Νίκος Μηλαπίδης: «Σήμερα είναι πιο δύσκολο να βρεις εργαζόμενο παρά δουλειά»

«Το βασικό σκηνικό στην ελληνική αγορά εργασίας αλλάζει θετικά. Η ανεργία μειώνεται, οι επιχειρήσεις αναζητούν προσωπικό, και σήμερα είναι πιο δύσκολο να βρεθεί εργαζόμενος παρά δουλειά»: Η φράση του γενικού γραμματέα Εργασιακών Σχέσεων Νίκου Μηλαπίδη ενδεχομένως συμπυκνώνει μια νέα πραγματικότητα της ελληνικής αγοράς εργασίας.

Ο κύριος Μηλαπίδης αναλύει το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, που, όπως λέει, επιχειρεί να εκσυγχρονίσει το πλαίσιο απασχόλησης, εισάγοντας μεγαλύτερη ευελιξία, ψηφιακά εργαλεία και ισχυρότερες δικλίδες προστασίας για τους εργαζόμενους. «Χρειάζεται η εργασιακή νομοθεσία να εκσυγχρονιστεί, ώστε να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες».

Σημειώνει ότι το νομοσχέδιο στηρίζεται σε δύο βασικούς άξονες: ευελιξία και ασφάλεια για τους εργαζομένους από τη μία, και μείωση γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις από την άλλη. «Θέλουμε εργαζόμενους ικανοποιημένους, που παίρνουν δίκαιο μερίδιο από την επιτυχία των επιχειρήσεων. Θέλουμε καλύτερες συνθήκες εργασίας, αυξήσεις μισθών και ένα πλαίσιο που προωθεί την επιχειρηματικότητα χωρίς να θίγει τα εργασιακά δικαιώματα».

Νέο εργασιακό νομοσχέδιο: οι νέες ρυθμίσεις για τους εργαζομένους 

Εξηγεί ότι το νομοσχέδιο παρέχει περισσότερες δυνατότητες διευθέτησης του χρόνου εργασίας, από εβδομαδιαία έως ετήσια βάση, με συμφωνία εργοδότη και εργαζόμενου. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δυνατότητα εργασίας τεσσάρων ημερών την εβδομάδα, με δέκα ώρες ημερησίως. «Αυτό δίνει στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να προσαρμόζουν το πρόγραμμά τους στις οικογενειακές και προσωπικές τους ανάγκες».

Παράλληλα, επισημαίνει ότι προβλέπεται μεγαλύτερη ευελιξία στις άδειες, όπως η δυνατότητα ο εργαζόμενος να «σπάσει» την άδεια αναψυχής του σε επιμέρους περιόδους, ώστε να προσαρμόζεται σε διαφορετικές οικογενειακές συνθήκες.

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στην ψηφιακή κάρτα εργασίας, που καταγράφει με ακρίβεια τον πραγματικό χρόνο απασχόλησης: «Αν μια επιχείρηση μειώσει μονομερώς τον μισθό μετά την ένταξη στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας, αυτό θεωρείται βλαπτική μεταβολή. Θέλουμε ο μισθός να καθορίζεται με βάση την παραγωγικότητα και οι υπερωρίες να αμείβονται πραγματικά».

Μείωση γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις

«Για τις επιχειρήσεις, το νομοσχέδιο εισάγει ψηφιακές διαδικασίες προσλήψεων και δηλώσεων: «Από τα τέσσερα έγγραφα που χρειάζονται σήμερα για πρόσληψη, πηγαίνουμε στο ένα, κι αυτό ψηφιακό. Εισάγουμε fast track διαδικασία μέσω εφαρμογής, όπου εργοδότης και εργαζόμενος θα μπορούν να συμφωνούν ηλεκτρονικά, μέσω του κινητού. Έτσι μειώνεται η αδήλωτη εργασία και τελειώνει η γραφειοκρατία των εγγράφων, των σφραγίδων και των υπογραφών». Επιπλέον, όλα τα έγχαρτα βιβλία προσωπικού, αδειών και ωραρίων καταργούνται και μεταφέρονται στο πληροφοριακό σύστημα Εργάνη, στο οποίο θα έχει πρόσβαση και η Επιθεώρηση Εργασίας.

Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στα μέτρα υγείας και ασφάλειας. «Είχε να αναθεωρηθεί ο κώδικας 25 χρόνια. Τώρα οι συστάσεις των γιατρών εργασίας και τεχνικών ασφάλειας θα είναι γραπτές και θα ανεβαίνουν σε ηλεκτρονική πλατφόρμα, προσβάσιμη στην Επιθεώρηση Εργασίας», αναφέρει ο κ. Μηλαπίδης.

Στα εργοτάξια εισάγεται συντονιστής ασφαλείας για την αποφυγή ατυχημάτων. «Κανένας επιχειρηματίας δεν θέλει ατυχήματα. Οι νέες ρυθμίσεις ενισχύουν την πρόληψη και την ευθύνη».

Το ζήτημα των 13 ωρών

«Δεν υποχρεώνουμε κανέναν να δουλέψει 13 ώρες – είναι μια δυνατότητα, όχι επιβολή», ξεκαθαρίζει ο κ. Μηλαπίδης, απαντώντας στην πιο συζητημένη διάταξη του νέου νομοσχεδίου. «Μέχρι σήμερα, στη χώρα μας υπήρχε η δυνατότητα περιοδικής απασχόλησης κατ’ εξαίρεση μέχρι τις τρεις ώρες. Τώρα προστίθεται μία ακόμη, υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Δηλαδή, από τη δέκατη μέχρι τη δέκατη τρίτη ώρα μπορεί να υπάρξει απασχόληση, μόνο εφόσον υπάρχει συμφωνία εργοδότη και εργαζόμενου και πάντα με προσαύξηση 40% στην αμοιβή. Και αυτό δεν μπορεί να γίνεται σε καθημερινή βάση».

Ο κ. Μηλαπίδης εξηγεί ότι το μέτρο αφορά περιπτώσεις προσωρινής ανάγκης, όπως μια απογραφή σε κάποιο κατάστημα ή μια εργασία που πρέπει να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρόνο, και επισημαίνει πως «οι ώρες αυτές συμψηφίζονται μέσα στην εβδομάδα, άρα αν κάποιος δουλέψει 13 ώρες τη μία μέρα, θα δουλέψει λιγότερες ή θα πάρει ρεπό τις υπόλοιπες».

«Το όριο του 11ώρου ανάπαυσης είναι απαραβίαστο – το επιβάλλει τόσο η ευρωπαϊκή οδηγία όσο και το διεθνές εργατικό δίκαιο. Δεν υπάρχει περίπτωση να καταργηθεί. Και φυσικά, η άρνηση υπερωρίας δεν μπορεί να επιφέρει απόλυση. Προστατεύεται με ειδική νομοθεσία και, αν ποτέ γίνει απόλυση, το βάρος της απόδειξης πέφτει στον εργοδότη».

Άλλωστε, όπως τονίζει, «η 13η ώρα δεν είναι καινούργια στην πράξη – ήδη εφαρμόζεται όταν ένας εργαζόμενος έχει δύο εργοδότες, με πλήρη απασχόληση στον έναν και μερική στον άλλον. Η μόνη διαφορά είναι ότι τώρα η υπερωρία αυτή γίνεται με αυξημένη αμοιβή, δηλωμένη και ελεγχόμενη μέσω της ψηφιακής κάρτας. Η πραγματική τομή είναι η διαφάνεια. Πλέον όλες οι υπερωρίες καταγράφονται αυτόματα, δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από την κουρτίνα, και ο εργαζόμενος πληρώνεται με βάση τον πραγματικό χρόνο απασχόλησης. Αυτό είναι πρόοδος, όχι οπισθοδρόμηση».

Τηλεργασία και 24ωρη διαθεσιμότητα

«Η αποσύνδεση είναι δικαίωμα, όχι πολυτέλεια», λέει ο Νίκος Μηλαπίδης, εξηγώντας ότι το νομοσχέδιο για την ψηφιακή εργασία καθιερώνει για πρώτη φορά, με σαφή τρόπο, τη δυνατότητα του εργαζόμενου να απενεργοποιείται πλήρως εκτός ωραρίου. «Όταν τελειώνει η εργασία, τελειώνει. Δεν υπάρχει καμία υποχρέωση να απαντάς σε e-mails, να συμμετέχεις σε τηλεδιασκέψεις ή να είσαι διαθέσιμος στο κινητό σου. Αυτό κατοχυρώνεται θεσμικά», αναφέρει.

«Το δικαίωμα αποσύνδεσης είναι κρίσιμο για την ψυχική υγεία, για την ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής και για την προστασία από τη λεγόμενη “αόρατη υπερωρία”, που έγινε μάστιγα στην τηλεργασία». Ο ίδιος εξηγεί ότι πλέον ο εργοδότης υποχρεούται να ενημερώνει γραπτώς τον εργαζόμενο για τα όρια της διαθεσιμότητας, ενώ κάθε παραβίαση θα καταγράφεται και θα επιφέρει κυρώσεις.

«Δεν θέλουμε εργαζόμενους που ζουν σε ένα διαρκές “πάντα on”, θέλουμε ανθρώπους που να μπορούν να ξεκουραστούν, να ζήσουν τη ζωή τους και να επιστρέψουν στη δουλειά τους παραγωγικοί. Η αποσύνδεση δεν είναι χαλάρωση, είναι επένδυση στην ανθρώπινη αντοχή. Η ψηφιακή κάρτα, που θα λειτουργεί και ως μηχανισμός καταγραφής της έναρξης και λήξης εργασίας, εξασφαλίζει ότι ο χρόνος εργασίας τηρείται απαρέγκλιτα. Αν ο εργαζόμενος κληθεί να εργαστεί εκτός ωραρίου, αυτό θα φαίνεται, θα πληρώνεται και θα ελέγχεται. Δεν θα υπάρχει πια γκρίζα ζώνη».

Επαγγελματική και προσωπική ζωή

Περιγράφοντας τη φιλοσοφία του νέου νομοσχεδίου, ο κ. Μηλαπίδης τονίζει ότι «Η ευελιξία δεν σημαίνει 24ωρη διαθεσιμότητα. Ο στόχος δεν είναι να δουλεύουμε περισσότερο, αλλά καλύτερα. Να μπορούμε να συνδυάζουμε την επαγγελματική και την προσωπική ζωή, χωρίς να θυσιάζουμε τη μία για την άλλη».

Η ισορροπία αυτή επιτυγχάνεται μέσα από ρυθμίσεις που δίνουν στον εργαζόμενο περισσότερη αυτονομία και στον εργοδότη περισσότερη σαφήνεια. «Για παράδειγμα, η δυνατότητα διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε ατομικό επίπεδο –να επιλέξει κάποιος να δουλεύει τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, δέκα ώρες τη μέρα, για να έχει την Παρασκευή ελεύθερη– είναι ακριβώς αυτό: μια ευκαιρία να ζεις πιο ανθρώπινα, χωρίς να χάνεις το εισόδημά σου. Ο κανόνας των 40 ωρών, το πενθήμερο και τα ανώτατα όρια υπερωριών δεν αλλάζουν – παραμένουν τα ίδια. Ό,τι γίνεται, γίνεται με συμφωνία και με πλήρη διαφάνεια».

Και η ψηφιακή κάρτα λειτουργεί ως εγγύηση: «Καταγράφει τον πραγματικό χρόνο απασχόλησης, προστατεύει και τον εργαζόμενο και τον εργοδότη, και διασφαλίζει ότι οι υπερωρίες πληρώνονται. Δεν ζούμε σε αγγελικά πλασμένη κοινωνία, αλλά όσο πιο καθαροί είναι οι κανόνες, τόσο περισσότερο κερδίζουν και οι δύο πλευρές».

Στο φόντο της χαμηλής ανεργίας και της αυξανόμενης ζήτησης προσωπικού, ο κ. Μηλαπίδης εκτιμά ότι «η διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων ενισχύεται συνεχώς. Οι επιχειρήσεις που προσφέρουν καλύτερες συνθήκες, σταθερότητα και σεβασμό στον χρόνο των ανθρώπων τους, κερδίζουν και σε φήμη και σε αποτελεσματικότητα. Το μοντέλο της “γαλέρας” δεν έχει θέση στη νέα αγορά εργασίας – και το νομοσχέδιο έρχεται για να το σφραγίσει αυτό θεσμικά».

Επισημαίνει επίσης ότι «το δημογραφικό είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της χώρας. Αν δεν έχουμε εργατικό δυναμικό, δεν μπορούμε να κρατήσουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Είναι απαραίτητο να μπουν στην αγορά εργασίας ομάδες που υποεκπροσωπούνται – κυρίως γυναίκες οι οποίες εγκλωβίζονται ανάμεσα στην ανατροφή των παιδιών και τη φροντίδα ηλικιωμένων. Γι’ αυτό χρειάζεται ισχυρότερο σύστημα παιδικής φροντίδας και υποστήριξη για την τρίτη ηλικία. Οι κοινωνικοί φροντιστές θα είναι ένα από τα επαγγέλματα του μέλλοντος».

Ο κ. Μηλαπίδης καταλήγει ότι «Οφείλουμε να εξασφαλίσουμε διαφανείς εργασιακές σχέσεις και καλές συνθήκες για κάθε εργαζόμενο. Μόνο έτσι η ευελιξία θα μετατραπεί σε πραγματική πρόοδο, όχι σε ανασφάλεια».