Ντόναλντ Τραμπ: Μία διαδρομή γεμάτη προσβολές

Το να προχωράς στη διαπίστωση ότι στο playbook του Ντόναλντ Τραμπ υπάρχει ένα οπλοστάσιο προσβολών είναι σαν να κομίζεις γλαύκα εις Αθήνας. Είτε ως real estate tycoon είτε ως τηλεαστέρας, το κρεσέντο των προσβολών του επηρέαζε μονάχα όλους όσοι είχαν την τύχη να βρίσκονται κοντά του. Απ’ όταν έλαβε την απόφαση να κατέβει την επίχρυση σκάλα στον πύργο Trump στο Μανχάταν και να ανακοινώσει τις πολιτικές του φιλοδοξίες, το μακρινό 2015, η κατάσταση διαφοροποιήθηκε. Η πίστα είχε αλλάξει.

Η χρήση προσβολών αποτελεί κεντρικό εργαλείο του Τραμπ στην πολιτική. Είτε επρόκειτο για αντιπάλους σε εκλογές, δημοσιογράφους που έθεταν δύσκολες ερωτήσεις, διάσημους επικριτές ή ακόμη και ξένους ηγέτες και ολόκληρες πληθυσμιακές ομάδες, ο Τραμπ συχνά επέλεγε έναν ωμό, προσωπικό τόνο. Οι δηλώσεις του τράβηξαν τεράστια προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης και το κοινό, άλλοτε συσπειρώνοντας τους υποστηρικτές του που τις έβλεπαν ως «πολιτική μη ορθότητα», άλλοτε σοκάροντας τους επικριτές του που τις θεωρούσαν απαξιωτικές και διχαστικές. Οι προσβολές σημάδεψαν την πολιτική του πορεία, δημιουργώντας έναν πρωτοφανή για την εποχή μας κατάλογο δημόσιων ύβρεων από το υψηλότερο αξίωμα των ΗΠΑ. Και συνεχίζει…

Η προσβλητική συμπεριφορά του Τραμπ προς τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι, εντός του Οβάλ Γραφείου, μπορεί να προκάλεσε κύματα σοκ ανά τον πλανήτη, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχο διπλωματικό προηγούμενο (και σε live μετάδοση), ωστόσο η διαπίστωση είναι απλή: Αυτός είναι ο Τραμπ κι έχει γίνει διαβόητος για το επιθετικό και απαξιωτικό ύφος του απέναντι σε αντιπάλους και επικριτές κατά την πολιτική του διαδρομή. Θεωρεί ότι προσβάλλοντας, ταπεινώνοντας, μειώνοντας τον όποιον θεωρεί «αντίπαλο», ανεβαίνει ο ίδιος. Κι έχει αποδείξει ότι δεν ορρωδεί προ ουδενός.

Ψάξαμε, βρήκαμε και σταχυολογήσαμε μία σειρά χαρακτηριστικών προσβολών του.

Ντόναλντ Τραμπ: Προσβολές προς πολιτικούς αντιπάλους

Χίλαρι Κλίντον (αντίπαλη υποψήφια 2016): Ο Τραμπ την αποκαλούσε συστηματικά «Crooked Hillary» (Διεφθαρμένη Χίλαρι) κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2016, υπονοώντας ότι είναι ανέντιμη. Στην τελευταία τηλεοπτική αναμέτρηση, μάλιστα, σχολίασε ψιθυριστά «Such a nasty woman» (Τι μοχθηρή γυναίκα) αναφερόμενος στην Κλίντον, μια φράση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις ως σεξιστική.

Τζο Μπάιντεν (αντίπαλος υποψήφιος 2020): Στον Μπάιντεν κόλλησε το παρατσούκλι «Sleepy Joe» (Υπναλέος Τζο), παρουσιάζοντάς τον ως κάποιον χωρίς ενεργητικότητα ή διαύγεια κατά την προεκλογική περίοδο του 2020. Αργότερα, όταν ο Μπάιντεν έγινε πρόεδρος, ο Τραμπ συνέχισε τα υποτιμητικά σχόλια, π.χ. αποκαλώντας τον «Crooked Joe» σε συγκεντρώσεις των υποστηρικτών του, αναβιώνοντας τη ρητορική περί διαφθοράς. Στη επίμαχη συνάντηση με τον Ζελένσκι, αποκάλεσε τον Μπάιντεν «ηλίθιο» και «όχι πολύ έξυπνο».

Κάμαλα Χάρις (αντίπαλη υποψήφια 2024): Οι προσβολές για τη Χάρις εκτοξεύονταν υπό μορφή πολυβόλου. Ειρωνεύτηκε το όνομα της (επί μέρες το πρόφερε διαφορετικά), αμφισβήτησε ότι είναι μαύρη, την αποκαλούσε μαρξίστρια και κομμουνίστρια και πολλάκις τρελή. Σε ομιλίες του την είχε χαρακτηρίσει «την πιο ασεβή γυναίκα που υπήρξε ποτέ στην αμερικανική πολιτική», ενώ συχνά υπονοούσε ότι δεν είναι ικανή να αναλάβει την προεδρία. Εκτός από τα ειρωνικά σχόλια για το ύφος και την παρουσία της, ο Τραμπ και οι υποστηρικτές του υπαινίχθηκαν ότι η πολιτική της άνοδος δεν οφείλεται στις ικανότητές της. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκαν στη σχέση της με τον πρώην Δήμαρχο του Σαν Φρανσίσκο, Γουίλι Μπράουν, με υπονοούμενα για το πώς «ανέβηκε» στην πολιτική. Ο ίδιος ο Τραμπ είχε δηλώσει σε συνέντευξή του: «Όλοι ξέρουν πώς ανέβηκε... αλλά δεν μπορούμε να το πούμε δυνατά», αφήνοντας ασαφή σεξουαλικά υπονοούμενα.

Ρεπουμπλικάνοι αντίπαλοι (προκριματικές 2016): Ο Τραμπ στόχευσε τους εσωκομματικούς του αντιπάλους με προσβλητικά παρατσούκλια: τον γερουσιαστή Τεντ Κρουζ τον έλεγε «Lyin’ Ted» (Ψεύτη Τεντ), τον γερουσιαστή Μάρκο Ρούμπιο «Little Marco» για να τον μειώσει (τον έκανε ΥΠΕΞ το 2025…), και τον πρώην κυβερνήτη Τζεμπ Μπους «Low Energy Jeb» (Χαμηλής ενέργειας Τζεμπ) κοροϊδεύοντας τη φαινομενική του έλλειψη ζωντάνιας. Τα κοροϊδευτικά παρατσούκλια αυτά έγιναν σήμα κατατεθέν της ρητορικής του στην προεκλογική περίοδο.

Πολιτικοί αντίπαλοι

Ελίζαμπεθ Γουόρεν: Η γερουσιαστής από τη Μασαχουσέτη, γνωστή επικρίτριά του, αποτέλεσε συχνό στόχο. Ο Τραμπ την αποκαλούσε «Pocahontas», σαρκάζοντας τους ισχυρισμούς της περί ιθαγενούς αμερικανικής καταγωγής. Χρησιμοποίησε μάλιστα αυτό το παρατσούκλι ακόμα και σε εκδήλωση προς τιμήν βετεράνων ιθαγενών το 2017, λέγοντας: «...έχουμε μια εκπρόσωπο στο Κογκρέσο που λένε ότι ήταν εδώ για πολύ καιρό. Την αποκαλούν Pocahontas». Η Γουόρεν χαρακτήρισε αυτή τη χρήση του ονόματος Pocahontas «ρατσιστική προσβολή» σε δημόσια απάντησή της.

Τζον ΜακΚέιν: Σε φόρουμ στην Αϊόβα το 2015, ο Τραμπ προέβη σε μια από τις πιο διαβόητες προσβολές του, στοχοποιώντας τον γερουσιαστή Τζον ΜακΚέιν – βετεράνο του Πολέμου του Βιετνάμ και πρώην αιχμάλωτο πολέμου. «Δεν είναι ήρωας πολέμου. Ήταν ήρωας πολέμου επειδή πιάστηκε αιχμάλωτος. Εγώ προτιμώ ανθρώπους που δεν αιχμαλωτίστηκαν», δήλωσε, απαξιώνοντας την αιχμαλωσία και την προσφορά του ΜακΚέιν. Η φράση «I like people who weren’t captured» προκάλεσε διακομματική κατακραυγή, θεωρούμενη ως έλλειψη σεβασμού προς τους αιχμαλώτους πολέμου. Ο Τραμπ αρνήθηκε να ζητήσει συγγνώμη και συνέχισε να επικρίνει τον ΜακΚέιν στα χρόνια που ακολούθησαν.

Πολλοί ακόμη έγιναν στόχος του με προσβλητικούς χαρακτηρισμούς. Τη Νάνσι Πελόζι (Πρόεδρο της Βουλής) την ανέφερε ως «Crazy Nancy» σε συνεντεύξεις και tweets, υπονοώντας αστάθεια. Τον πρόεδρο της Επιτροπής Πληροφοριών Άνταμ Σιφ τον χαρακτήρισε «Shifty Schiff» ή και «pencil-neck» (κοροϊδεύοντας την εμφάνισή του). Ακόμα και κορυφαίοι Δημοκρατικοί όπως ο Μπέρνι Σάντερς («Crazy Bernie») και η Μαξίν Γουότερς («low IQ Maxine») δέχθηκαν παρόμοια απαξιωτικά σχόλια. Οι συνεχείς αυτές επιθέσεις ήταν μέρος της στρατηγικής του να κολλήσει ταμπέλες στους αντιπάλους του, διαμορφώνοντας την κοινή γνώμη γι’ αυτούς.

Προσβολές προς ΜΜΕ και δημοσιογράφους

Ο Τραμπ κήρυξε ανοιχτό πόλεμο στα μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα και εφημερίδες που τον επέκριναν. Εξ αρχής τ’ αποκαλούσε συλλήβδην Fake News (κι εξακολουθεί να τ’ αποκαλεί) και σε ένα διαβόητο tweet το 2017 τα χαρακτήρισε «εχθρούς του αμερικανικού λαού», κατονομάζοντας μεταξύ άλλων το CNN, τους New York Times κ.ά. Έκτοτε το επανέλαβε. Αυτή η δαιμονοποίηση των ΜΜΕ έγινε κεντρικό στοιχείο της ρητορικής του. Μάλιστα, το CNN το αποκαλούσε σκωπτικά «Clinton News Network» ή «Fake News CNN» σε δημόσιες τοποθετήσεις του. Η φράση «Failing New York Times» επίσης εμφανιζόταν συχνά στους λόγους και τα tweets του, υπονοώντας ότι η εφημερίδα αποτυγχάνει και παρακμάζει.

Πέρα από γενικές κατηγορίες, ο Τραμπ έφτασε να προσβάλει ευθέως δημοσιογράφους σε ζωντανές μεταδόσεις. Σε συνέντευξη Τύπου πριν ακόμα αναλάβει την προεδρία (Ιαν. 2017), αρνήθηκε ερώτηση του ανταποκριτή του CNN Τζιμ Ακόστα, διακόπτοντάς τον με τη φράση «You are fake news». Αργότερα, σε ένταση με τον ίδιο δημοσιογράφο το 2018, του είπε μπροστά στις κάμερες: «Είσαι αγενής, απαίσιος άνθρωπος», όταν ο Ακόστα επέμεινε σε δύσκολες ερωτήσεις.

Μέγκιν Κέλλυ (Fox News): Μετά το πρώτο ντιμπέιτ των Ρεπουμπλικάνων το 2015, στο οποίο η δημοσιογράφος Μέγκιν Κέλλυ τον πίεσε για παλαιότερες σεξιστικές δηλώσεις του, ο Τραμπ εξαπέλυσε μια εμπρηστική προσωπική επίθεση. Παραπονέθηκε σε ότι η Κέλλυ τον αντιμετώπισε άδικα, λέγοντας: «Μπορούσες να δεις αίμα να βγαίνει από τα μάτια της... αίμα να βγαίνει από παντού…». Η φράση blood coming out of her wherever εκλήφθηκε ως σεξουαλικά υπονοούμενη προσβολή και ξεσήκωσε σάλο, οδηγώντας ακόμα και συντηρητικούς σχολιαστές να τον επικρίνουν. Ο Τραμπ αρνήθηκε ότι εννοούσε κάτι ανάρμοστο.

Μίκα Μπρεζίνσκι και Τζο Σκαρμπόρο (MSNBC): Οι παρουσιαστές της εκπομπής “Morning Joe” έγιναν στόχος θυμού του Τραμπ το 2017, αφότου τον επέκριναν. Ο πρόεδρος απάντησε με ένα ιδιαίτερα απαξιωτικό tweet: «Άκουσα ότι το χαμηλής τηλεθέασης @Morning_Joe μιλάει άσχημα για μένα... Τότε γιατί η χαμηλού I.Q. τρελή Μίκα (low I.Q. Crazy Mika), μαζί με τον Psycho Joe, ήρθαν στο Mar-a-Lago 3 βράδια στη σειρά την Πρωτοχρονιά και επέμεναν να με δουν; Ήταν αιμορραγώντας άσχημα από ένα λίφτινγκ. Είπα όχι!». Σε αυτό το tweet ο Τραμπ όχι μόνο χαρακτήρισε τη Μπρεζίνσκι «χαμηλού IQ» και «τρελή», αλλά και χλεύασε την εμφάνισή της (λέγοντας ότι «αιμορραγούσε από το λίφτινγκ»), γεγονός που πυροδότησε ευρεία καταδίκη ακόμα και από Ρεπουμπλικανούς βουλευτές για το ύφος του.

Ο Τραμπ δεν δίστασε να επιτεθεί ονομαστικά σε πλήθος δημοσιογράφων: Τον παρουσιαστή του CNN Ντον Λέμον τον χαρακτήρισε «τον πιο χαζό άνθρωπο της τηλεόρασης» ιδίως αφότου ο Λέμον τον επέκρινε για ρατσισμό. Όταν ο θρύλος του NBA ΛεΜπρόν Τζέιμς τον κατηγόρησε για διχαστική ρητορική, ο Τραμπ απάντησε προσβάλλοντας και τους δύο: «Ο ΛεΜπρόν μόλις πήρε συνέντευξη από τον πιο χαζό άνθρωπο της τηλεόρασης, τον Ντον Λέμον. Έκανε τον ΛεΜπρόν να φαίνεται έξυπνος, κάτι που δεν είναι εύκολο», πρόσθεσε ειρωνικά. Επίσης, είχε κοροϊδέψει ένα ρεπόρτερ με αναπηρία, τον Σεργκέι Κοβαλέσκι των New York Times, μιμούμενος με τα χέρια του τις σπασμωδικές κινήσεις του – αν και μετά ισχυρίστηκε ότι δεν κορόιδευε την αναπηρία του ρεπόρτερ.

Προσβολές προς ξένους ηγέτες

Τζαστίν Τριντό (πρωθυπουργός Καναδά): Είναι από τους αγαπημένους του στόχους. Από την έναρξη της νέας θητείας του τον αποκαλεί «κυβερνήτη» και όχι πρωθυπουργό, ενώ επιμένει να καλεί τον Καναδά να γίνει η 51^η πολιτεία των ΗΠΑ. Ο πιο στενός του συνεργάτης, ο Έλον Μασκ, αποκάλεσε τον Τριντό «κορίτσι…». Οι προσβολές βεβαία έχουν παρελθόν: Σε σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο (2019), διέρρευσε βίντεο με τον Τριντό και άλλους ηγέτες να σχολιάζουν ανεπισήμως τον Τραμπ. Όταν ρωτήθηκε γι’ αυτό, ο Τραμπ δεν δίστασε να τον χαρακτηρίσει «διπρόσωπο»: «Well, he’s two-faced» είπε μπροστά στις κάμερες, προσθέτοντας ότι ο Τριντό είναι «κατά βάθος καλό παιδί, απλώς έχει θυμώσει γιατί του πίεσα για τις αμυντικές δαπάνες». 

Σαδίκ Καν (δήμαρχος Λονδίνου): Ο πρώτος Μουσουλμάνος δήμαρχος του Λονδίνου είχε επικρίνει έντονα τον Τραμπ (π.χ. για την μεταχείριση μουσουλμάνων και την ακροδεξιά ρητορική του). Ο Τραμπ απάντησε μέσω Twitter λίγο πριν επισκεφτεί το Ηνωμένο Βασίλειο (Ιούνιος 2019) με μια προσωπική προσβολή: αποκάλεσε τον Καν «stone cold loser» («εντελώς loser/αποτυχημένο») και τον συνέκρινε με τον τότε δήμαρχο Νέας Υόρκης Ντε Μπλάζιο λέγοντας ότι ο Καν είναι «εξίσου χαζός και ανίκανος, μόνο που είναι πιο κοντός».

«Χώρες-σκατότρυπες» (shithole countries): Ένα από τα πιο προκλητικά περιστατικά ήταν η φερόμενη δήλωση του Τραμπ σε κεκλεισμένων των θυρών σύσκεψη (2018) για το μεταναστευτικό. Σύμφωνα με πολλές πηγές, διερωτήθηκε: «Γιατί να δεχόμαστε μετανάστες από αυτές τις χώρες- σκατότρυπες;» αναφερόμενος σε χώρες της Αφρικής, την Αϊτή και το Ελ Σαλβαδόρ. Η φράση προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή και κατηγορίες για ρατσισμό. Αρχηγοί αφρικανικών κρατών και ο ΟΗΕ την καταδίκασαν, ενώ στα αμερικανικά ΜΜΕ κυριάρχησε για μέρες. Ο Τραμπ αρνήθηκε αρχικά ότι την είπε έτσι ακριβώς, αλλά παραδέχτηκε ότι χρησιμοποίησε «σκληρή γλώσσα».

Ο Τραμπ συνήθως απέφευγε τους προσωπικούς χαρακτηρισμούς σε ισχυρούς ηγέτες φίλων χωρών, αλλά υπήρξαν εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, είχε υποτιμήσει δημόσια την τότε πρωθυπουργό της Βρετανίας Τερέζα Μέι, γράφοντας σε tweet να «μην ασχολείται με αυτόν αλλά με την τρομοκρατία στο Ην. Βασίλειο» όταν εκείνη τον είχε επικρίνει. Επίσης, αποκάλεσε την Γερμανία «αιχμάλωτη» της Ρωσίας σε μια συνάντηση του ΝΑΤΟ, φέρνοντας σε αμηχανία την καγκελάριο Μέρκελ.

Αντίθετα, προς αυταρχικούς ηγέτες που συμπαθούσε, όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν ή ο Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο Τραμπ απέφυγε τις προσβολές. Ωστόσο, δεν δίστασε να χαρακτηρίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση «εχθρό» σε θέματα εμπορίου (2018), κάτι που έκτοτε επανάλαβε για να φτάσει στη μνημειώδη φράση που είπε στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο της νέας του θητείας: Η ΕΕ σχηματίστηκε για να πλήξει τις ΗΠΑ (η λέξη που χρησιμοποίησε ήταν «screw»).

Προσβολές προς διασημότητες και άλλες δημόσιες φιγούρες

Μέριλ Στριπ: Όταν η βραβευμένη ηθοποιός άσκησε κριτική στον Τραμπ (χωρίς να τον κατονομάσει) σε ομιλία της στις Χρυσές Σφαίρες του 2017, εκείνος αντέδρασε επιτιθέμενος στο ταλέντο της. Σε tweet την επόμενη μέρα, την χαρακτήρισε «μία από τις πιο υπερτιμημένες ηθοποιούς στο Χόλυγουντ» και «πιόνι της Χίλαρι που έχασε με διαφορά», αρνούμενος παράλληλα ότι χλεύασε ποτέ έναν ανάπηρο ρεπόρτερ – το θέμα για το οποίο τον είχε επικρίνει η Στριπ.

Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ: Ο πρώην κυβερνήτης και σταρ του Χόλυγουντ δέχτηκε επίθεση από τον Τραμπ όταν ανέλαβε ως παρουσιαστής του ριάλιτι The Apprentice, στη θέση που είχε ο ίδιος ο Τραμπ. Ο Τραμπ δεν έκρυψε την ενόχλησή του για τα χαμηλότερα νούμερα τηλεθέασης: στη διάρκεια προσευχής… το 2017, παρεκτράπηκε ζητώντας από το κοινό «να προσευχηθεί για τον Άρνολντ ώστε να ανέβουν τα νούμερά του». Επίσης, τον Ιανουάριο 2017 έγραψε ότι ο Σβαρτζενέγκερ «κατέστρεψε» την εκπομπή με τις χαμηλές επιδόσεις του. 

Προσβολές προς ομάδες πληθυσμού

Η πολιτική καριέρα του Τραμπ ουσιαστικά ξεκίνησε με μια προσβλητική γενίκευση. Στην ομιλία ανακοίνωσης της υποψηφιότητάς του (Ιούνιος 2015), μιλώντας για τη μετανάστευση από το Μεξικό, είπε: «Όταν το Μεξικό στέλνει ανθρώπους, δεν στέλνει τους καλύτερους... Φέρνουν ναρκωτικά. Φέρνουν εγκληματικότητα. Είναι βιαστές. Και μερικοί, υποθέτω, είναι καλοί άνθρωποι». Η φράση αυτή –με τον ισχυρισμό ότι «οι Μεξικανοί είναι βιαστές και εγκληματίες»– προκάλεσε σοκ και θεωρήθηκε ρατσιστική. Έκτοτε, ο Τραμπ την επανέλαβε πολλές φορές και στην προεκλογική εκστρατεία του 2024, οι μετανάστες βρέθηκαν στο στόχαστρό του, προσβάλλοντας χωρίς όριο τον οποιονδήποτε.

Προσβολές προς γυναίκες κι όχι μόνο

Πέρα από συγκεκριμένες γυναίκες που στοχοποίησε ονομαστικά, ο Τραμπ έχει κάνει προσβλητικές δηλώσεις που αφορούν γυναίκες γενικά. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι το βίντεο του 2005 (που δημοσιοποιήθηκε το 2016) όπου κομπάζει για σεξουαλικές επιθέσεις, λέγοντας ότι «όταν είσαι σταρ, σε αφήνουν να το κάνεις, τους πιάνεις από το μ…». Αν και αυτό δεν ήταν δημόσια πολιτική δήλωση αλλά ιδιωτική συνομιλία, η αποκάλυψή του προκάλεσε σάλο κατά την προεκλογική εκστρατεία – πολλοί το εξέλαβαν ως προσβολή και απαξίωση προς όλες τις γυναίκες. Επίσης, στο τρίτο debate του 2016 αποκάλεσε «αηδιαστική γυναίκα» την Χίλαρι Κλίντον, ενώ έχει χαρακτηρίσει γυναίκες δημοσιογράφους «χαζές» ή «υστερικές» όταν του κάνουν δύσκολες ερωτήσεις. Αυτή η υποτιμητική στάση κορυφώθηκε στα tweets του, όπου ανέβασε σχόλια για την εμφάνιση γυναικών που τον επικρίνουν (π.χ. για τη Μπρεζίνσκι και την Στόρμι Ντάνιελς, όπως αναφέρθηκε). Ως αποτέλεσμα, πολλοί τον κατηγόρησαν για μισογυνισμό και ότι προωθεί μια κουλτούρα εξευτελισμού των γυναικών.

Αν κι ο Τραμπ συχνά ισχυριζόταν ότι μιλά για λογαριασμό «του λαού», δεν απέφευγε να προσβάλλει και τμήματα του γενικού κοινού που δεν τον υποστήριζαν. Έχει χαρακτηρίσει όσους διαδηλώνουν εναντίον του «ταραχοποιούς» και «πληρωμένους προβοκάτορες», ενώ αποκαλούσε «haters and losers» όσους τον επέκριναν ή δεν συμφωνούσαν μαζί του σε διάφορα θέματα. Για παράδειγμα, την κριτική στην πολιτική του για την κλιματική αλλαγή την απέδωσε σε «απατεώνες» και «ηττοπαθείς». Συνολικά, ο τρόπος ομιλίας του χαρακτηριζόταν από πολωτικούς χαρακτηρισμούς: όποιος δεν ήταν μαζί του, συχνά γινόταν στόχος απαξιωτικών σχολίων, πράγμα που δεν είχε προηγούμενο σε εύρος και ένταση για Αμερικανό πρόεδρο.