Explainer: Τι σημαίνει η συμφωνία της ExxonMobil με Energean και HELLENiQ ENERGY για τους υδρογονάνθρακες στο ΒΔ Ιόνιο

Ως ψήφο εμπιστοσύνης για την Ελλάδα χαρακτηρίζουν πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας τη συμφωνία υδρογονανθράκων που υπεγράφη σήμερα ανάμεσα στην ExxonMobil, την HelleniQ Upstream και την Energean Hellas για παραχώρηση ποσοστών συμμετοχής στο Block 2 στο Βορειοδυτικό Ιόνιο. Η συμφωνία αυτή συνοδεύεται από την πρόθεση έρευνας και υπεράκτιας γεώτρησης στο εν λόγω οικόπεδο από την νέα κοινοπραξία.

Το Block 2 αποτελεί την πλέον ώριμη παραχώρηση για τη διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης, προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη αξιοποιήσιμου κοιτάσματος υδρογονανθράκων με πιθανότητες επιτυχίας της τάξης του 15-18% (Υψηλό Ρίσκο - Υψηλή Απόδοση).

Πώς μοιράζονται τα ποσοστά κοινοπραξίας μεταξύ των 3 εταιριών;

Η παραχώρηση ανήκει σήμερα κατά 75 % στην Energean Hellas και 25 % στην HelleniQ Upstream. Μετά τη σημερινή συμφωνία τα ποσοστά της κοινοπραξίας διαμορφώνονται ως εξής:

• ExxonMobil 60%
• Energean Hellas 30%
• HelleniQ Upstream Δυτική Κέρκυρα 10%.

H Energean παραμένει Διαχειριστής (Operator) στη διάρκεια της ερευνητικής περιόδου, ενώ σε περίπτωση ανακάλυψης κοιτάσματος υδρογονανθράκων, για την ανάπτυξή του τη Διαχείριση θα αναλάβει η ExxonMobil.

Πότε μπορεί να ξεκινήσει η παραγωγή;

Εφόσον οι έρευνες και οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις επιβεβαιώσουν τα εκτιμώμενα αποθέματα, η παραγωγή μπορεί να ξεκινήσει ήδη από το 2027, με την Ελλάδα να στοχεύει σε μερική έως και πλήρη ενεργειακή αυτονόμηση στο φυσικό αέριο.

Τυπικά, η δέσμευση για την πραγματοποίηση ερευνητικής γεώτρησης θα πρέπει να έχει ληφθεί έως τον Μάρτιο του 2026 προκειμένου να υποβληθεί επίσημα το αίτημα μετάβασης στην επόμενη (δεύτερη) ερευνητική περίοδο προς την ΕΔΕΥΕΠ. Η διενέργειά της, εφόσον προχωρήσουν ομαλά οι απαιτούμενες αδειοδοτικές διαδικασίες, είναι εφικτή μέσα στην επόμενη διετία.

Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ακόμη μια πιθανή εστία ανάπτυξης της παραγωγής αερίου στη χώρα μας, μετά από την Πελοπόννησο και την Κρήτη. Η εγγύτητα του ΒΔ Ιονίου σε μεγάλες αγορές ενισχύει την εμπορική διάσταση του εγχειρήματος και καθιστά την παραγωγή πιο ανταγωνιστική, ενώ μεγάλοι αγωγοί βρίσκονται ήδη σε κοντινή απόσταση, όπως ο ΤΑΡ.

Εφόσον η γεώτρηση φανερώσει απολήψιμες ποσότητες, η Ελλάδα μελλοντικά θα μπορεί να καταναλώνει και να εξάγει αέριο που η ίδια παράγει, εκτός από αυτό που εισάγει μέσω αγωγών και LNG. Έτσι, ενισχύεται η ενεργειακή της αυτάρκεια, βελτιώνεται το εμπορικό ισοζύγιο και ενδυναμώνεται περαιτέρω ο ρόλος της ως ενεργειακός κόμβος στη ΝΑ Ευρώπη. Παράλληλα, τα έσοδα από την όποια παραγωγή θα αξιοποιηθούν για το μακροχρόνιο όφελος της ελληνικής οικονομίας, κατευθυνόμενα σε τομείς που τα έχουν ανάγκη, όπως είναι το ασφαλιστικό.

Πότε έγινε η τελευταία υπεράκτια γεώτρηση εντός ελληνικής επικράτειας;

Η ανακοίνωση αυτή έρχεται 40 χρόνια μετά την τελευταία υπεράκτια γεώτρηση που πραγματοποιήθηκε σε περιοχές εντός της ελληνικής Επικράτειας. Σημειώνεται ότι η τελευταία φορά που εκτελέστηκε εξερευνητική γεώτρηση στο θαλάσσιο χώρο για την ανακάλυψη νέου κοιτάσματος ήταν οι δύο γεωτρήσεις Νηρέας-1 και Ολυμπία-1 στα ανοικτά του Θερμαϊκού κόλπου το 1986.

Το Block 2 αποτελεί την πλέον ώριμη παραχώρηση για τη διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης, προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη αξιοποιήσιμου κοιτάσματος υδρογονανθράκων με πιθανότητες επιτυχίας της τάξης του 15-18% (Υψηλό Ρίσκο - Υψηλή Απόδοση).

Ποιος είναι ο στόχος της γεώτρηση Ασωπός-1;

Η ερευνητική γεώτρηση Ασωπός-1 θα εξετάσει έναν πιθανό ταμιευτήρα ανθρακικών πετρωμάτων σε βάθος 4.000 μ και αφορά δυνητικό κοίτασμα περίπου 200 δισεκ. κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου.

Το 2022 έγινε πρόσκτηση 2.244 τ. χλμ. τρισδιάστατων (3D) σεισμικών δεδομένων η επεξεργασία και ερμηνεία των οποίων επιβεβαίωσε ως ωριμότερο στόχο για διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης τη δομή «Ασωπός». Η αρχική εκτίμηση των πιθανών πόρων (Gas Initially In Place) είναι της τάξης των 7 τρισεκ. κυβικών ποδιών (tcf) ή περίπου 200 δισεκ. κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου.

Στόχος είναι η επιβεβαίωση ενός νέου γεωλογικού σεναρίου (geological play, όπως είναι ο όρος στον τομέα της έρευνας υδρογονανθράκων) σε μια από τις μεγαλύτερες χαρτογραφημένες δομές στην περιοχή της Μεσογείου η οποία δεν έχει ακόμη ερευνηθεί με γεώτρηση.

Η ερευνητική γεώτρηση Ασωπός-1 θα τεστάρει έναν πιθανό ανθρακικό ταμιευτήρα σε βάθος νερού 850 μ. φθάνοντας σε ένα συνολικό βάθος 4.000 μ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

To ιστορικό των ερευνών στο Block 2

Το Block 2 παραχωρήθηκε αρχικά στην κοινοπραξία των εταιρειών Total 50%, Edison 25% και ΕΛΠΕ 25%, τον Μάρτιο του 2018. Τον Φεβρουάριο του 2021 η Energean Hellas απέκτησε το μερίδιο 50% που κατείχε η Τotal στο Block 2 στο Βορειοδυτικό Ιόνιο και κατέστη, παράλληλα, Διαχειριστής (Οperator) στη συγκεκριμένη παραχώρηση.

Η εταιρεία, μέσω της εξαγοράς του τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων της Edison, ανέλαβε το επιπλέον 25%, οπότε το συνολικό ποσοστό της στην παραχώρηση ανήλθε στο 75%. Μερίδιο 25% στην παραχώρηση ανήκε στην HelleniQ Upstream Δυτική Κέρκυρα (πρώην όμιλος Ελληνικών Πετρελαίων).

Το Block 2 βρίσκεται στο Ιόνιο Πέλαγος, 30 χλμ. δυτικά της Κέρκυρας και έχει έκταση 2.422 τ. χλμ.. Προς τα δυτικά εκτείνεται έως το θαλάσσιο όριο της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας-Ιταλίας. Τα βάθη του νερού κυμαίνονται από 500 μ. έως 1.500 μ. και η περιοχή ανήκει στη γεωλογική ενότητα της Προ-Απούλιας Ζώνης.

Αν και στο αρχικό ερευνητικό πρόγραμμα, δεν προβλεπόταν η εκτέλεση τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών, κατόπιν επιστημονικά τεκμηριωμένης πρότασης και προτροπής της ΕΔΕΥΕΠ, η Energean αποδέχθηκε να αναβαθμίσει το προβλεπόμενο πρόγραμμα δισδιάστατων (2D) σεισμικών ερευνών με τρισδιάστατο (3D) πρόγραμμα σεισμικών ερευνών.

Η ανάληψη της διαχείρισης του Block 2 από την Energean Hellas έγινε τον Φεβρουάριο του 2021 κατόπιν εισήγησης της ΕΔΕΥΕΠ και σύμφωνης γνώμης του ΥΠΕΝ, οπότε και απέκτησε το μερίδιο 50% που κατείχε η Τotal στο Block 2 στο Βορειοδυτικό Ιόνιο και κατέστη, παράλληλα, Διαχειριστής (Οperator) στη συγκεκριμένη παραχώρηση.

Η εταιρεία, μέσω της εξαγοράς του τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων της Edison, ανέλαβε επιπλέον το 25%, οπότε το συνολικό ποσοστό της στην παραχώρηση ανήλθε στο 75%. Μερίδιο 25% στην παραχώρηση ανήκε στην HelleniQ Upstream Δυτική Κέρκυρα (πρώην όμιλος Ελληνικών Πετρελαίων). Η διαδικασία αυτή, ολοκληρώθηκε σε χρόνο-ρεκόρ, το Δεκέμβριο του 2021, κατόπιν άμεσων ενεργειών της ΕΔΕΥΕΠ και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Το 2022, εκτελέστηκε με απόλυτη επιτυχία η τρισδιάστατη (3D) σεισμογραφική έρευνα από το ερευνητικό σκάφος Ramform Hyperion (ναυαρχίδα της PGS, σήμερα TGS) η οποία ουσιαστικά χαρτογράφησε όλο το μπλοκ. Οι έρευνες εκτελέστηκαν, εφαρμόζοντας παράλληλα τα πλέον αυστηρά μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας τα οποία η ΕΔΕΥΕΠ παρακολούθησε και επιβεβαίωσε στο πεδίο με δικούς της εξιδεικευμένους παρατηρητές.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι με την έρευνα αυτή η κοινοπραξία υπερέβη σημαντικά την αρχικά συμφωνημένη ελάχιστη οικονομική υποχρέωση για έρευνες στο μπλοκ, μια απόφαση που σήμερα αποδίδει σημαντικά αποτελέσματα.