Είναι δυνατόν η πολιτική ασφάλειας στους δρόμους, στην οποία βρισκόμαστε τόσο πίσω, να υπαγορεύεται από τις μικροπολιτικές ανάγκες του κυβερνώντος κόμματος;
Ο Προκόπης Δούκας σχολιάζει τη νέα τακτική της αστυνομίας, που συγκινεί το πολιτικά αναλφάβητο ακροατήριο
Το σκηνικό προκαλούσε απελπισία: Σάββατο νύχτα στις 02.00, στη Βουλιαγμένης, στο ρεύμα προς Αθήνα, η ουρά από εκατοντάδες ΙΧ, σε τρεις λωρίδες, κάλυπτε χιλιόμετρα. Κάποιοι έξυπνοι, έκαναν αναστροφή από παράδρομους και γλύτωναν την ταλαιπωρία. Λωρίδα έκτακτης ανάγκης δεν υπήρχε, ούτε το Ανακριτικό της Τροχαίας δεν μπορούσε να περάσει. Σκέψου να έπρεπε να περάσει ασθενοφόρο ή πυροσβεστική. «Ατύχημα;» ρώτησε ανοίγοντας το παράθυρο του ο ήρωας μας. Κλασικός Έλληνας αστυνομικός, νεαρός, σήκωσε τους ώμους. «Μπα, αλκοτέστθα είναι»…
Θυμήθηκε έναν φίλο του οδοντοχειρουργό, που μένει στα βόρεια προάστια - και δουλεύει ως αργά. Και ο ίδιος από δουλειά επέστρεφε. Δύο φορές του είχε πει ότι εγκλωβίστηκε και στα δύο ρεύματα της Κηφισίας, βράδυ, για μια και μιάμιση ώρα αντίστοιχα. Δεν τον είχε πιστέψει, νόμιζε ότι υπερέβαλε. Δεν έδωσε και πολλή σημασία, άλλωστε ούτε έβγαινε τα βράδια, ούτε έπινε και ποτέ όταν ήταν να πάρει το τιμόνι. Ώσπου του έτυχε και αυτού το αδιανόητο.
Η νέα τακτική της αστυνομίας είναι ακριβώς αυτή: να εγκλωβίζει τους οδηγούς στον δρόμο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε υποτίθεται «να μη γλιτώσει κανείς και να πιάσει όλους τους παρανομούντες». Το είχε δει σε μικρή κλίμακα στις εξόδους του Ψυρρή, εκεί όπου υπήρχε το πρόβλημα (για τους κατοίκους) της όχλησης και της ηχορύπανσης, όλη νύχτα. Εδώ όμως τώρα προέκυπτε ένα άλλο ζήτημα: Το κυκλοφοριακό έμφραγμα σε μεγάλους άξονες της πρωτεύουσας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αυτό δηλαδή που είναι ταγμένη να αποτρέπει η Τροχαία.
Το επιχείρημα είναι αυτό που επικαλούνται συνήθως τα failed states, όταν έχουν αφήσει τα πράγματα να κακοφορμίσουν: Ο κόμπος έφτασε στο χτένι, δεν πάει άλλο. Έχουμε υπερβολικά πολλούς θανάτους από αλκοόλ (όπως και γενικώς από τροχαία, από άρνηση να φορεθεί ζώνη ή κράνος, από επιθετική οδήγηση κ.λπ). Κι επειδή ολιγωρήσαμε συστηματικά για χρόνια, πρέπει να επιβάλουμε έκτακτα μέτρα.
Οι έλεγχοι αυτοί σε όλον τον ανεπτυγμένο κόσμο είναι δειγματοληπτικοί και καλείσαι να σταματήσεις στο πλάι του δρόμου. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις κλείνουν οι δρόμοι ολοσχερώς. Δεν είναι «κουτόφραγκοι» οι άλλοι, ούτε θα ανακαλύψουμε εμείς την Αμερική, στο πρόβλημα της συστηματικής κατανάλωσης αλκοόλ, που ταλανίζει πολύ περισσότερο από εμάς κάποιες άλλες (κυρίως βόρειες) χώρες.
Η ιδέα ότι «θα τους πιάσουμε όλους και δεν θα ξεφύγει κανείς» είναι αρχικά στραβή και ανεπαρκής: Διότι μπορείς να κλείνεις έναν άξονα, αλλά σε χιλιάδες άλλα σημεία μπορεί ανέτως να κυκλοφορεί ο μεθυσμένος οδηγός. Το σωστό είναι να διασπείρεις τις δυνάμεις σου κάθε βράδυ, έτσι ώστε οι πιθανότητες σύλληψης να αυξηθούν. Όχι να ταλαιπωρείς και τον οδηγό που δεν έχει παραβιάσει το νόμο.
Φυσικά, τώρα η αστυνομία θα ανακοινώσει θριαμβευτικά αποτελέσματα σύλληψης μεθυσμένων οδηγών. Αφού μέχρι τώρα έκανε κάτι αναιμικούς ελέγχους, η διαφορά θα είναι τεράστια. Ούτε και τώρα όμως η ατιμωρησία θα καταπολεμηθεί, αν δεν κινητοποιηθούν όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις της αστυνομίας, με συνεχείς ελέγχους, που πρέπει να πολλαπλασιαστούν. Τεμπέλικο είναι και το καινούργιο κοσκινάκι της, αφού αρκούν τρεις τροχονόμοι για τρεις λωρίδες - και μερικοί ακόμα στο πλάι του δρόμου. Με δυο-τρία συνεργεία σε κεντρικούς άξονες, καθάρισες στις εντυπώσεις, ότι «καταπολεμάς επιτέλους τη μάστιγα».
Στα social media, παρατηρεί κανείς μαζικές ζητωκραυγές για οποιαδήποτε τακτική ανατρέπει την «αδράνεια» της αστυνομίας, που «μέχρι τώρα είχε δεμένα τα χέρια» - και βεβαίως «ξέρει να κάνει τη δουλειά της». Φυσικά, όλες οι κραυγές επικαλούνται το συναίσθημα, τα θύματα μεθυσμένων οδηγών, την ασφάλεια του πολίτη. Όλως τυχαίως, πολλοί από αυτούς που τα γράφουν αυτά, έχουν και ελληνικές σημαίες στο προφίλ τους, λες και υπήρχε περίπτωση να νομίσουμε ότι είναι κάτι άλλο και μιλάνε ελληνικά.
Το γνωστό παραπλανητικό δίλημμα «τι θέλετε, να κάνει ή να μην κάνει τη δουλειά της η αστυνομία» επανέρχεται δριμύτερο. Η απάντηση έχει δοθεί εδώ και πολλές δεκαετίες, στις ανεπτυγμένες χώρες: Η αστυνομία πρέπει να κάνει τη δουλειά της σωστά. Ούτε να μην την κάνει, ούτε να την κάνει λάθος. Κι εδώ δεν υπάρχει καμία κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή ανωτέρα βία, ώστε να δικαιολογείται το κλείσιμο βασικών αξόνων μιας ταλαιπωρημένης πόλης, με μποτιλιαρίσματα και πλήρη απουσία επαρκούς δημόσιας συγκοινωνίας.
Το ακόμα πιο εξοργιστικό επιχείρημα είναι «τι θα πάθεις, αν περιμένεις λιγάκι», «ο χρόνος δεν είναι σημαντικότερος από τη ζωή και την ασφάλεια» και άλλα τέτοια. Αν επρόκειτο βέβαια για 10’, δεν θα υπήρχε καν συζήτηση. Αλλά αυτή η περιφρόνηση, από τους «νοικοκυραίους», προς την ελευθερία μετακίνησης των πολιτών και την ταλαιπωρία που συνεπάγεται ο εγκλωβισμός τους επί μία και μιάμιση ώρα, επειδή «γυρνούν από διασκέδαση» (κάποιος μπορεί να προστρέχει σε έναν άρρωστο ή μια κατάσταση ανάγκης, να πηγαίνει να βρει το παιδί του, να εργάζεται - και χίλιοι δυο άλλοι λόγοι) είναι ενδεικτική ανθρώπων των οποίων η πολιτική παιδεία είναι ανεπαρκής.
Διότι όπως θα τους εξηγούσε ένας οποιοσδήποτε σοβαρός Συνταγματολόγος, στη δημοκρατία κάθε μέτρο πρέπει να υπακούει στην αρχή της αναλογικότητας. Οι επιπτώσεις του δεν μπορεί να είναι δυσανάλογες με το αποτέλεσμα ή τον επιδιωκόμενο σκοπό. Επειδή έχει ενταθεί η δράση της μαφίας, δεν μπορεί να εκχωρείς υπερβολικές ή έκτακτες εξουσίες στην αστυνομία, πχ να πυροβολεί αδιακρίτως στο δρόμο. Αλλιώς αρχίζουν και σε θαυμάζουν η Τουρκία, το Ιράν, η Κίνα και η Ρωσία.
Είναι εύκολο να έχεις αποτελεσματικότητα 100%, όταν φαλκιδεύεις ελευθερίες. Αν είναι να ακολουθήσουμε τη μέθοδο «πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι», να απαγορεύσουμε τελείως την κίνηση τη νύχτα, δεν θα υπάρχει ούτε ένας μεθυσμένος οδηγός. Αλλά εδώ δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις, για παράδειγμα, της πανδημίας, κατά την οποία ήταν απολύτως δικαιολογημένο να υπάρχουν περιορισμοί στις μετακινήσεις.
Η δουλειά της αστυνομίας (και ειδικώς της Τροχαίας) είναι να διευκολύνει τον πολίτη, όχι να τον ταλαιπωρεί η ίδια. Οφείλει να σέβεται τα βασικά του δικαιώματα, σε κάθε βήμα της δράσης και των μεθόδων της. Δεν μπορεί να τιμωρείται ο οδηγός που δεν παρανόμησε, ούτε μπορεί να παραλύει η ζωή της πόλης και να δυσχεραίνονται αφόρητα οι μετακινήσεις (και να διακυβεύεται η ασφάλειά τους), επειδή η Ελληνική Αστυνομία ανακάλυψε αυτό τον τρόπο, για να πετύχει καλύτερα αποτελέσματα, κατά την άποψη της. Οφείλει να βρει εναλλακτικές, που θα προστατεύουν την ασφάλεια όλων στο δρόμο, χωρίς παραβίαση των δημοκρατικών αρχών.
Σε πρώτη ανάγνωση, θα έλεγε κανείς ότι είναι έμπνευση κάποιων μανδαρίνων στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ώστε να εμφανίσουν έργο επηρεασμένοι από το γενικότερο κλίμα του παγκόσμιου τραμπισμού και της επίθεσης κατά της δημοκρατίας. Ωστόσο, η διάψευση ήρθε («όχι πια δειγματοληπτικά») από τα χείλη του ίδιου του πρωθυπουργού στη Βουλή: Πρόκειται για κεντρική επιλογή, με τις ευλογίες της ηγεσίας. Κι εκεί, σε συνδυασμό με τις ζητωκραυγές όσων ζητούν περισσότερο αστυνομικό αυταρχισμό, αρχίζουν και μπαίνουν οι υποψίες.
Είναι δυνατόν, ένας Υπουργός όπως ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, που προέρχεται μάλιστα από το ΠΑΣΟΚ, να υποκύπτει σε τέτοιες μεθόδους, που κλείνουν το μάτι και στοχεύουν στην ανάκτηση του λαϊκίστικου κοινού, δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας; Είναι δυνατόν η πολιτική ασφάλειας στους δρόμους, στην οποία βρισκόμαστε τόσο πίσω, να υπαγορεύεται από τις μικροπολιτικές ανάγκες του κυβερνώντος κόμματος; Κι ώσπου να αποφανθεί ένα δικαστήριο για το δυσανάλογο του μέτρου, μετά από τρία χρόνια βεβαίως, να έχει «γίνει η δουλίτσα μας», με το εκλογικό ακροατήριο; Αν είναι έτσι, πραγματικά, κρίμα…
ΥΓ. Προς άρσιν παρεξηγήσεων (με εξαίρεση τις παλινωδίες με τις λεωφορειολωρίδες και την εντελώς ανεφάρμοστη από πλευράς αστυνόμευσης θέσπιση του ορίου των 30 χλμ/ώρα, που απλώς θα δώσει τη δικαιολογία σε όσους σέρνονται αντικοινωνικά στον δρόμο, δήθεν «για την ασφάλεια», να το κάνουν με τη βούλα του νόμου), ο νέος ΚΟΚ είναι γενικά στη σωστή κατεύθυνση. Το πρόβλημα δεν είναι η νομοθέτηση, αλλά η ανεπαρκής αστυνόμευση. Που πάντοτε δικαιολογείται με το κλασικό «δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ένας αστυνομικός σε κάθε φανάρι». Είμαστε πολύ, μα πολύ μακριά από αυτό.
33°
