Η πτώση του BBC και η επιδίωξη τnς αλήθειας

Από τις αρχές του μήνα, το BBC βρίσκεται στο επίκεντρο ενδελεχών ελέγχων και οξείας κριτικής. Η Βρετανική Ραδιοτηλεοπτική Εταιρεία, ιδρυθείσα το 1922, ο «παλαιότερος και μεγαλύτερος τοπικός και παγκόσμιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας», με τον μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων και υποτιθέμενο ακλόνητο κύρος ως προς την αξιοπιστία του, διανύει ίσως την πιο ταραχώδη περίοδο της μακράς πορείας του. Αιτία οι πλέον επιβεβαιωμένες κατηγορίες για ένα αλλοιωμένο –με τη χρήση μοντάζ– απόσπασμα ομιλίας του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ.

Κρίση αξιοπιστίας στο BBC

Το απόσπασμα προβλήθηκε σε επεισόδιο της εκπομπής «Panorama» το 2022, ενώ κομμάτια του έπαιξαν και στην εκπομπή «BBC Newsnight». Τα κομμένα και ραμμένα αποσπάσματα έδιναν την εντύπωση πως ο Τραμπ, σε ομιλία που έδωσε το 2021, ενθάρρυνε τους υποστηρικτές να προβούν σε ταραχές, σημείο που συνδέθηκε με τις μετέπειτα αιματηρές ταραχές της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο μετά τις προεδρικές εκλογές του 2020. Στο φιλμ είχαν μονταριστεί τρεις φράσεις από δύο διαφορετικά αποσπάσματα της ομιλίας, ώστε να φαίνονται ως μία ενιαία φράση, με την οποία ο Τραμπ παρότρυνε τους υποστηρικτές του να πορευτούν μαζί του και να «πολεμήσουν με λύσσα». Στο αληθινό απόσπασμα ο Τραμπ δεν προτρέπει τους υποστηρικτές του σε βίαιη εξέγερση. Μετά τις αποκαλύψεις, ο Τιμ Ντέιβι, γενικός διευθυντής, και η Ντέμπορα Τέρνες, διευθύνουσα σύμβουλος του BBC News, υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους.

Εκτός από την υπόθεση Τραμπ, ακολούθησαν κι άλλες αποκαλύψεις. Σύμφωνα με εσωτερικό υπόμνημα που δημοσίευσε και πάλι η «Telegraph», γραμμένο από τον πρώην δημοσιογράφο Μάικλ Πρέσκοτ, ο οποίος μέχρι τον Ιούνιο κατείχε τη θέση του ανεξάρτητου συμβούλου στο Συμβούλιο Κατευθυντήριων Γραμμών και Προτύπων Σύνταξης του BBC, φαίνεται να διατυπώνονται εξαιρετικά έντονες ανησυχίες ως προς την αξιοπιστία και την εν γένει ακεραιότητα του ραδιοτηλεοπτικού δικτύου-κολοσσού. Αναφορές από το ίδιο έγγραφο κάνουν λόγο για εξαιρετικά προβληματική κάλυψη των εξελίξεων στη Γάζα από το BBC Arabic, το οποίο φαίνεται να μεροληπτεί ανοιχτά, δίνοντας περισσότερο χώρο και χρόνο στις απόψεις και τις θέσεις της Χαμάς για τα τεκταινόμενα στην εξέλιξη του αιματηρού πολέμου.

Όσο περισσότερο το κύρος των «ειδημόνων» ασθενεί, τόσο αυξάνονται οι «αντι-ειδήμονες»

Η ιδεολογική απόχρωση στην κάλυψη των ΛΟΑΤΚΙ ζητημάτων στο BBC

Σε θέματα που αφορούν ταυτοτικά και άλλα κοινωνικά ζητήματα τα πράγματα δεν είναι καλύτερα: ο Πρέσκοτ εκφράζει ξεκάθαρα την ανησυχία του ότι μια «αντάρτικη» ομάδα ΛΟΑΤΚΙ δημοσιογράφων εντός του μέσου λογοκρίνει ανοιχτά την κάλυψη της συζήτησης γύρω από τα ζητήματα σχετικά με τα τρανς άτομα. Σε άλλο σημείο, ο Πρέσκοτ φαίνεται να επισημαίνει ότι η κορυφαία υπηρεσία fact checking του ίδιου του BBC, η Verify, παρήγαγε και δημοσίευσε μια «εντελώς λανθασμένη» αναφορά, σύμφωνα με την οποία συγκεκριμένες ασφαλιστικές εταιρείες αυτοκινήτων ήταν «ρατσιστικές».

Τα παραπάνω στοιχεία δεν είναι απλώς ενδεικτικά μερικών πρόσφατων «στραβοπατημάτων» του βρετανικού δικτύου, αλλά μαρτυρούν κάτι πολύ μεγαλύτερο. Πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε πότε ξεκίνησε αυτή η καλά ενορχηστρωμένη προκατάληψη και βεβιασμένη οπτική των γεγονότων; Τα υπάρχοντα δεδομένα, τα οποία μάλιστα διαρρέουν από το εσωτερικό του σταθμού, σκιαγραφούν μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα, αυτή των καλά εδραιωμένων πρακτικών και ζυμώσεων για το πώς φτάνει το τελικό προϊόν πληροφορίας στον θεατή/αναγνώστη/ακροατή. Κοινώς, δεν πρόκειται για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο που δρούσε επιλεκτικά υπέρ μεροληπτικών θέσεων, ούτε οι θέσεις αυτές αφορούν ένα συγκεκριμένο θεματικό πεδίο, το οποίο μπορεί κανείς να αποκλείσει αφαιρώντας το BBC από το «media diet» του.

Η εικόνα που σχηματίζεται είναι αυτή της πάγιας πρακτικής, της εν γένει ιδεολογικοποιημένης προβολής της πραγματικότητας, μέσω της οποίας η πληροφόρηση και η αναμετάδοση ειδήσεων γίνονται με γνώμονα την αναπαραγωγή, διάχυση και επιβεβαίωση ξεκάθαρα ιδεολογικών απόψεων και θέσεων. Η πραγματικότητα εν συνόλω διαθλάται μέσα από ένα πρίσμα μεταμοντέρνου woke αριστερισμού, ο οποίος μάλιστα προωθείται επιθετικά σε πλήθος ζητημάτων, διεθνολογικών, πολιτισμικών, οικονομικών κ.ο.κ. Φαίνεται λοιπόν ότι, όποιος αποφάσιζε να συμβουλεύεται το BBC για την επικαιρότητα έμπαινε σε μια δίνη ιδεολογικής πάλης, στην οποία η πραγματικότητα υποχρεωνόταν να «λυγίσει» προς την πλευρά που μεροληπτικά και ενθέρμως υποστηρίζαν τα στελέχη του δικτύου.

Οι εξελίξεις, πέρα από εξαιρετικά απογοητευτικές για την ακεραιότητα της mainstream δημοσιογραφίας, θα πρέπει να είναι και πηγή προβληματισμού. Αναξιοπιστία, έλλειψη ακεραιότητας, μεροληψία, παραβίαση κάθε δημοσιογραφικής δεοντολογίας οδηγούν με τη σειρά τους στην έκρηξη του αντικαθεστωτισμού και της συνωμοσιολογίας. Η σχέση ακεραιότητας και αξιοπιστίας με τη συνωμοσιολογική οπτική είναι αντιστρόφως ανάλογη. Η μείωση του ενός οδηγεί στην αύξηση του άλλου.

Ο Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ, στη «Σύντομη πραγματεία περί συνωμοσιολογίας» (εκδ. Πατάκη, 2016), έχει επισημάνει πως βασικό επιχείρημα των συνωμοσιολόγων είναι η «αντίσταση» στην «επίσημη παραπληροφόρηση», όπως αποκαλούν τα μιντιακά προϊόντα. Όσο περισσότερο το κύρος των «ειδημόνων» ασθενεί, τόσο αυξάνονται οι «αντι -ειδήμονες», με τις «εναλλακτικές ερμηνείες», την «πλήρη διαφάνεια» και τη «δίψα για αποκαλύψεις» να εμφανίζονται ως διά μαγείας από τα «γκρίζα σημεία» μιας είδησης, σημεία που φυσικά μόνο αυτοί γνωρίζουν και αναμεταδίδουν. Η υπερ-κριτική στάση, γράφει ο Ταγκιέφ, δεν δημιουργεί μονάχα εκείνους που δεν είναι πρόθυμοι να πιστέψουν τίποτα, αλλά, τελικά, κι εκείνους που είναι πρόθυμοι να πιστέψουν τα πάντα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ας είναι λοιπόν παραδειγματική η τιμωρία του BBC, ώστε το μάθημα να γίνει ευρέως αντιληπτό: η ιδεολογία θα συνθλίβεται από την πραγματικότητα και όσοι έσπευσαν να προτιμήσουν το «αφήγημα» από το γεγονός θα συνθλιβούν μαζί του.