OK Zoomer: Η γενιά που έμαθε να τα έχει όλα στο πιάτο της με το «πάτημα» ενός κουμπιού
Καλώς ήρθατε στην εποχή της ταχύτητας όπου είστε μόνο ένα «πάτημα» μακριά από την απόκτηση του νέου σας τζιν, ενός μπέργκερ ή ενός πιθανού συντρόφου. Οι τάσεις προτείνουν αφθονία επιλογών, πρακτικών και συναισθηματικών, με το μικρότερο δυνατό κόστος.
Η ανεξάντλητη ποικιλία και διαθεσιμότητα προϊόντων χαμηλού κόστους μοιάζει με μαζικό αίτημα την τελευταία δεκαετία όπου οι επιχειρήσεις «γρήγορης μόδας» σημειώνουν τεράστιες πωλήσεις παγκοσμίως. Το κλειδί της ευτυχίας κρύβεται στην αφθονία ή στη δυνατότητα απόκτησής της πριν ακόμη γεννηθεί οποιαδήποτε ανάγκη. Η έννοια της αφθονίας μάς απασχολεί τόσο που τείνει να αυτονομείται από το ίδιο της το αντικείμενο. Δεν δίνουμε τόση σημασία στο τι ακριβώς είναι αυτό που εν δυνάμει διαθέτουμε, αρκεί που είναι διαθέσιμο. Για αυτό και η κακή ποιότητα ή η σύντομη διάρκεια ζωής των προϊόντων δεν φαίνεται να μας πειράζουν ή, τουλάχιστον, όχι αρκετά.
Ούτως ή άλλως αυτή η ευτέλεια καθιστά τα προϊόντα τόσο γρήγορα αναλώσιμα, τόσο εύκολα αντικαταστατά, αποτελώντας άλλοθι για την τεμπελιά μας. Είναι πράγματι πιο εύκολο να αντικαταστήσουμε κάτι παρά να το φροντίσουμε και σίγουρα η ανακάλυψη του νέου και συναρπαστικότερου προσφέρει περισσότερη αδρεναλίνη από τη φροντίδα για κάτι που κάποτε διαλέξαμε. Η νοοτροπία της διεκπεραίωσης στην καταναλωτική μας ζωή εμφανίζει μάλιστα έναν ιδιόρρυθμο παραλληλισμό και στις ανθρώπινες σχέσεις, με βασικό πεδίο δράσης το βασίλειο των εφαρμογών γνωριμιών.
Τα λεγόμενα dating apps προσφέρουν ατέλειωτη σειρά υποψηφίων τους οποίους αξιολογούμε, ξεφυλλίζοντας πρόχειρα φωτογραφίες και λεπτοδουλεμένα βιογραφικά. Η τυχαία συνάντηση των ματιών σε ένα δωμάτιο γεμάτο κόσμο έχει αντικατασταθεί από την ανίχνευση της πιο εκθαμβωτικής σέλφι. Οι πρώτες συζητήσεις με τις αμήχανες σιωπές και τις ταυτόχρονες απαντήσεις αποστειρώνονται από τη ζώνη ασφαλείας του καναπέ και το σύνδρομο των πεταλούδων στο στομάχι προλαμβάνεται με καλοδουλεμένες ατάκες. Το νέο μοντέλο φαίνεται να δουλεύει με επιτυχία, για πολλά άτομα είναι κομμάτι της ζωής τους καθώς είναι άμεσο, γρήγορο, αποτελεσματικό. Καθώς κουράζουμε όμως τους αντίχειρές μας σύροντας την οθόνη δεξιά ή αριστερά, προκύπτει μια ερώτηση: μήπως χάνουμε το ξάφνιασμα και τον αυθορμητισμό των υπέροχα απρόβλεπτων συναντήσεων μέσα σε αυτό το ιδιότυπο, υπολογιστικό σκηνικό που προσομοιάζει σε online shopping;
Έχουμε αποδεχτεί την αναλωσιμότητα ως αναγκαίο κακό της εποχής κάνοντας πιο δύσκολη την επιβίωση των μακροπρόθεσμων δεσμεύσεων. Τείνουμε να πιστεύουμε πως «εκεί έξω» υπάρχει ανεξάντλητος αριθμός ανθρώπων ταιριαστών και πρόθυμων να μας γνωρίσουν – ενδεχομένως και να ’ναι αλήθεια. Ο τρόπος που συνδεόμαστε όμως δεν είναι απλώς και μόνο ζήτημα συμβατότητας ή προθυμίας. Το πώς αλληλεπιδρούν προσωπικότητες που μπορεί και να μοιάζουν εντελώς διαφορετικές, στις συνθήκες της κάθε περίστασης, αυτό φτιάχνει κάτι περίπλοκο και μοναδικό. Τείνουμε να παραβλέπουμε την ομορφιά αυτού του αθροίσματος συμπτώσεων που μας ένωσε με κάποιον και πειθόμαστε πως είναι πανεύκολο να συμβεί ξανά με κάποιον άλλο. Έτσι, ξεριζώνουμε την επιθυμία μας πριν καν αυτή να προλάβει να συνδεθεί με κάτι «αναντικατάστατο».
Η ποπ κουλτούρα μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο στο παραπάνω σκηνικό. Ο λόγος είναι η τάση της να ρομαντικοποιεί το επιφανειακό των σχέσεων θέτοντας τη φυσική εμφάνιση και τον υλικό πλούτο ως προαπαιτούμενα στην αναζήτηση του τέλειου συντρόφου.
Στη χρυσή εποχή της τραπ μουσικής και του πάντα άφθαρτου αμερικάνικου ονείρου, τα έμφυλα στερεότυπα καλά κρατούν: ο άντρας προμηθευτής/πάροχος/χορηγός με το ακριβό αμάξι και η πάντα-στην-τρίχα-γυναίκα αποτελούν το ιδανικό ζευγάρι και λίγο-πολύ προβάλλονται ως ιδανικά πρότυπα συντρόφου χωρίς να δίνεται βάση στην προσωπικότητα ή τον χαρακτήρα τους. Οι τάσεις μάς προσανατολίζουν –από τα δημοφιλέστερα post στο Instagram και τους influencers με τους περισσότερους ακόλουθους μέχρι τα τραγούδια με τις περισσότερες αναπαραγωγές στο youtube– σε ένα κυνήγι συντρόφου-έπαθλο για να συμπληρώσει το παζλ ενός κιτς νεοπλουτισμού. Πασπαρτού επιλογές μιας επιτυχίας που μπορεί τελικά να μη μας εξυπηρετούν και τόσο, αν σκεφτούμε πως το ταίριασμα κι ο έρωτας προκύπτουν συχνά με τρόπους ανορθόδοξους που μόνο η αλληλεπίδραση φανερώνει. Η γοητεία μπορεί να κρύβεται στον τρόπο που κανείς προφέρει τις λέξεις, στον τρόπο που κινείται ή που γέρνει το κεφάλι, είναι αδύνατο να χωρέσει σε ον-λάιν περιγραφές ή σε φωτογραφίες. Και είναι δύσκολο να τη διακρίνει κανείς έχοντας στο μυαλό του μια προκαθορισμένη λίστα χαρακτηριστικών, την οποία «πρέπει» να ακολουθήσει πιστά.
Μήπως τελικά, λοιπόν, στο όνομα της αφθονίας και της μανίας μας για διευκόλυνση να υπεραπλουστεύουμε συνθήκες που είναι εγγενώς σύνθετες και χρονοβόρες. Ακόμη και στα social media η επικοινωνία από ζητούμενο γίνεται πρόκληση συνοπτικότητας: πώς θα βγει το νόημα που θέλουμε με τις λιγότερες δυνατές λέξεις. Συμπυκνώνουμε σύνθετες σκέψεις και συναισθήματα σε emoji και συντομογραφίες, προκειμένου να γλιτώσουμε χρόνο. Και μάλλον θα στραβοκοιτάξουμε κάποιον που μας έγραψε μήνυμα μιας παραγράφου και που δεν υπάκουσε τη νόρμα, θα το βρούμε αλλόκοτο ή τεχνολογικά αναλφάβητο. Η ταχύτητα μοιάζει να έχει πλάσει μια νέα τάξη πραγμάτων με δικές τους αποδεκτές κοινωνικές συμπεριφορές.
Η ζωή του 2023 κυλάει γρήγορα και προσπαθεί να τα χωρέσει όλα. Δεν είναι παράξενο που την ακολουθούμε εφευρίσκοντας ταιριαστές λύσεις. Κοιτώντας όμως από μακριά το νέο αυτό μοντέλο επικοινωνίας και σχέσεων προκύπτει ο εξής προβληματισμός: Ενδέχεται η προσπάθεια κι ο κόπος να είναι η άλλη (λιγότερο αστραφτερή) όψη της μαγείας και εμείς να την εξαφανίζουμε λόγω βιασύνης; Ό,τι απάντηση και να δώσει κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι οι αλλαγές της εποχής φτιάχνουν δύο ήδη υπαρκτά σενάρια: είτε ο κόσμος των σχέσεων επανασυστήνεται με έναν ρομαντισμό νέων όρων είτε αντικαθιστά τον ρομαντισμό με έναν πρωτοφανή κυνισμό.
