Στην αρχή κάθε νέας χρονιάς θέτουμε στόχους με σκοπό την αυτοβελτίωσή μας. Πολλοί εξ ημών φέτος έχουμε και πάλι αποφασίσει να πετύχουμε ένα φυσιολογικό βάρος χάνοντας κιλά, όχι για λόγους καλαισθησίας, αλλά ως μακροχρόνια επένδυση υγείας. Μήπως όμως και φέτος ανοίγουμε ένα νέο φαύλο κύκλο καταφεύγοντας σε στερητικά προγράμματα διατροφής, ενώ υπάρχει η ορμονικά έξυπνη διατροφή;
«Το πιθανότερο είναι πως ναι», λέει η Δρ Νικολέτα Κοΐνη, Ιατρός Λειτουργικής, Προληπτικής και Αναγεννητικής Ιατρικής (http://functionalmedsystem.com), εξηγώντας πως «ο δρόμος για το αδυνάτισμα και την υγεία ακολουθεί λάθος μονοπάτι όταν μπούμε στη λογική της στέρησης θερμίδων ή λιπαρών, όπως άλλωστε έχει φανεί μέχρι σήμερα από τις συνήθεις διατροφολογικές και διαιτολογικές οδηγίες».
Ανατρέχοντας, λοιπόν, σε βασικές γνώσεις βιολογίας θα διαπιστώσουμε ότι τόσο η συσσώρευση όσο και η καύση σωματικού λίπους, δηλαδή ο μεταβολισμός της ενέργειας, είναι μια καθαρά ορμονική υπόθεση. «Ο ανθρώπινος οργανισμός, αν τον σκεφτούμε ως έναν κινητήρα, χρειάζεται ένα καύσιμο για να λειτουργήσει. Και αυτό το καύσιμο είναι είτε η γλυκόζη, είτε το λίπος. Όμως, όσο καίει γλυκόζη, δεν καίει λίπος. Ούτε αυτό που λαμβάνει μέσω της τροφής, ούτε αυτό που έχει συσσωρεύσει στο σώμα», εξηγεί η Δρ. Κοΐνη.
Για παράδειγμα, όσο με τα γεύματα προσφέρουμε ικανή ποσότητα γλυκόζης στο αίμα, αυτό που οι γιατροί αποκαλούν γλυκαιμικά φορτία, τότε ακόμα κι αν μειώσουμε τις ποσότητες τροφής, ελαττώσουμε τις θερμίδες και τα λιπαρά, παραλείψουμε γεύματα, στερηθούμε ή κάνουμε εντατικά γυμναστική, το σώμα μας δεν θα λάβει ποτέ το ορμονικό «σήμα» να αλλάξει καύσιμο. Θα καίει σταθερά αυτό που του δίνουμε, γλυκόζη.
«Όσο το σώμα μας χρησιμοποιεί τη γλυκόζη ως κύριο “καύσιμο”, τόσο μένουμε ορμονικά εγκλωβισμένοι, συσσωρεύουμε λίπος και απομακρυνόμαστε με κάθε τρόπο από τον στόχο μας να είμαστε υγιείς και να έχουμε φυσιολογικό βάρος», τονίζει η ειδικός.
Μπορεί, λοιπόν, μια ορμονικά έξυπνη διατροφή να μας βοηθήσει να χάσουμε κιλά χωρίς στερήσεις και να μας βοηθήσει να είμαστε υγιείς;
«Η ορμονικά έξυπνη διατροφή δεν είναι απλώς ένα διατροφικό σχήμα που πετυχαίνει την απώλεια των περιττών λίγων ή πολλών κιλών. Είναι ένας τρόπος διατροφής που προλαμβάνει ή θεραπεύει χρόνιες καταστάσεις, όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, η κατάθλιψη, οι καρδιακές αρρυθμίες και η χρόνια εσωτερική φλεγμονή. Και μη σπεύσετε να φανταστείτε κάτι περίπλοκο και εξεζητημένο. Ουσιαστικά, αλλάζουμε το “καύσιμο”’ που καίει ο οργανισμός μας. Αντί για γλυκόζη, με την ορμονικά έξυπνη διατροφή καίμε λίπος», εξηγεί η Δρ. Νικολέτα Κοΐνη.
Δηλαδή, μπορούμε να τρώμε χορταστικά και νόστιμα και ταυτόχρονα ορμονικά έξυπνα; «Ναι, και μάλιστα περισσότερο από πριν και με γλυκό κάθε μέρα», απαντά η Δρ. Κοΐνη. Όπως εξηγεί η ειδικός, το «κλειδί» είναι τελειώνοντας τα γεύματά μας να προσφέρουμε λίγη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα, διατηρώντας τα επίπεδα σακχάρου σταθερά, οπότε το σώμα να παίρνει την ορμονική ειδοποίηση και να αλλάζει καύσιμο.
«Όταν σταματάμε να του δίνουμε σάκχαρο, στρέφεται προς το άλλο του καύσιμο, το λίπος, και έτσι κινητοποιεί την καύση λίπους. Όταν καίμε λίπος ως κύριο καύσιμο, καίμε το λίπος της τροφής μας ατελώς (όχι πλήρως, δηλαδή κάθε γραμμάριο λίπους προσφέρει τελικά πολύ λιγότερες θερμίδες από τις 9 που περιέχει) και έτσι τρέφονται ο εγκέφαλος, η καρδιά, οι νεφροί και τα άλλα μας ζωτικά όργανα, ενώ αισθανόμαστε μεγαλύτερη ευεξία και ζωτικότητα. Ταυτόχρονα, όμως, καίμε και το λίπος που έχουμε στο σώμα, και μάλιστα πρώτο “φεύγει” το περικοιλιακό. Επίσης, αρχίζει να ανακατανέμεται πιο ομοιόμορφα στο σώμα το υπόλοιπο λίπος. Το σπουδαιότερο όμως είναι πως επανερχόμαστε στην υγεία», διευκρινίζει.
Πώς μπορούμε λοιπόν να «γυρίζουμε» τον κυτταρικό διακόπτη του λίπους;
«Το κλειδί είναι μια ορμόνη που λέγεται ινσουλίνη. Τα επίπεδά της ανεβαίνουν όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα αυξάνονται. Κι αυτό διότι πρώτιστο καθήκον της ινσουλίνης είναι να μετακινήσει τη γλυκόζη -τη μορφή σακχάρου που το σώμα σας χρησιμοποιεί για ενέργεια- από την κυκλοφορία του αίματος και να τη “βάλει” μέσα στα μυϊκά κύτταρα ή στο ήπαρ. Άπαξ και μπει μέσα στους μυς ή στο συκώτι, η γλυκόζη μπορεί να καεί ως καύσιμο ή να αποθηκευτεί ως γλυκογόνο για μεταγενέστερη χρήση. Αυτός, παρεμπιπτόντως, είναι και ο τρόπος με τον οποίο το σώμα προλαμβάνει τα υψηλά επίπεδα σακχάρου αίματος, όπως συμβαίνει στο διαβήτη τύπου 2», λέει η Δρ. Κοΐνη.
Κι εδώ είναι ακριβώς το σημείο που εμπλέκεται το είδος των τροφών. «Σε αντίθεση με την πρωτεΐνη και τα λιπαρά -τα οποία ανυψώνουν ελάχιστα (μόνο κάποια αμινοξέα πρωτεϊνών σε μεγάλες ποσότητες) έως καθόλου (τα λιπαρά) τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα- οι υδατάνθρακες, όπως το άμυλο και η ζάχαρη, αποδομούνται γρήγορα σε γλυκόζη κατά την πέψη και απορροφούνται στην κυκλοφορία του αίματος. Έτσι, όσο περισσότερους υδατάνθρακες τρώτε, τόσο υψηλότερα και γρηγορότερα ανεβαίνει το σάκχαρο του αίματος. Όταν όμως ο οργανισμός έχει αποθέματα γλυκόζης, η ινσουλίνη βάζει μπρος τη διαδικασία αύξησης τόσο των μυών-οστών όσο και του λίπους», εξηγεί.
Πρακτικά, λοιπόν, το πρόβλημα δημιουργείται όταν τρώμε περισσότερους υδατάνθρακες από όσους μπορούμε να κάψουμε άμεσα -και τα αποθέματα γλυκόζης είναι πλήρη- με αποτέλεσμα το σώμα να έχει μόνο μία επιλογή: Να αρχίσει να μετατρέπει την περίσσεια γλυκόζης από όλους αυτούς τους υδατάνθρακες σε λίπος.
«Η γλυκόζη τότε εκτρέπεται μακριά από τα μυϊκά κύτταρα και κατευθύνεται προς τα λιποκύτταρα. Και αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα επιμερισμού θρεπτικών στοιχείων, που δεν επιθυμείτε. Διότι, όταν τα αποθέματα γλυκόζης έχουν εξαντλήσει τη μέγιστη χωρητικότητα, η ινσουλίνη μετατρέπεται σε δίκοπο μαχαίρι. Βοηθάει να χτιστούν μυς -εφόσον παρέχετε επίσης τα κατάλληλα θρεπτικά στοιχεία και την κατάλληλη μορφή άσκησης- αλλά αποφέρει και περισσότερο λίπος», σύμφωνα με την Δρ. Νικολέτα Κοΐνη.
Τα καλά νέα, όμως, είναι ότι όταν κρατάμε χαμηλά τα επίπεδα γλυκόζης στον οργανισμό μας τότε αλλάζει και η απόκριση του σώματος στην ινσουλίνη. «Η ινσουλίνη εξακολουθεί να σηματοδοτεί στο σώμα το χτίσιμο μυών -υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, πάντα- αλλά δεν μπλοκάρει πια την ικανότητα να καίει λίπος. Γιατί; Επειδή το σώμα είναι έξυπνο και θέτει την αναπλήρωση των επιπέδων γλυκόζης ως προτεραιότητα, ώστε να υπάρχουν, αν τυχόν παραστεί επείγουσα ανάγκη. Έτσι, απορροφά στους μυς όσους υδατάνθρακες τρώτε, για να αποθηκευτούν ως γλυκόζη. Αυτό έχει ως συνέπεια το σώμα να στρέφεται στο λίπος -όπως σε εκείνο που έχει μαζευτεί στην κοιλιά- ως την κύρια πηγή καυσίμου για να λειτουργήσει. Στη φάση αυτή είναι σαν να έχετε έναν εσωτερικό τροχονόμο που εκτρέπει τη γλυκόζη μακριά από την κοιλιά και προς τους μυς-οστά. Έτσι, τα μυϊκά-οστικά κύτταρα βρίσκονται σε κατάσταση αύξησης, αλλά τα λιποκύτταρα βρίσκονται σε κατάσταση αποδόμησης. Κι αυτό σημαίνει ότι έχετε δημιουργήσει το ιδανικό εσωτερικό περιβάλλον για την αναμόρφωση του σώματός σας. Δηλαδή, επιτρέπετε στο σώμα να καίει λίπος, ενώ χτίζετε μυς και οστά, και παράλληλα έχετε καλή υγεία», καταλήγει.
12°
