Γιατί η τύχη του Ντονέτσκ μπλοκάρει τις συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία

Οι συνομιλίες της Τρίτης ανάμεσα στον Βλαντιμίρ Πούτιν και αμερικανούς απεσταλμένους δεν κατέληξαν σε δημόσια πρόοδο, με τον σύμβουλο του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ να μιλά για «εδαφικά προβλήματα» που παραμένουν άλυτα. Ο πυρήνας αφορά την περιοχή του Ντονέτσκ, μέρος της οποίας εξακολουθεί να βρίσκεται υπό ουκρανικό έλεγχο.

Οι περισσότερες χώρες αναγνωρίζουν το Ντονέτσκ ως ουκρανικό έδαφος, ωστόσο αποτελεί μία από τις τέσσερις περιοχές που η Μόσχα ανακοίνωσε πως προσαρτά το 2022, κατόπιν δημοψηφισμάτων που το Κίεβο και η Δύση θεωρούν προσχηματικά. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είπε στο Fox News ότι ο πόλεμος επικεντρώνεται πλέον στο 20% του Ντονέτσκ — λίγο πάνω από 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα που η Ρωσία δεν ελέγχει αλλά απαιτεί.

Η ρωσική αιτιολόγηση του πολέμου

Όταν εισέβαλε το 2022, ο Πούτιν υποστήριξε ότι στόχος του ήταν η «προστασία ανθρώπων που υπέστησαν bullying και γενοκτονία». Το Κίεβο και οι σύμμαχοί του απέρριψαν τον ισχυρισμό ως πρόσχημα για εισβολή.

Η αναφορά του Πούτιν αφορούσε την περίοδο μετά το 2014, όταν φιλορωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τμήματα του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ, πυροδοτώντας σύγκρουση στην οποία και οι δύο πλευρές κατηγορούσαν η μία την άλλη για πλήγματα σε πόλεις και αμάχους. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι 3.106 άμαχοι σκοτώθηκαν από το 2014 έως τις αρχές του 2022 και έως 9.000 τραυματίστηκαν.

Η στρατιωτική σημασία του Ντονέτσκ

Το κομμάτι που επιδιώκει η Ρωσία περιλαμβάνει το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ, πόλεις–κόμβους της ουκρανικής άμυνας από το 2014. Τα δυτικά του Ντονέτσκ εδάφη είναι επίπεδα και προσφέρονται για ταχεία προέλαση· γι’ αυτό το Κίεβο εκτιμά ότι η απώλεια των δύο πόλεων θα άνοιγε δρόμο για μελλοντικές επιθέσεις.

Η γραμμή άμυνας της Ουκρανίας στην περιοχή περιλαμβάνει οχυρώσεις, τάφρους, αντιαρματικά εμπόδια και ναρκοπέδια. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι παραχώρηση του υπόλοιπου Ντονέτσκ θα ήταν παράνομη χωρίς δημοψήφισμα και θα ενίσχυε τη ρωσική δυνατότητα μελλοντικής επίθεσης.

Πώς βλέπουν το Ντονέτσκ οι δύο πλευρές

Οι μάχες —συμπεριλαμβανομένης της πολύνεκρης σύγκρουσης στο Μπαχμούτ— έχουν προσδώσει στο Ντονέτσκ βαριά συμβολική φόρτιση. Καμία πλευρά δεν θέλει να εμφανιστεί να υποχωρεί από έδαφος που διεκδικεί μετά από τόσο μεγάλο κόστος.

Το Institute for the Study of War εκτίμησε τον Οκτώβριο ότι ο ρυθμός ρωσικής προέλασης δεν υποδηλώνει άμεση κατάληψη του συνόλου της περιοχής, αλλά πιθανότητα ολοκλήρωσης μέχρι τον Αύγουστο 2027. Ο Ρώσος στρατηγός Βαλερί Γκερασίμοφ, πάντως, διαβεβαίωσε τον Πούτιν ότι οι ρωσικές δυνάμεις προελαύνουν σε όλη τη γραμμή του μετώπου.

Οικονομικό αποτύπωμα

Το Ντονέτσκ διαθέτει λιμάνια, σιδηρόδρομο και βαριά βιομηχανία. Πριν τον πόλεμο παρήγαγε πάνω από το μισό του ουκρανικού άνθρακα, χάλυβα και προϊόντων χάλυβα, ενώ διαθέτει και κοιτάσματα σπανίων γαιών, τιτανίου και ζιρκονίου. Πολλές εγκαταστάσεις έχουν πλέον καταστραφεί.

Νομικές παράμετροι για την Ουκρανία

Ο Ζελένσκι δηλώνει ότι δεν έχει εντολή να παραχωρήσει εδάφη και ότι η ουκρανική συνταγματική νομοθεσία απαιτεί δημοψήφισμα για οποιαδήποτε εδαφική αλλαγή — δημοψήφισμα που μπορεί να προκηρυχθεί μόνο αν συγκεντρωθούν 3 εκατ. υπογραφές από δύο τρίτα των περιφερειών. Η πλειοψηφία των Ουκρανών εξακολουθεί να απορρίπτει εδαφικές παραχωρήσεις, σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του Kyiv International Institute of Sociology. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επικρίνει την ιδέα ότι μια «ανταλλαγή εδαφών» χρειάζεται δημοψήφισμα, δηλώνοντας ότι «θα υπάρξει κάποια ανταλλαγή γης».

Πηγή: Reuters