Eκλογή Πιερρακάκη στο Eurogroup: Tο πολιτικό αποτύπωμα μιας θεσμικής μετατόπισης

Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup συνιστά μια εξέλιξη που υπερβαίνει το επίπεδο της προσωπικής αναγνώρισης ή της κυβερνητικής επιτυχίας. Αποτελεί μια στιγμή θεσμικής ωρίμανσης για τη χώρα, αλλά και μια υπενθύμιση ότι η πορεία προς την ευρωπαϊκή κανονικότητα δεν είναι αφηρημένη πολιτική επιδίωξη· είναι μια συγκεκριμένη διαδικασία που αποτιμάται, κρίνονται τα αποτελέσματά της και τελικά αναγνωρίζεται. Η Ελλάδα, μετά από μία δεκαετία κρίσης, δημοσιονομικής πειθαρχίας και διαδοχικών μεταρρυθμίσεων, κατακτά για πρώτη φορά την κορυφαία θέση στο κέντρο λήψης αποφάσεων της Ευρωζώνης.

Το Eurogroup, μολονότι άτυπο ως θεσμός, αποτελεί το νευρικό σύστημα της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ. Εκεί χαράσσονται οι δημοσιονομικές ισορροπίες, καθορίζονται οι κανόνες των εθνικών προϋπολογισμών, αξιολογείται η αντοχή της Ευρωζώνης σε περιόδους κρίσεων και αποφασίζονται οι μεγάλες κατευθύνσεις που αφορούν επενδύσεις, χρέος και μεταρρυθμίσεις. Η προεδρία του είναι θέση που απαιτεί διαχειριστική ικανότητα, πολιτική ψυχραιμία και δυνατότητα σύνθεσης απέναντι σε χώρες με συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα.

Η σημαντική αυτή επιλογή σηματοδοτεί την πλήρη αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς την ελληνική οικονομία – μια αποκατάσταση που σε μεγάλο βαθμό κερδήθηκε βήμα-βήμα. Η Ελλάδα, που έως πρόσφατα αποτελούσε αντικείμενο επιτήρησης και ειδικών προγραμμάτων προσαρμογής, αναλαμβάνει σήμερα την ευθύνη να συντονίσει τις δημοσιονομικές πολιτικές της Ευρωζώνης. Αυτή η μεταστροφή δεν αφορά μόνο την εικόνα της χώρας. Αφορά τον τρόπο με τον οποίο η ίδια αντιλαμβάνεται τον ρόλο της, όχι πια ως κράτος που ζητά εξαιρέσεις, αλλά ως ισότιμος εταίρος στην αναζήτηση κοινών λύσεων.

Φυσικά, η προεδρία του Eurogroup δεν παρέχει στην Ελλάδα ιδιαίτερη μεταχείριση, ούτε αναιρεί τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή της στη νομισματική ένωση. Η σημασία της βρίσκεται αλλού: στη δυνατότητα διαμόρφωσης της ατζέντας και στην ενίσχυση της θεσμικής επιρροής της χώρας. Οι αποφάσεις για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, τα όρια των επενδύσεων, η ανάγκη για μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία σε μια εποχή διαρκών γεωπολιτικών και ενεργειακών προκλήσεων – όλα αυτά θα διαμορφώσουν το ευρωπαϊκό πλαίσιο της επόμενης δεκαετίας.

Η εκλογή Πιερρακάκη εδράζεται επίσης σε ένα προσωπικό προφίλ που ταιριάζει στις ανάγκες της συγκυρίας. Την τελευταία πενταετία, η Ελλάδα κατάφερε να αναβαθμίσει τη λειτουργία του κράτους μέσα από μια σειρά ψηφιακών και διοικητικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες αναγνωρίστηκαν ευρωπαϊκά και συνέβαλαν στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της. Η εμπειρία αυτή, σε συνδυασμό με ένα ύφος πολιτικής χαμηλών τόνων και πρακτικών αποτελεσμάτων, εξηγεί εν μέρει γιατί η υποψηφιότητα έγινε αποδεκτή από χώρες με διαφορετικές αφετηρίες και δημοσιονομικές κουλτούρες.

Η ευθύνη, ωστόσο, που συνεπάγεται αυτή η θέση είναι σημαντική. Η Ελλάδα θα κληθεί να διαχειριστεί την ισορροπία ανάμεσα στη δημοσιονομική σταθερότητα και τις επενδυτικές ανάγκες της ευρωπαϊκής οικονομίας. Θα πρέπει να συμβάλει στην αντιμετώπιση των ανισορροπιών Βορρά–Νότου και να διασφαλίσει ότι οι νέοι κανόνες δεν θα λειτουργήσουν ως τροχοπέδη για τις χώρες που χρειάζονται χώρο για ανάπτυξη, χωρίς όμως να υπονομεύεται η κοινή δημοσιονομική πειθαρχία.

Σε κάθε περίπτωση, η εκλογή αυτή αποτελεί μια στιγμή αυτοπεποίθησης για την Ελλάδα. Όχι από την άποψη του εθνικού θριάμβου, αλλά από την άποψη της θεσμικής κανονικότητας: η χώρα δείχνει ότι μπορεί να έχει ουσιαστικό λόγο εκεί όπου λαμβάνονται οι κρίσιμες αποφάσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες μεταβάσεις και δύσκολες επιλογές. Το ότι ένας Έλληνας βρίσκεται στο τιμόνι του Eurogroup σημαίνει πως η Ελλάδα συμμετέχει στη διαμόρφωση αυτών των επιλογών ως πλήρες μέλος του ευρωπαϊκού πυρήνα.

Αυτό, για μια χώρα που πριν μια δεκαετία σήμαινε «κρίση», είναι μια πολιτική και θεσμική κατάκτηση και κυρίως μια καίρια υπενθύμιση ότι η χώρα μπορεί να είναι μέρος της λύσης, αρκεί να συνεχίσει να επενδύει στη σοβαρότητα και στη θεσμική συνέχεια, όχι ως σχήμα λόγου, αλλά ως πολιτική στρατηγική.