Έχει γίνει το fitness εμμονή εξαιτίας των social media;

Ίσως να το έχετε παρατηρήσει κι εσείς οι ίδιοι στο προσωπικό σας feed στα social media. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανεβάζουν φωτογραφίες και βίντεο από προπόνηση που κάνουν στο γυμναστήριο ή με personal trainer ή ακόμη πιάτα με το γεύμα που πρέπει να καταναλώσουν στα πλαίσια κάποιας διατροφής. Ενδεχομένως ένα gif που αναγράφει «The struggle is real» για παράδειγμα, να συνοδεύει το ποστ.

Σε μία εποχή που τα κοινωνικά δίκτυα έχουν κατακλυσθεί από λογαριασμούς που προάγουν το self love και το body positivity και που τα παραδοσιακά media αφιερώνουν όλο και περισσότερο χώρο στην ανάδειξη τέτοιων προτύπων, όλο και περισσότεροι άνθρωποι πασχίζουν να αλλάξουν την εικόνα τους. Πώς έχουμε φτάσει σε αυτό το τόσο οξύμωρο σχήμα; Γιατί ενώ προσπαθούμε να σπάσουμε τα στερεότυπα για το τι είναι αποδεκτό κοινωνικά ως ωραίο όσον αναφορά τους σωματότυπους, δεν έχουμε καταφέρει να σπάσουμε την αλυσίδα της εμμονικής σχέσης που έχουμε με το σώμα μας; Ο Γιάννης Δημακόπουλος, Διαιτόλογος – Διατροφολόγος και ο Νίκος Λινάρδος, personal trainer και strength & conditioning coach εξηγούν κατά πόσο ευθύνονται τα social media για την σχέση μας με την αυτοεικόνα μας.

Στον κύκλο μου επανέρχεται πολύ συχνά το θέμα της εικόνας. Πολλοί είναι εκείνοι που είναι δυσαρεστημένοι με το πώς μοιάζουν, αλλά δεν κινητοποιούνται για να το αλλάξουν. Εκεί επιστρατεύεται στη συζήτηση η έννοια του self love, της αποδοχής της εικόνας μας ακριβώς όπως είναι. Τα λέμε ο ένας στον άλλο για να τα ακούμε. Στην πραγματικότητα, όσες συζητήσεις κι αν κάνουμε, όσο body positivity περιεχόμενο κι αν καταναλώσουμε, τα μπράτσα μας εξακολουθούν να μας φαίνονται χοντρά και πλαδαρά, η κοιλιά μας «ξεφουσκώνει» ανάλογα με τη διάθεσή μας και η παραδοχή ότι το ποπουδάκι θα σηκωθεί μόνο με άσκηση δεν έχει καταφέρει ακόμη να μας οδηγήσει στο κατώφλι του γυμναστηρίου.

Υπάρχουν φυσικά κι εκείνοι που τα έχουν καταφέρει. Ή σχεδόν. Είναι οι φίλοι που ξεκίνησαν γυμναστήριο και δε σταματούν να μιλούν για αυτό. Στην αρχή επειδή πηγαίνουν και νιώθουν ευφορικά με το γεγονός ότι κατάφεραν να τηρήσουν μία συνέπεια στην απόφασή τους. Έπειτα, όταν αρχίζουν να βλέπουν αποτελέσματα και μετά, όταν για κάποιο λόγο το έχουν αμελήσει και προσπαθούν να εξιλεωθούν –στα δικά τους μάτια φυσικά–, αναζητώντας από τον συνομιλητή τους το φιλικό χτύπημα στην πλάτη και τη διαβεβαίωση ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει στο σώμα τους επειδή πιστόλιασαν το γυμναστήριο για μία εβδομάδα. Συζητήσεις που κάνουν εκείνον που νιώθει άσχημα με την εικόνα του και δεν έχει κινητοποιηθεί σχετικά με τη βελτίωση να νιώθει άβολα, αν όχι μία αίσθηση αποτυχίας.

«Τα τελευταία χρόνια τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μπει δυναμικά στη ζωή μας και παράλληλα οι διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις έχουν εναρμονιστεί με την ολοένα αναπτυσσόμενη ψηφιακή τεχνολογία. Αυτό τα καθιστά ένα ιδιαίτερα ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας με επιδράσεις προς κάθε κατεύθυνση, υποστηρικτική ή μη. Από τη μία η διαχρονική τάση για το αδύνατο σώμα, δηλαδή το αποτέλεσμα στην εικόνα, προφανώς υπάρχει και ενισχύεται. Από την άλλη υπάρχει πλέον και η τάση για τη φροντίδα του σώματος (self - love) και τη θετική εικόνα σώματος (body positive), δηλαδή η κατεύθυνση και όχι τόσο το αποτέλεσμα, ως πυρήνας της επικοινωνίας.

Βέβαια, οι αποδέκτες των μηνυμάτων στα κοινωνικά δίκτυα δεν είναι παθητικοί δέκτες της πληροφορίας. Επιλέγουν τι θέλουν να ακολουθήσουν και τι όχι. Επιπρόσθετα, πλέον και τα ίδια τα κοινωνικά δίκτυα καταγράφουν τις επιλογές μας και μέσω αλγορίθμων που φιλτράρουν το περιεχόμενο που εμφανίζεται στην οθόνη μας. Κατά συνέπεια, θεωρώ πως τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αλλάξει πλέον το μέσο επικοινωνίας, όμως η χρήση που κάνουμε οι ίδιοι κάνει τη διαφορά στη ζωή μας» λέει ο διατροφολόγος Γιάννης Δημακόπουλος αναλύοντας τον ρόλο που παίζουν τα social media στο πώς αντιλαμβανόμαστε την εικόνα μας και με ποιο τρόπο τη διαχειριζόμαστε, εστιάζοντας στο σημαντικό κομμάτι της υποκειμενικότητας, καθώς και της εξατομίκευσης του περιεχομένου που καταναλώνουμε.

Ο personal trainer Νίκος Λινάρδος από την άλλη σταχυολογεί αρχικά τα θετικά που έχουν τα social media σε σχέση με την κουλτούρα του fitness ειδικά στην Ελλάδα. «Σαφέστατα υπάρχει μια ανοδική τάση στο fitness και στο κατά πόσο ο κόσμος το εντάσσει στην καθημερινότητά του. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που δεν φημίζεται για την κουλτούρα της στην γυμναστική, τα social media και το internet παρέχουν πρωτοφανή ερεθίσματα.

Μετά από μια κουραστική μέρα μπορεί να είναι δύσκολο να κινητοποιηθούμε και να πάμε στο γυμναστήριο. Με μια γρήγορη μάτια στο Instagram, βλέπουμε τους φίλους μας, τον αγαπημένο μας τραγουδιστή, αθλητή, να ποστάρουν φωτογραφίες από το γυμναστήριο, την νέα υγιεινή συνταγή που ανακάλυψαν, τον μαραθώνιο που τρέξανε, μέχρι την προπόνηση πυγμαχίας της Adriana Lima. Αυτό μας παρακινεί ψυχολογικά και το θετικό αντίκτυπο μπορεί να είναι μεγάλο.

Τα social media είναι μια πηγή πληροφόρησης και εκπαίδευσης όπου οι χρήστες εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τους influencers, τις εταιρίες προϊόντων και τις πληροφορίες που παρέχουν και ενώ ένα μέρος αυτής της πληροφορίας είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο από πιστοποιημένους και σοβαρούς επαγγελματίες, ένα μεγάλο μέρος είναι βαθιά προβληματικό» καταλήγει ο Νίκος επισημαίνοντας τους πρώτους κινδύνους.

Ο κ. Δημακόπουλος συμπληρώνει τους επόμενους: «Πολλές φωτογραφίες που ανεβαίνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι επεξεργασμένες με φίλτρα και άλλα μέσα, έτσι παρουσιάζεται μια ωραιοποιημένη εικόνα της πραγματικότητας η οποία ενδεχομένως να μην είναι ρεαλιστική. Άρα αυτό που βλέπει ο χρήστης ως ένα υγιές πρότυπο να είναι μια καλλωπισμένη εικόνα η οποία δεν αφορά στην υγεία αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, ούτε καν να αποτελεί ένα εφικτό αποτέλεσμα. Όμως η επικοινωνία των ανθρώπων, είτε εντός κοινωνικών δικτύων είτε εκτός, περιλαμβάνει τη σύγκριση του εαυτού μας με τους άλλους. Μάλιστα αυτό λαμβάνει και μετρήσιμο χαρακτήρα μέσα από τον αριθμό των like, των μηνυμάτων και γενικότερα της “αποδοχής” που θεωρούμε ότι έχουμε μέσω αυτών».

Γιάννης Δημακόπουλος και Νίκος Λινάρδος συμφωνούν πως τα social media εξακολουθούν –πάρα τα διάφορα κινήματα που προωθούν την αυτοεκτίμηση– να προβάλουν διαστρεβλωμένα πρότυπα που ενεργοποιούν τη διαταραγμένη εικόνα σώματος, κάτι το οποίο σύμφωνα και με τους δύο επαγγελματίες οδηγεί σε ανορθόδοξες μεθόδους αδυνατίσματος με σκοπό την απόκτηση της «ιδανικής» σιλουέτας.

«Τα social media και ο διαφημιστικός κλάδος –συμπεριλαμβανομένου του body positivity κινήματος που ωστόσο φαίνεται να βοηθάει το κόσμο να αισθάνεται καλύτερα με το σώμα του και το θεωρώ σημαντικό– δε θα καταφέρουν ποτέ να μας παρέχουν επιβεβαίωση και να μας γεμίσουν. Ακόμα και μέσα στο body positivity κίνημα υπάρχουν πολλά μη ρεαλιστικά πρότυπα. Η σχέση μας με τις εικόνες και τα πρότυπα γύρω μας είναι περίπλοκη και ο τρόπος που θα επιλέξουμε να το βιώσουμε, προσωπικός», τονίζει ο personal trainer.

Μάλιστα στα παραπάνω ο Γιάννης Δημακόπουλος προσθέτει και τη διαφήμιση (άμεσα ή έμμεσα) της κατανάλωσης φαγητών με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και θερμίδες, συχνή κατανάλωση των οποίων θα οδηγήσει σε αύξηση βάρους, συνήθως από άτομα που έχουν το θεωρούμενο ως «ιδανικό» σώμα. «Αυτή η αντίθεση καθώς και η αυξανόμενη εμφάνιση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας (1.9 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως) παράλληλα με την προβολή των ως άνω προτύπων μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση της ανησυχίας γύρω από το σώμα μας, τη διατροφή μας και την άσκηση», καταλήγει. Αλήθεια, σκεφτείτε για ένα λεπτό τους σωματότυπους των ανθρώπων (και κυρίως των γυναικών) στην τελευταία διαφήμιση πίτσας που μπορείτε να θυμηθείτε. Μήπως αυτό που επισημαίνει ο διαιτολόγος αρχίζει να σας φαίνεται ενοχλητικά οικείο;  

Ο Νίκος Λινάδρος τονίζει επίσης το γεγονός ότι πολλοί έχουν τοποθετηθεί ως ειδικοί, χωρίς να είναι αρμόδιοι να δώσουν συμβουλές υγείας, πολύ συχνά με στόχο να πουλήσουν ένα προϊόν που υπόσχεται γρήγορες και μη ρεαλιστικές λύσεις, για αυτό και ίδιος έχει ως κύριο μέλημά του να προωθεί στους πελάτες του έναν τρόπο σκέψης βασισμένο σε επιστημονική έρευνα και γεγονότα και προσπαθεί να τους οδηγεί σε αξιόπιστες πήγες. 

«Θεωρώ ότι θα πρέπει να διαχωρίσουμε τα εξής: α) ένα υγιές ποσό σωματικού λίπους ορίζεται με βάση τις έρευνες και κατά πόσο το λίπος αυτό μπορεί να αυξήσει το ρίσκο εμφάνισης προβλημάτων υγείας και, ενώ τείνει να συμφωνεί, δεν ταυτίζεται με την εικόνα που έχουμε για το σώμα μας, β) η εικόνα σώματος που έχει ο κάθε άνθρωπος διαφέρει και δεν εξαρτάται μόνο από το ποσό του σωματικού του λίπους αλλά και από την αντίληψη που έχει για αυτό το οποίο σχετίζεται άμεσα με την αυτοεκτίμησή του, γ)το κριτήριο για το υγιές εύρος σωματικού λίπους που θα πρέπει να έχουμε πρέπει να αξιολογείται από Διαιτολόγο – Διατροφολόγο καθώς επίσης και ο σωστός τρόπος απόκτησής του και δ) να θυμόμαστε ότι οι κακές στιγμές και η αποτυχία υποεκπροσωπούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι περισσότεροι δημοσιεύουν μόνο τις καλές τους στιγμές και αυτό δημιουργεί μια εξιδανικευμένη αίσθηση της πραγματικότητας. Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό όλοι μας να φιλτράρουμε καλά τις πληροφορίες που δεχόμαστε από το κοινωνικό μας περιβάλλον και, όταν χρειάζεται, να επικοινωνούμε με ειδικό» καταλήγει ο Γιάννης Δημακόπουλος.

Με βάση όλα τα παραπάνω, τι απαιτήσεις τελικά έχει κάποιος που στρέφεται σε έναν personal trainer, όπως ο Νίκος Λινάδρος, με σκοπό να βελτιώσει την εικόνα του; «Η προσωπική μου εμπειρία, δουλεύοντας με τους πελάτες μου, είναι ότι σπάνια οι απαιτήσεις είναι παράλογες. Ο κόσμος θέλει να αισθάνεται και να φαίνεται καλύτερα και οι στόχοι δεν είναι πάντα ίδιοι. Δουλεύοντας κατά βάση με γυναίκες, αυτό που παρατηρώ στο μεγαλύτερο ποσοστό πελατισσών είναι ότι έρχονται σε μένα έχοντας στο μυαλό τους μια σειρά προκαταλήψεων και ιδεών που τις εμποδίζουν να δράσουν ή να δράσουν αποτελεσματικά, όπως για παράδειγμα ότι θα πρέπει να υποστούν εξαντλητικές δίαιτες. Συχνός είναι και ο φόβος για την προπόνηση με βάρη». Ο Νίκος φροντίζει συνεπώς να καταρρίψει αυτούς και δεκάδες ακόμα μύθους γύρω από τη γυμναστική και τη διατροφή και να θέσει βάσεις εμπιστοσύνης. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, το ποσοστό των πελατών που σταματά τη γυμναστική μειώνεται δραματικά όταν υπάρχει η κατάλληλη φροντίδα από τον εκάστοτε επαγγελματία. «Η σωματική άσκηση δεν είναι μόνο δρόμος για ένα υγιές σώμα, είναι βάση δυναμικής πνευματικής δραστηριότητας» αναφέρει.

Συνεπώς, τα social media και ο τρόπος με τον οποίο τα διαχειριζόμαστε ενδέχεται να επηρεάσει την αντίληψή μας για την αυτοεικόνα μας και αν όχι να μας κάνει να μας κάνει εμμονικούς με το fitness, τότε να μας κάνει εμμονικούς με την εικόνα μας βυθίζοντάς μας όλο και περισσότερο σε μία διαστρεβλωμένη αντίληψη αυτής. Με ψυχραιμία, αυστηρά κριτήρια και απευθυνόμενοι σε εξειδικευμένους και αξιόπιστους επαγγελματίες μπορούμε να καταφέρουμε μια υγιή εικόνα γύρω από το σώμα μας και τους στόχους μας για τη φυσική του κατάσταση.

Για το τέλος δε θα μπορούσε παρά να είναι αρμοστή η παρακάτω σημαντική υπενθύμιση από τον Διαιτολόγο – Διατροφολόγο Γ. Δημακόπουλο  «Η επικοινωνία των ανθρώπων, είτε εντός κοινωνικών δικτύων, είτε εκτός περιλαμβάνει τη σύγκριση του εαυτού μας με τους άλλους. Μάλιστα, στα social media αυτό λαμβάνει και μετρήσιμο χαρακτήρα μέσα από τον αριθμό των like, των μηνυμάτων και γενικότερα της “αποδοχής” που θεωρούμε ότι έχουμε μέσω αυτών. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι συχνά αυτό που βλέπει ο χρήστης δεν είναι παρά μια ωραιοποιημένη εικόνα της πραγματικότητας η οποία ενδεχομένως να μην είναι ρεαλιστική».