Η ποινικοποίηση των προβλημάτων στην Ελλάδα, η στάση των κομμάτων και οι πολιτικές σκοπιμότητες.
Τελικά το σύνθημα ο σταθμάρχης είναι αθώος, αυτό που ακούστηκε στα συλλαλητήρια για τα Τέμπη, εμπεριείχε σπέρματα αλήθειας. Τι άλλο να σκεφτούμε όταν, όπως μαθαίνουμε, η υπόθεση θα φτάσει στο ακροατήριο με περίπου 50 κατηγορούμενους! Μια μικρή μερίδα ευθύνης να έχει ο καθένας φτάνει για να ελαφρύνει τη θέση του σταθμάρχη. Κι αυτά από τον ανακριτή ο οποίος, όπως μας ενημέρωσαν σχετικά η Κωνσταντοπούλου και ο Βελόπουλος, πάει να κουκουλώσει την υπόθεση. Γιατί υπάρχει και η πιο σκληρή εκδοχή της αντιπολίτευσης: αν ο πρωθυπουργός είναι δολοφόνος που πρέπει να πάει φυλακή και μαζί του δεν ξέρω πόσα κυβερνητικά στελέχη και υπουργοί αυτής αλλά και προηγούμενων κυβερνήσεων, τότε ποια είναι η ευθύνη του σταθμάρχη;
Εντάξει πρόκειται για υπερβολή από αυτές στις οποίες επιδίδεται η αντιπολίτευση. Δεν έχουν αφήσει τίποτα να πάει χαμένο όλα αυτά τα χρόνια. Και δεν είναι μόνο τα Τέμπη. Ο Γιάννης Βούλγαρης μας υπενθύμισε τον λούμπεν τρόπο με τον οποίο ασκείται η κριτική. Τις «αξέχαστες καμπάνιες: Μητσοτάκη Γ@@@αι, ΝΔ παιδεραστές, όχι στα εμβόλια, η Ακρόπολη τσιμεντώνεται, ξυλόλιο και μπάζωμα, ομάδα αλήθειας».
Απορούν τα θεσμικά, υποτίθεται, κόμματα γιατί υποχωρούν στις δημοσκοπήσεις. Δεν καταλαβαίνουν ότι το μόνο που πετυχαίνουν με αυτή την τακτική είναι να υπονομεύουν την αξιοπιστία τους. Κι ακόμα κι όταν η κριτική τους μπορεί να έχει βάση, η μερίδα των ψηφοφόρων που θα έπρεπε κατ’ εξοχήν να τους ενδιαφέρει αντιμετωπίζει όσα λένε με καχυποψία και επιφυλακτικότητα. Έχουν πάψει να τους πιστεύουν. Άμα την πατήσεις μια φορά μετά φυσάς και το γιαούρτι. Και ναι στους χαμένους περιλαμβάνεται και το ΠΑΣΟΚ: ο πρόεδρος του σήκωσε τη σημαία της συγκάλυψης, δικός του βουλευτής μίλησε για χαμένα βαγόνια και ο δικός του εκπρόσωπος πρότεινε την απευθείας παραπομπή Τριαντόπουλου στο δικαστικό συμβούλιο. Αυτήν που εκ των υστέρων, όταν έκανε την ίδια πρόταση η κυβέρνηση, κατήγγειλε ως αντισυνταγματική!
Όμως αυτή είναι η μία πλευρά της εικόνας. Η άλλη είναι η κοινωνία και τα μέσα ενημέρωσης τα οποία πλειοδοτούν στην ίδια κατεύθυνση. Το αίτημα είναι πάντα να πληρώσουν αυτοί που φταίνε οι οποίοι, και πάλι πάντα, είτε γλιτώνουν είτε πέφτουν στα μαλακά. Στις πλημμύρες της Μάνδρας για παράδειγμα, η υποδοχή της ετυμηγορίας του δικαστηρίου ήταν ότι μπήκαν «ποινές χάδι» ενώ για το Μάτι ότι καταδικάστηκαν «μόνο 6 από τους 21 κατηγορούμενους». Και δεν είναι αποκλειστικά στις μεγάλες υποθέσεις, ακόμα και στα καθημερινά ζητήματα η λύση είναι ίδια. Μόλις προχθές, μετά από μια σχολική εκδρομή στη διάρκεια της οποίας ένας μαθητής μέθυσε και πήγε στο νοσοκομείο, η εντολή του εισαγγελέα ήταν να συλληφθούν και οι 12 συνοδοί καθηγητές!
Είναι σαν να πιστεύουμε ότι η απάντηση σε όλα τα προβλήματα είναι η ποινικοποίησή τους.
Είναι σαν να πιστεύουμε ότι η απάντηση σε όλα τα προβλήματα είναι η ποινικοποίησή τους. Ότι όσο περισσότεροι οδηγηθούν στη δικαιοσύνη και όσο αυστηρότερες ποινές επιβληθούν τόσο θα γίνει καλύτερη η ζωή μας και θα αντιμετωπίσουμε όσα μας πληγώνουν. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζει την πολιτική και την κοινωνική μας ζωή τις τελευταίες δεκαετίες. Στη βάση του βρίσκεται η πόλωση η οποία για να εκτονωθεί, όταν φτάνει σε επικίνδυνα επίπεδα, αναζητά θύματα, πραγματικά η εξιλαστήρια. Είναι το ανώτατο στάδιο της πολιτικής για να παραφράσουμε τον Λένιν. Κάποιες φορές οδηγούμαστε εκεί από τον ηθικό πανικό, για παράδειγμα με τη νεανική παραβατικότητα. Γονείς και καθηγητές μπήκαν στο στόχαστρο, άλλοτε δίκαια άλλοτε όχι. Άλλες φορές πάλι το κίνητρο είναι πολιτικό ακόμα και κατασκευασμένο. Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς το πρώτο Μνημόνιο και τις περιπέτειες του επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ ο οποίος βρέθηκε κατηγορούμενος επειδή έκανε τη δουλειά του. Κλασσική περίπτωση εξιλαστήριου θύματος η οποία ωστόσο ικανοποιούσε τις διαθέσεις της πλειοψηφίας ίσως των πολιτών. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα κόμματα πλην του ΠΑΣΟΚ αρνήθηκαν να τον στηρίξουν. Αυτός άλλωστε είναι ο κοινωνικός ρόλος -αν μπορούμε να τον ονομάσουμε έτσι- της ποινικοποίησης. Εκτονώνει χωρίς να λύνει το πρόβλημα. Το κουκουλώνει, δεν μας υποχρεώνει να πάρουμε τις δύσκολες αποφάσεις που απαιτεί η αντιμετώπιση του. Και βέβαια λειτουργεί όπως τα ναρκωτικά. Η επίδραση περνά γρήγορα, θέλει όλο και μεγαλύτερες δόσεις.
Στα Τέμπη ή στο Μάτι, όπου ασκήθηκε έφεση, το αίτημα της απόδοσης δικαιοσύνης είναι μείζον. Δεν θα πρέπει να υποτάσσεται σε πολιτικές σκοπιμότητες. Ουδείς δικαιούται ασυλίας.
Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες φυσικά. Για να μείνουμε στα Τέμπη ή στο Μάτι όπου ασκήθηκε έφεση, το αίτημα της απόδοσης δικαιοσύνης είναι μείζον. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να υποτάσσεται σε πολιτικές σκοπιμότητες. Ουδείς δικαιούται ασυλίας. Όταν μάλιστα επικρατήσει η αίσθηση της αδικίας τότε οι επιπτώσεις αποκτούν άλλη διάσταση απειλούν την ίδια την κοινωνική συνοχή. Το είδαμε κι αυτό στην υπόθεση των Τεμπών όταν χάρη στις θεωρίες συνωμοσίας επικράτησε για κάποιο διάστημα η εντύπωση της συγκάλυψης ενός παράνομου φορτίου.
Το ότι διαψεύστηκαν όμως δεν άλλαξε κάτι. Πίσω από την υποτιθέμενη μελέτη της δικογραφίας και του πορίσματος Καρώνη κρύβονται οι ίδιες ακριβώς πολιτικές στοχεύσεις η ίδια προσπάθεια να αξιοποιηθούν πολιτικά είτε από τι μία είτε από την άλλη πλευρά. Δεν γνωρίζω πόσοι από αυτούς που παρακολουθούν αυτή την αντιπαράθεση εξακολουθούν να πιστεύουν ότι έχει πραγματικά σχέση με την απόδοση δικαιοσύνης. Σίγουρα πάντως η επικέντρωση του ενδιαφέροντος στην ποινική διάσταση, στις υποτιθέμενες σκοπιμότητες τις οποίες υπηρετεί ο ανακριτής, στα κατηγορητήρια που ετοιμάζουν τα κόμματα και στο ποιοι και σε ποιο βαθμό είναι ένοχοι, δεν άφησε το παραμικρό περιθώριο για μια ουσιαστική συζήτηση για το μέλλον και την ασφάλεια των σιδηροδρόμων. Δεν ήταν αυτό το θέμα μας.
29°
