωνούμε, έχουν αλλάξει οι ισορροπίες μέσα στο σπίτι και ουσιαστικά έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Δεν έχουμε ιδέα πόσο θα κρατήσει η δεδομένη κατάσταση και είναι νωρίς να γνωρίζουμε τι ακριβώς θα έχει συμβεί όταν τελειώσει η πανδημία, ποιες θα είναι οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως και οι επιπτώσεις στη ζωή μας γενικότερα. Υπάρχουν έρευνες που έχουν δείξει ότι ακόμα και μια μικρή περίοδος απομόνωσης μπορεί να προκαλέσει αύξηση του άγχους και κατάθλιψη μέσα σε λίγες μέρες, κάτι που ήδη βλέπουμε γύρω μας.
Οι δύο πιο σημαντικοί παράγοντες για τις ψυχολογικές επιπτώσεις είναι η απομόνωση και ο φόβος.
Οι μεγάλες και μικρές συναθροίσεις, στην πλατεία, στο καφενείο ή μέσα από πολιτιστικές, θρησκευτικές και αθλητικές δραστηριότητες είναι πολύ ισχυρό δομικό στοιχείο της κοινωνίας του ανθρώπου και καλύπτουν πολύ βαθιές ανάγκες της ανθρώπινης φύσης. Από την εποχή που ο άνθρωπος οργανώθηκε σε κοινωνίες, έπαιζαν πάντα σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα και την ψυχολογία των ανθρώπων. Είναι καταστάσεις στις οποίες μπορούμε να εκτονωθούμε, να αφεθούμε και να νιώσουμε ταυτόχρονα παρόμοια συναισθήματα με τους άλλους ανθρώπους, να νιώσουμε ότι ανήκουμε, να αλληλοεπιδράσουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό μας, μέρος ενός συνόλου.
Η αποφυγή μεγάλων ή μικρών συγκεντρώσεων η οποία μας ζητείται και η απομόνωση στο σπίτι είναι πολύ σημαντικά και αποτελεσματικά μέτρα για τον περιορισμό της μετάδοσης του ιού καθώς και για την επάρκεια του συστήματος υγείας ώστε να νοσήσουν όσο το δυνατόν λιγότεροι και να μπορέσουν να νοσηλευτούν όσοι το έχουν ανάγκη.
Υπάρχει η ιδιαιτερότητα της πανδημίας, όπου δεν προσπαθούμε να προστατέψουμε μόνο τον εαυτό μας και τους κοντινούς μας ανθρώπους, αλλά και ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε. Και η απώλεια ανθρώπινων ζωών μέσα σε μια τέτοια έκτακτη κατάσταση, το πένθος κάθε φορά μας αφορά όλους.
Έτσι λοιπόν καλούμαστε να καταπνίξουμε τις ανθρώπινες και βαθιά ριζωμένες παρορμήσεις μας για φυσική σύνδεση με τους φίλους και συγγενείς μας, την ανάγκη μας να συγκεντρωθούμε σε ομάδες και να κινηθούμε ελεύθερα.
Στη σύγχρονη τεχνολογική εποχή υπάρχουνόμως τρόποι και μπορούμε να επικοινωνούμε με τους φίλους και συγγενείς μας χωρίς την φυσική παρουσία στον ίδιο χώρο, με μηνύματα, email, Skype και άλλες εφαρμογές οι οποίες είχαν ήδη διεισδύσει στην καθημερινότητά μας και τις χρησιμοποιούμε. Παρόλο που η επαφή μέσα από την τεχνολογία δεν είναι το ίδιο διότι χάνεται η φυσική αλληλεπίδραση και η μη λεκτική επικοινωνία, μπορούμε να τα δούμε σαν προσωρινά εργαλεία ώστε να καλύψουμε την ανάγκη της επαφής και όταν λήξει όλο αυτό που ζούμε τώρα να αναπληρώσουμε το κενό που θα έχει δημιουργηθεί από την έλλειψη της φυσικής επαφής.
Αυτή τη στιγμή όμως είναι πάρα πολύ σημαντικό να αποδεχτούμε αυτό που συμβαίνει, να απομονωθούμε σωματικά, όχι κοινωνικά,και να συντονιστούμε με το τι μπορούμε να κάνουμε, με τα δεδομένα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή γύρω μας και να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε τις ψυχολογικές καταστάσεις στις οποίες θα βρεθούμε με θετικό τρόπο, να αντιμετωπίσουμε και να μειώσουμε τον φόβο για όλο αυτό που συμβαίνει.
Φόβος είναι το συναίσθημα που νιώθουμε όταν ερχόμαστε σε επαφή με κάτι από το οποίο γνωρίζουμε ότι κινδυνεύουμε , όταν αντιλαμβανόμαστε τι είναι αυτό που μας φοβίζει. Αυτός ο φόβος έρχεται για να μας προστατέψει. Και το άγχος είναι φόβος, αλλά η διαφορά είναι ότι στο άγχος δεν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που μας φοβίζει. Επειδή όμως το υποσυνείδητο δεν γνωρίζει τη διαφορά μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, το βιώνουμε με τον ίδιο τρόπο. Στο άγχος φοβόμαστε αυτό που φανταζόμαστε ότι θα συμβεί, γι’αυτό και τα πράγματα που μας αγχώνουν είναι στο μέλλον, πρόκειται για κάτι πουίσωςθα συμβεί ή δεν θα συμβεί.Υπάρχει και η φοβία η οποία είναι συνδυασμός φόβου και άγχους, δημιουργείται όταν νομίζουμε ότι ξέρουμε τι φοβόμαστε, αλλά στην πραγματικότητα φοβόμαστε κάτι άλλο. Άλλες μορφές φόβου είναι και η ανησυχία και η νευρικότητα.
Ο φόβος δημιουργεί φόβο και υποσυνείδητα εμείς τρέφουμε τους φόβους μας και αυτοί μεγαλώνουν. Φοβόμαστε μην εκτεθούμε στον ιό, μην αρρωστήσουμε, μην πεθάνουμε, μην πεθάνει αγαπημένο μας πρόσωπο, την οικονομική μας κατάσταση, τη δουλειά μας, φοβόμαστε για τα παιδιά μας, για την εκπαίδευσή τους, για την καθημερινότητα μας, πως θα τα καταφέρουμε. Και υπάρχουν και άλλοι φόβοι που δεν τους αντιλαμβανόμαστε όπωςο φόβος της αλλαγής, του καινούριου, ο φόβος ότι δεν έχουμε τον έλεγχο και ο φόβος για το άγνωστο. Ο φόβος με την σειρά του οδηγεί και υποθάλπει τον θυμό και ο θυμός με την σειρά του οδηγεί σε συγκρούσεις πρώτα με τον εαυτό μας και κατά συνέπεια και με τους γύρω μας.
Όλα τα γεγονότα, όλες οι πληροφορίες, όλες οι τραγικές εικόνες άρχισαν να γίνονται καθημερινότητα μας και να τρέφουν το φόβο μας. Οι εικόνες για το ανθρώπινο μυαλό έχουν πολύ μεγάλη δύναμη και οι εικόνες που βλέπουμε αποτυπώνονται και γίνονται η πραγματικότητα μας. Παράλληλα με την πραγματική διάσταση των πραγμάτων υπάρχει και η παραπληροφόρηση από την οποία δύσκολα μπορούμε, αλλά οφείλουμε να προστατευτούμε.
Είναι σημαντικό να ενημερωνόμαστε αλλά να προσπαθήσουμε να το κάνουμε από μια άλλη οπτική γωνία, όχι μέσα από το φόβο.
Όσο περισσότερο τρέφουμε τον φόβο μας τόσο μεγαλύτερος γίνεται. Ο φόβος γίνεται συνήθεια. Και με τη συνεχόμενη και επαναλαμβανόμενη ενημέρωση, τα νούμερα και τις στατιστικές, ερχόμαστε συνέχεια σε επαφή μετρομαχτικές εικόνες και γεγονότα τα οποία διατηρούν και τρέφουν το φόβο μας.
Όταν φοβόμαστε, το σώμα μας μπαίνει σε μια κατάσταση, ενεργοποιείται ο μηχανισμός της μάχης ή της φυγής και χρησιμοποιούμε ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας του οργανισμού μαςγια να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο, με συνέπεια να αποδυναμώνουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Είναι σημαντικό να ενημερωνόμαστε αλλά να προσπαθήσουμε να το κάνουμε από μια άλλη οπτική γωνία, όχι μέσα από το φόβο.
Χρειάζεται να αποδεχτούμε την κατάσταση, και να την δούμε όπως είναι και όχι όπως σκεφτόμαστε ή φανταζόμαστε ότι μπορεί να γίνει, και να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε σε αυτό που συμβαίνει στο παρόν, στο τώρα.
Να σταματήσουμε να τρέφουμε το φόβο. Να περιορίσουμε το χρόνο που αφιερώνουμε στην παρακολούθηση των εξελίξεων και να αποφεύγουμε ό,τι συνειδητοποιούμε ότι μας δημιουργεί άγχος ή νευρικότητα. Να ενημερωνόμαστε από αξιόπιστα μέσα για τις νέες οδηγίες και για πρακτικά θέματα που θα μας βοηθήσουν να προστατέψουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, όπως την ιστοσελίδα του παγκόσμιου οργανισμού υγείας και τις επίσημες πλατφόρμες υπηρεσιών υγείας.
Να οργανώσουμε τη μέρα μας και να αφιερώσουμε χρόνο για πράγματα που μας αρέσουν και που μας ευχαριστούν. Όλα αυτά τα πράγματα που σκεφτόμασταν ότι θα κάνουμε στο σπίτι όταν θα έχουμε τον χρόνο.
Και, το πιο σημαντικό, να φροντίσουμε τον εαυτό μας σε σωματικό και σε ψυχικό επίπεδο.
Να τονώσουμε τον οργανισμό μας, την υγεία μας, και να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα, με καλή διατροφή, να πίνουμε νερό, να γυμναζόμαστε όσο μπορούμε περισσότερο σύμφωνα με τις οδηγίες και τους περιορισμούς και να ξεκουραζόμαστε.
Αν νιώσουμε έντονα συναισθήματα θλίψης ή άγχους να ζητήσουμε βοήθεια από κάποιον ειδικό. Ο μηχανισμός του φόβου ενεργοποιείται από το υποσυνείδητο και είναι δύσκολο να το αντιμετωπίσουμε με τη λογική. Χρειάζεται να δούμε την κατάσταση από μια άλλη οπτική γωνία, μια οπτική γωνία από την οποία θα νιώσουμε ασφαλείς. Δεν είναι η κατάσταση το αίτιο και ο φόβος το αποτέλεσμα. Έτσι φαίνεται, έτσι το αντιλαμβανόμαστε, αλλά αυτά που νιώθουμε έχουν να κάνουν με το πώς εμείς βλέπουμε την πραγματικότητα γύρω μας.
Είναι αναμενόμενο αυτές οι πρωτόγνωρες συνθήκες και οι αλλαγές που συντελούνται να μας δημιουργούν έντονα συναισθήματα, αλλά δεν είναι τα πράγματα ή οι καταστάσεις που δημιουργούν το φόβο μέσα μας, αλλά το τι κάνουμε εμείς με αυτά.
11°
