Ο Δήμος Αθηναίων στο Δίκτυο Πόλεων για την Ψυχική Υγεία

Ο Δήμος Αθηναίων έγινε ο πρώτος στην Ελλάδα που εντάσσεται στο Δίκτυο Πόλεων για την Ψυχική Υγεία. Όπως εξηγεί η εντεταλμένη σύμβουλος Δημόσιας Υγείας και Δημοτικών Ιατρείων του Δήμου, Δέσποινα Λημνιωτάκη, το Δίκτυο στοχεύει «να κινητοποιήσει τους ευρωπαϊκούς δήμους ώστε να ταχθούν συγκεκριμένα με στοχοθέτηση και σχεδιασμό πολιτικών υπέρ της ψυχικής υγείας».

Μιλώντας στην Athens Voice, επισημαίνει ότι «στην Ευρώπη έχει γίνει πλέον κατανοητό -και πρέπει να γίνει και στην Ελλάδα- ότι η πρόληψη και οι εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πρέπει να ξεκινούν από τη βάση. Και η βάση είναι οι δημοτικές κοινότητες».

Χθες υπογράφηκε το Σύμφωνο Συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών δήμων. «Ο Δήμος Αθηναίων είναι ο πρώτος που υπέγραψε», λέει η κ. Λημνιωτάκη, προσθέτοντας ότι θα ακολουθήσουν κι άλλοι μέσω ανοικτού καλέσματος. «Δεσμευόμαστε να ενισχύσουμε την προώθηση πολιτικών για την ψυχική υγεία σε επίπεδο αυτοδιοίκησης. Θα δούμε στο μέλλον πολλά προγράμματα να τρέχουν μέσα από τους δήμους».

Στο πλαίσιο αυτό, οι πόλεις-μέλη θα ανταλλάσσουν καλές πρακτικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, καθώς και επιστημονικό προσωπικό. «Δεν θα δουλεύουμε πια κλειστά και αυστηρά οριοθετημένα στο δήμο μας, αλλά θα μπορούμε να έχουμε συμβουλευτική υποστήριξη από Ευρωπαίους εταίρους», τονίζει. Για την ίδια, η συμμετοχή της Αθήνας στο Δίκτυο σημαίνει πολλά: «Ο Δήμος Αθηναίων οφείλει να δείξει τον δρόμο στην κοινωνική πρόνοια. Έχουμε ευθύνη να δείξουμε πώς γίνονται κάποια πράγματα».

Οι τρεις ηλικιακοί πυλώνες

Οι δράσεις του Δικτύου, όπως εξηγεί, θα βασιστούν σε τρεις ηλικιακούς πυλώνες. Ο πρώτος αφορά το παιδί και την οικογένεια, με στόχο την έγκαιρη παρέμβαση στις ψυχικές νόσους, τη συμβουλευτική υποστήριξη και την παραπομπή σε ειδικούς, καθώς τα συμπτώματα εμφανίζονται πλέον σε μικρότερες ηλικίες.

Ο δεύτερος πυλώνας επικεντρώνεται στην ενήλικη ζωή και ειδικά στη μέση ηλικία, που παραμένει, όπως λέει, «μια μαύρη τρύπα του συστήματος», με ανθρώπους άνω των 50 ετών να αντιμετωπίζουν εργασιακό αποκλεισμό και τη στεγαστική κρίση να επιβαρύνει δραματικά την ψυχική τους υγεία.

Ο τρίτος πυλώνας αφορά τους ηλικιωμένους, μια κατηγορία που αντιμετωπίζει δικά της, ξεχωριστά προβλήματα: τη μοναξιά, την κακομεταχείριση και την ολοένα πιο δυσπρόσιτη φροντίδα, καθώς το κόστος φροντίδας αυξάνεται και οι οικογένειες δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν.

Η κ. Λημνιωτάκη βλέπει τη συμμετοχή στο Δίκτυο ως συνέχεια της εξωστρέφειας που χαρακτηρίζει τον δήμο. «Θέλουμε να κάνουμε καινοτόμες πρωτοβουλίες, να αναπτύξουμε ιδέες προσκαλώντας ανθρώπους που έχουν ήδη περάσει αυτόν τον μπελά - γιατί είναι μπελάς μέχρι να πείσεις ότι κάτι είναι εφικτό».

Φέρνει ως παράδειγμα όσα είδε σε συνέδριο στη Βαρκελώνη για την ψυχική υγεία των παιδιών: «Μας έλεγαν εκεί οι άνθρωποι πόσο δυσκολεύτηκαν να πείσουν τον κόσμο ότι κάποιοι χώροι μέσα στην πόλη πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί, χώροι που παλιά ήταν αφιερωμένοι 100% στο αυτοκίνητο. Έπρεπε να τους πείσουν ότι αυτοί οι χώροι χρειάζονται για να μπορείς να κάνεις βόλτα, να πηγαίνεις με το καρότσι του παιδιού σου ή με τον ηλικιωμένο μπαμπά σου. Τελικά το κατάφεραν και σήμερα η Βαρκελώνη είναι πρότυπο πόλης σε θέματα προσβασιμότητας».

Σύμφωνα με την ίδια, η Αθήνα θα επωφεληθεί από έτοιμα προγράμματα και τεχνογνωσία. «Δεν χρειάζεται να επινοήσει κανείς τον τροχό από την αρχή. Μπορούμε να υιοθετήσουμε προγράμματα που έχουν ήδη εφαρμοστεί σε άλλους ευρωπαϊκούς δήμους».

Τα επτά δημοτικά ιατρεία ως κόμβοι

Η πρωτοβουλία συνδέεται και με την πρακτική δουλειά που γίνεται στα δημοτικά ιατρεία. «Είμαστε πάρα πολύ τυχεροί στον Δήμο Αθηναίων διότι έχουμε τα επτά δημοτικά ιατρεία, πράγμα που σημαίνει ότι διαθέτουμε επτά κτίρια σε διαφορετικές δημοτικές κοινότητες, από τις οποίες αντλούμε πληροφορίες και στις οποίες μπορούμε να σχεδιάζουμε πολιτικές επικεντρωμένες στα δικά τους προβλήματα», εξηγεί.

«Τα δημοτικά ιατρεία για μένα είναι η βάση όλου αυτού του συστήματος πρόληψης, γιατί εκεί βλέπεις σε πραγματικό χρόνο τι χρειάζεται κάθε περιοχή. Σκοπός μας είναι να τα ενισχύσουμε και να τα μετατρέψουμε σε ενδιάμεσες δομές, όπως τα intermediate houses στο εξωτερικό, όπου γίνεται η σωστή, έγκαιρη και ακριβής διαλογή των περιστατικών, ώστε οι πολίτες να μην ψάχνονται και να μη ρωτούν πού να πάνε. Θέλουμε να λειτουργούν με τρόπο που να συνδέει την πρωτοβάθμια φροντίδα με το νοσοκομείο, να υπάρχει δηλαδή διασύνδεση και συνέχεια στη φροντίδα. Ήδη τα δημοτικά ιατρεία παρέχουν πολύτιμες υπηρεσίες: διαθέτουν ψυχολόγους και ψυχιάτρους, λειτουργούν προγράμματα πρόληψης και παρακολούθησης, παρέχουν διατροφική υποστήριξη για χρόνιες νόσους, ενώ μέσα στον Δεκέμβριο ξεκινάμε και κόμβο για τις διατροφικές διαταραχές, αλλά και κέντρο ακοής για ευάλωτους συμπολίτες που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να προμηθευτούν ακουστικά», σημειώνει.

«Εκεί βλέπεις την πραγματική σημασία της κοινωνικής πρόνοιας - να μπορείς να παρέχεις υπηρεσίες κοντά στον πολίτη, στο επίπεδο της γειτονιάς, και όχι να τον στέλνεις κατευθείαν στο νοσοκομείο», συμπληρώνει.
«Οι Έλληνες έχουμε την τάση με το πρώτο σύμπτωμα να τρέχουμε στα νοσοκομεία. Υπάρχουν όμως πάρα πολλά που μπορούν να αντιμετωπιστούν στην πρωτοβάθμια φροντίδα», λέει και προσθέτει: «Θέλω με την ίδια ευκολία που τρέχουμε σε ένα νοσοκομείο, να μπορούμε να απευθυνόμαστε και σε ένα δημοτικό ιατρείο».

Η βιωσιμότητα αφορά τις κοινωνίες μας

Η κ. Λημνιωτάκη προαναγγέλλει τη δημιουργία συμβουλευτικού σταθμού για ασθενείς με καρκίνο, με καθοδήγηση βήμα προς βήμα μετά τη διάγνωση. «Το έχω ζήσει προσωπικά και δεν θέλω να το ζήσουν άλλες γυναίκες. Θα τους δίνουμε πρωτόκολλο με τα βήματα που πρέπει να κάνουν, ώστε να πάρουν σωστή βοήθεια».

Η ίδια επισημαίνει ότι «το ζητούμενο είναι να δημιουργήσουμε μια κοινωνία που δεν αντιμετωπίζει την ψυχική υγεία αποσπασματικά, αλλά ως μέρος της συνολικής ευημερίας». Και υπογραμμίζει πως η κοινωνική πρόνοια δεν μπορεί να μένει στο περιθώριο.

«Η βιωσιμότητα δεν αφορά μόνο το περιβάλλον αλλά και τις κοινωνίες μας. Όταν οι άνθρωποι νοσούν, όταν πέφτουν από την κατάθλιψη, τι βιωσιμότητα να έχει μια κοινωνία;», καταλήγει.