Συμπόσιο για τη δημοκρατία

Πριν λίγες ημέρες ολοκληρώθηκαν στη Σκιάθο οι εργασίες του 27ου Συμποσίου Σύμης, το επονομαζόμενο Συμπόσιο για τη δημοκρατία. Ένα σημαντικό ως προς το αντικείμενό του συμπόσιο, του οποίου όμως η δημοσιότητα περνάει στα «ψιλά» για πολλούς και διάφορους λόγους. Ωστόσο τι περισσότερο σημαντικό στις μέρες μας από μια διεπιστημονική ημερίδα για τη δημοκρατία, τις δημοκρατικές αξίες, τις αρχές και τους κινδύνους που απειλούν άμεσα να καταστρέψουν, όπως και καταφέρνουν και καταστρέφουν μέσω διαφόρων ειδών και πρακτικών, λαϊκισμών και αυταρχισμών.

Σήμερα για πρώτη φορά κινδυνεύει ουσιωδώς να καταστρατηγηθεί εκείνο το πολίτευμα, η δημοκρατία, το οποίο κατάφεραν και εισήγαγαν στην παγκόσμια πολιτική ιστορία οι Αθηναίοι πολιτικοί του 5ου π.χ. αιώνα και του οποίου η αντιπροσωπευτική του διάσταση χαρακτηρίζει στις μέρες μας έναν μεγάλο αριθμό των λεγόμενων δυτικών δημοκρατιών.

Είναι προφανές ότι ο λεγόμενος δυτικός κόσμος ακολουθεί την αθηναϊκή πρόταση περί δημοκρατίας, ως αρχή στη βάση της αποδοχής της ως ενός από τους κεντρικούς πυλώνες της αρχαιοελληνικής πολιτιστικής κληρονομίας. Αυτή η αποδοχή, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζει και το 100%, έχει δημιουργήσει στο πολιτικό πλέον επίπεδο, μια συμπαγή συμμαχία, το λεγόμενο δυτικό πολιτισμό, κορωνίδα του οποίου είναι η δημοκρατία.

Η συγκεκριμένη συνεκτικότητα των δυτικών κρατών, αφού έχει δοκιμαστεί ως προς την σημαντικότητα της ιστορικά προ πολλού, σήμερα καλείται να υπερασπιστεί το δημοκρατικό της στάτους, σε κάθε του βαθμίδα, και να απαντήσει ρητά και ουσιαστικά αποκρούοντας κάθε είδους λαϊκίστικη πρόταση ή πρόθεση στην οποία μπορεί να έχουν υποπέσει τα συγκεκριμένα κράτη.

Για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος της απόκρουσης λαϊκίστικων τεχνασμάτων και απομάκρυνσης από τη κεντρική πολιτική σκηνή κάθε είδους δημαγωγικού γκρουπούσκουλου, έτσι ώστε να διαφυλαχθεί το δημοκρατικά θεσμισμένο πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο, δύο πράγματα, μεταξύ άλλων, είναι σημαντικά: α) η οικονομική ευημερία των πολιτών, β) η εμβάθυνση των δημοκρατικών διαδικασιών, θεσμών και αρχών με κεντρικό στοιχείο την ενσυναίσθηση.

Χωρίς αυτούς τους δύο παράγοντες το νόημα «δημοκρατία» είναι κενού περιεχομένου και παραπέμπει σε κάτι άλλο διαφορετικό, όπως π.χ. σε μια μοναρχική διακυβέρνηση, αφού όπως είναι γνωστό σ’ ένα τέτοιο καθεστώς εκλείπουν η κοινωνική δικαιοσύνη και κοινωνική αλληλεγγύη.

Σήμερα, οι χώρες της δύσης και κυρίως της Δυτικής Ευρώπης, εξαιτίας της παρατεταμένης οικονομικής στασιμότητας στην οποία έχουν εγκλωβιστεί, αλλά για την οποία οι ίδιες είναι υπεύθυνες και υπόλογες, είναι αντιμέτωπες με διαφόρων ειδών προβλήματα που αφορούν τόσο στην οικονομική βάση όσο και στο εποικοδόμημα, όπως π.χ. το ζήτημα της διαχείρισης των εισαγόμενων οικονομικών και πολιτικών προβλημάτων άλλων χωρών, μέσω του μεταναστευτικού και του προσφυγικού. Όμως τα συγκεκριμένα ζητήματα για πρώτη φορά απειλούν με κατάρρευση βασικές δημοκρατικές αξίες και αρχές του δυτικού πολιτισμού, κι αυτό είναι πραγματικά ένα τεράστιο πρόβλημα που χρήζει άμεσης λύσης. Με βάση την ενημέρωση που προκύπτει σταδιακά και με αφορμή τις σημαντικές αλλαγές που προκύπτουν στο στάτους της δημοκρατίας στις ΗΠΑ, φαίνεται ότι εδώ και κάποια αρκετά χρόνια, κάποιοι συγκεκριμένοι και εννοώ κεντρικές κυβερνήσεις της Δ. Ευρώπης, ενδιαφέρονταν πολύ περισσότερο για την υπεράσπιση των υπερκερδών σε εθνικό επίπεδο, αδιαφορώντας για τα υπόλοιπα και ακόμα περισσότερο για τα οικονομικά αδύναμα κράτη, αλλά και πολίτες. Κάπως έτσι, το πράγμα έφτασε στο μη παραπέρα αφού η οικονομία στο εσωτερικό «μπούκωσε». Ταυτόχρονα όμως αποτελμάτωσε και η ίδια η δημοκρατία αφού σταμάτησε η ανακατανομή του πλούτου, μιας και η παραγωγή είχε φύγει προ πολλού σε «άλλη γη σε άλλα μέρη», οπότε δεν υπήρχε κάτι για να μοιραστεί μιας και δεν υπήρχαν ούτε εργοστάσια ούτε εργαζόμενοι.

Κάπως έτσι, κι αφού η εγχώρια οικονομία δεν σημείωνε καμία ανάπτυξη, άρχισε και η περικοπή των επιδομάτων κ.λπ. κ.λπ. Έτσι «ξαφνικά» βρέθηκε το πρόβλημα: το μεταναστευτικό! Όταν όλες αυτές οι χώρες έχουν εκατομμύρια μετανάστες εγγεγραμμένους πολίτες υπηκόους.

Έτσι, τελικά, έχουμε κατάλυση και των δύο παραγόντων στους οποίους μεταξύ άλλων στηρίζεται η δημοκρατία, οικονομική ανάπτυξη και ενσυναίσθηση και κάπως έτσι, σήμερα, κάποιοι συναισθηματικά εμπλεκόμενοι παλεύουν με ανεμόμυλους, ενώ κάποιοι άλλοι στήνουν κομματικά γραφεία στο όνομα μιας τάχαμου δημοκρατίας άλλου τύπου.