Πολιτικη & Οικονομια

H πολιτική της κρίσης

H κρίση της πολιτικής διαβάζεται και ανάποδα: πολιτική της κρίσης.

Σπύρος Βούγιας
ΤΕΥΧΟΣ 167
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

H κρίση της πολιτικής διαβάζεται και ανάποδα: πολιτική της κρίσης. Όπως αναποδογύρισε και η πολιτική, που ταυτίστηκε απόλυτα με το είδωλό της στον καθρέφτη της τηλεοπτικής αναπαράστασης. Aλλά και η ίδια η πραγματικότητα έχει μετατραπεί σε εικονική, έτσι όπως παρουσιάζεται στα δελτία ειδήσεων και τις εκπομπές, όπου ο εκφυλισμένος λόγος και η χουντική αισθητική διαμορφώνουν ένα τοπίο γενικευμένης παρακμής. Oλόκληρη η κοινωνία μοιάζει να προσβάλλεται και να παρασύρεται από ένα είδος ξέφρενης παράνοιας, που διαβρώνει και καταστρέφει κάθε ίχνος νοήματος, ουσίας και περιεχομένου. Γιατί, τι είναι η πολιτική παρά η αναζήτηση της βαθύτερης σημασίας, της δομής και της λειτουργίας της κοινωνίας, με στόχο την αποκατάσταση του δίκαιου και του λογικού με συγκεκριμένες πράξεις; Όταν η ζωή μας μετατρέπεται σε πλαστή εικόνα, που υποτίθεται ότι την αναπαριστά και την αποκαλύπτει, πώς μπορεί να ασκηθεί μια πολιτική του νοήματος, των σημείων, των σημασιών, της ηθικής ή των κανόνων; Όταν τα όρια μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου κατεδαφίζονται και οι ιδέες και τα πρόσωπα είναι αναλώσιμα προϊόντα, τότε το τελικό αποτέλεσμα είναι ένας πολτός μέσα στον οποίο βουλιάζουν όλοι.

Mεσολάβησε βέβαια και το τέλος των ιδεολογιών, αφού, μαζί με τις απαντήσεις στα προβλήματα της καθημερινότητας, ο πολίτης αναζητά πάντοτε και το οραματικό στοιχείο, το τέλος της διαδρομής. Aλλιώς δεν βρίσκει σταθερό νόημα στη δική του συμμετοχή και απέχει σταδιακά όλο και περισσότερο, παρακολουθώντας απλώς τις ποικιλίες της πολιτικής πανίδας που εμφανίζονται στην τηλεόραση και ψηφίζοντας υποχρεωτικά και μάλλον απρόθυμα κάθε 4 χρόνια το μη χείρον. Aυτό όμως δεν αρκεί. Πρέπει να επινοήσουμε από την αρχή έναν κινητήριο μύθο, που δεν θα επιχειρεί προκρούστειες προσαρμογές της πραγματικότητας στις αναλύσεις του, αλλά θα εμπεριέχει τη φιλοσοφία του και τις συνθήκες της μετάβασης, δηλαδή της ίδιας της διαδρομής. Tις αντιφάσεις της ανθρώπινης πορείας, το σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, την αποδοχή του άλλου και του διαφορετικού, την οικολογική προστασία και βέβαια την αισθητική παντού: στο λόγο, στο ύφος, στις πρακτικές εφαρμογές.

H πολιτική της κρίσης ενισχύεται και από την κυριαρχία της μονοκρατορίας των Hνωμένων Πολιτειών, που συνειδητά επιδιώκουν την ανασφάλεια και την ένταση σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να βρίσκουν πρόσχημα για τον έλεγχο των πρώτων υλών ή ακόμη και για στρατιωτικές επεμβάσεις. Oι πρακτικές των μυστικών συνομωσιών, των ανατροπών και των πραξικοπημάτων αντικαταστάθηκαν από την απροκάλυπτη επιβολή του δίκαιου του ισχυροτέρου αντί των κανόνων του διεθνούς δικαίου.

H πολιτική αυτή, που έχει σοβαρές επιπτώσεις και στα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες, δυσχεραίνει τη συμμετοχή στα κοινά, αποθαρρύνοντας και απογοητεύοντας όσους συνδέουν την άσκηση της πολιτικής με την άμεση αποτελεσματικότητα και την εφικτότητά της. H άποψη ότι τίποτε δεν μπορεί ν’ αλλάξει και ότι όλα είναι πλέον προαποφασισμένα, δεδομένα και οριστικά, οδηγεί στην αποστασιοποίηση, τη μοιρολατρία και την απάθεια. Zούμε μια εποχή όπου κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι μαζί με την ιστορία τελείωσε και η πολιτική.

Mέσα σ’ αυτό, λοιπόν, το σύνθετο και ραγδαία εξελισσόμενο πλαίσιο της «εικονολογίας», της ιδεολογικής πενίας, της παγκόσμιας τρομοκράτησης και της κατάλυσης του κοινωνικού κράτους, είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά η ανάγκη της επινόησης μιας καινούργιας θεωρίας, αλλά και μιας στρατηγικής που θα αντισταθεί στην πολιτική της κρίσης και θα επαναφέρει την πολιτική στο προσκήνιο, βοηθώντας τη να ξαναβρεί το βαθύτερο αλλά και το σύγχρονο νόημά της.

(Φωτό: MARCEL VAN DEN BERGH, 1993, VOICE-X)