Κώστας Καστρινάκης: «Ένα εκατομμύριο σπίτια στο πρόγραμμα “Εξοικονομώ” τα επόμενα χρόνια»

Πάνω από ένα εκατομμύριο σπίτια μπορούν να ενταχθούν τα επόμενα χρόνια στο Πρόγραμμα «Εξοικονομώ» βοηθώντας στην οικιακή αναβάθμιση εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών. Είναι μία διαδικασία στην οποία έχουν επενδυθεί πάνω από ενάμισι δισ. ευρώ από κοινοτικά κονδύλια και εθνικούς πόρους, που λειτουργεί ευεργετικά για τα νοικοκυριά, το περιβάλλον και την οικονομία. Για τον λόγο αυτόν, το πρόγραμμα πρέπει να συνεχιστεί και να διευρυνθεί. 

Το μέσο νοικοκυριό πετυχαίνει εξοικονόμηση ενέργειας γύρω στο 50% της ετήσιας ενεργειακής του δαπάνης, δηλαδή ουσιαστικά ο λογαριασμός του ηλεκτρικού μπορεί να κοπεί στη μέση. Όπως μας λέει ο πρόεδρος της ΚΑΝΤΟΡ, Κώστας Καστρινάκης, βασικός σύμβουλος ανάπτυξης και φορέας υλοποίησης του «Εξοικονομώ»: «Η ελληνική προστιθέμενη αξία φτάνει το 70%. Αυτό το 70% αφορά σε εγχώρια προϊόντα, όπως κουφώματα και ρολά, θερμοπροσόψεις και ηλιακοί θερμοσίφωνες, όλα παραγόμενα στην Ελλάδα».

Να θυμίσουμε πως η πορεία μετάβασης προς τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG emissions) και ειδικότερα σε ό,τι αφορά στις προερχόμενες από τις κατοικίες, στηρίζεται σε δύο πυλώνες: στην υποκατάσταση ρυπογόνων με μη ρυπογόνες ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, αλλά και σε εξίσου σημαντικές δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Εύκολα καταλαβαίνει κάποιος πως είναι αδήριτη ανάγκη να συνεχιστεί και να εμπλουτιστεί το πρόγραμμα από τη στιγμή που παρουσιάζει τόσα οφέλη για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και επαγγελματίες.

Κώστας Καστρινάκης: Ο πρόεδρος της ΚΑΝΤΟΡ μιλάει για το πρόγραμμα «Εξοικονομώ»

«Για να επιτευχθούν οι εθνικοί και ευρωπαϊκοί στόχοι κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις από τον δημόσιο τομέα, τη βιομηχανία, τις επιχειρήσεις, αλλά και τα νοικοκυριά, καθώς το 40% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση προέρχεται από ιδιωτικές κατοικίες και αφορά κυρίως σε ανάγκες θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού» μας λέει ο κος Καστρινάκης και προσθέτει: «Οι επενδύσεις που θα κληθούν να πραγματοποιήσουν τα νοικοκυριά, πρέπει να τους δίνουν διπλό οικονομικό κίνητρο: ελκυστική επιδότηση της επένδυσης και ορατή μείωση του κόστους ενέργειας που καταναλώνουν».

Στην Ελλάδα και στις ιδιωτικές κατοικίες που έχουν συνολικό εμβαδόν σχεδόν 500 εκατ. τ.μ., πάνω από το 72% (370 εκατ. τ.μ.) αφορά σε κατασκευές προ του 1990 που απαιτούν αναβάθμιση. Οι μισές από αυτές, μάλιστα, είναι κατασκευές 50 ετών και πάνω, σύμφωνα με τα στοιχεία Eurostat.

Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των κατοικιών ανήκει σε ενεργειακές κλάσεις χαμηλότερες της Δ. Η ενεργειακή αναβάθμιση μιας κατοικίας κατά 3 ενεργειακές κλάσεις (π.χ. από Δ ή Ε σε Β+ ή Β, αντίστοιχα) μπορεί να σημαίνει ακόμη και 40% λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Άρα, οδηγούμαστε σε παραγωγή Εγχώριας Προστιθέμενης Αξίας σε ποσοστά γύρω στο 70%. Με άλλα λόγια, τα Προγράμματα «Εξοικονομώ 2021 και 2023» δημιουργούν αθροιστικά επενδύσεις ενεργειακών αναβαθμίσεων κατοικιών, της τάξης των 2,1-2,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 750 εκ. ευρώ αφορούν σε εισαγωγές μηχανημάτων και 1,3-1,4 δισ. ευρώ σε εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα και εργασία. Αυτό αντιστοιχεί σε 0,5-1% του ΑΕΠ, σε ετήσια βάση.

Με άλλα λόγια, τα Προγράμματα «Εξοικονομώ 2021 και 2023» δημιουργούν αθροιστικά επενδύσεις ενεργειακών αναβαθμίσεων κατοικιών της τάξης των 2,1-2,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 750 εκ. ευρώ αφορούν σε εισαγωγές μηχανημάτων και 1,3-1,4 δισ. ευρώ σε εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα και εργασία. Αυτό αντιστοιχεί σε 0,5-1% του ΑΕΠ, σε ετήσια βάση.

«Είναι εμφανής η σημαντικότητα της ενεργειακής αναβάθμισης των ιδιωτικών κατοικιών, τόσο για την τσέπη των νοικοκυριών όσο και για το περιβάλλον και την εθνική οικονομία» λέει ο κος Καστρινάκης.

Τα πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021» οδηγεί ήδη περισσότερες από 65.000 κατοικίες σε ενεργειακή αναβάθμιση, κατά τουλάχιστον 3 ενεργειακές κλάσεις, ενώ το «Εξοικονομώ 2023» αναμένεται να προσθέσει ακόμη 50.000 κατοικίες.

Αθροιστικά και τα δύο θωρακίζουν ενεργειακά 115.000 κατοικίες, με επιδότηση 50-60%. Αν προστεθούν στις 115.000 κατοικίες και περίπου 50.000 από τα παλαιότερα προγράμματα, τότε μιλάμε για περίπου 175-180.000 ενεργειακά αναβαθμισμένες κατοικίες.

Τα συνολικά κεφάλαια που επενδύθηκαν στα Προγράμματα «Εξοικονομώ 2021» αγγίζουν περίπου το ενάμισι δισ. ευρώ, με βασικούς στόχους την ενεργειακή αναβάθμιση και μείωση του κόστους ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Το οικονομικό όφελος για το μέσο νοικοκυριό, που θα προέλθει από την εξοικονόμηση ενέργειας, θα φτάσει το 50% της ετήσιας ενεργειακής του δαπάνης, με ανάλογη μείωση των παραγόμενων ρύπων.

«Εκτός από αυτούς τους εξαιρετικά σημαντικούς στόχους, υπάρχει και η πλευρά της εθνικής οικονομίας η οποία συμβάλλει καθοριστικά, επιδοτώντας τις επενδύσεις των ιδιωτών. Τα οφέλη είναι αφενός η μείωση εισαγωγών πετρελαιοειδών και φυσικού αερίου και αφετέρου, κάτι ίσως πολύ σημαντικότερο, η συμβολή των Προγραμμάτων “Εξοικονομώ” στην εθνική οικονομία, μέσω της παραγωγής Εγχώριας Προστιθέμενης Αξίας και της αύξησης της απασχόλησης» λέει ο κος Καστρινάκης.

Τι περιλαμβάνουν τα «Εξοικονομώ»

Τα Προγράμματα «Εξοικονομώ» για τις κατοικίες, αλλά και για τις επαγγελματικές χρήσεις –ξενοδοχεία, μικρές επιχειρήσεις, γραφεία– περιλαμβάνουν:

• αλλαγές κουφωμάτων και ρολών
• εγκατάσταση ηλιακών θερμοσιφώνων
• θερμομονωτικές παρεμβάσεις στο κέλυφος
• τοποθέτηση κλιματιστικών και αντλιών θερμότητος
• εργασία συνεργείων και μηχανικών

Η ενεργειακή αναβάθμιση κατά τουλάχιστον 3 ενεργειακές κλάσεις μιας τυπικής κατοικίας περίπου 100-120 τ.μ., απαιτεί συνολική δαπάνη περίπου 18-20.000 ευρώ και υλοποιείται σε περίπου 18 μήνες.

Από το ποσό αυτό, περίπου το 10% αφορά σε αμοιβές συνεργείων και μηχανικών. Από το υπόλοιπο 90%, περίπου το 35% αφορά σε εισαγόμενα μηχανήματα, όπως αντλίες θερμότητας και κλιματιστικά, και το 55% αφορά σε εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα όπως κουφώματα και ρολά, θερμοπροσόψεις και ηλιακοί θερμοσίφωνες – όλα παραγόμενα στην Ελλάδα.

«Άρα, οδηγούμαστε σε παραγωγή Εγχώριας Προστιθέμενης Αξίας σε ποσοστά άνω του 60-65%. Με άλλα λόγια, τα Προγράμματα “Εξοικονομώ 2021 και 2023” δημιουργούν αθροιστικά επενδύσεις ενεργειακών αναβαθμίσεων κατοικιών της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 750 εκ. ευρώ αφορούν σε εισαγωγές μηχανημάτων και 1,3- 1,4 δισ. ευρώ σε εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα και εργασία. Αυτό αντιστοιχεί σε 0,5-1% του ΑΕΠ, σε ετήσια βάση» αναλύει ο πρόεδρος της ΚΑΝΤΟΡ.

Με δεδομένο ότι οι περίπου 160.000 κατοικίες, που έχουν αναβαθμιστεί ενεργειακά μέχρι τώρα, δεν υπερβαίνουν το 4% του συνόλου των κατοικιών που χρήζουν ενεργειακής αναβάθμισης, είναι προφανές ότι τα Προγράμματα «Εξοικονομώ» κτιρίων θα πρέπει να συνεχιστούν για τουλάχιστον 10 έτη ακόμη. Εάν αυτό καταστεί δυνατόν, με τους τρέχοντες ρυθμούς χρηματοδότησης, δηλαδή συνολικές επενδύσεις της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ ετησίως, τότε σε βάθος 10ετίας το σύνολο των ενεργειακά αναβαθμισμένων κατοικιών θα ξεπεράσει το 1 εκ. και θα καλύψει πάνω από το 30% του συνόλου κατοικιών της χώρας.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να σχεδιαστούν, να ενισχυθούν περαιτέρω και να προβληθούν αποτελεσματικά δράσεις και Προγράμματα που θα στοχεύουν στην εξοικονόμηση ενέργειας στις επιχειρήσεις, ειδικά στις μικρομεσαίες.

Όλα αυτά προϋποθέτουν καλό προγραμματισμό και σταθερότητα στη διαμόρφωση των κινήτρων σε βάθος χρόνου με συστηματική ενημέρωση της αγοράς, ώστε να προγραμματιστεί οργανωτικά και οικονομικά στις ανάγκες και να συμβάλει στην επιτυχία των Προγραμμάτων.

«Τα αποτελέσματα θα είναι εντυπωσιακά για την οικονομική ανακούφιση των νοικοκυριών, για το περιβάλλον και τις επιχειρήσεις, αλλά και για την παραγωγή εγχώριας προστιθέμενης αξίας, προερχόμενης από εγχώρια παραγωγή και εργασία» προσθέτει ο κος Καστρινάκης.

Τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα

Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), σε αρμονία με τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προβλέπει επενδύσεις και οικονομικά κίνητρα για την ενεργειακή αναβάθμιση και ανακαίνιση των κατοικιών (διαμερισμάτων/ κτιρίων). Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υποστηρίζει και χρηματοδοτεί τα έργα και τις επενδύσεις αυτές, που προωθούν τους εθνικούς στόχους για πράσινη μετάβαση.

Η Ελλάδα είναι μεταξύ των ουραγών στο πεδίο αποτροπής της ενεργειακής σπατάλης, ενώ τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι επιχειρήσεις πληρώνουν πανάκριβα την ενέργεια.

Τα προγράμματα «Εξοικονομώ», στις διάφορες εκφάνσεις τους, αποτελούν τη ναυαρχίδα της προσπάθειας για τον δραστικό περιορισμό της ενεργειακής σπατάλης και την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων στη χώρα.

Οι πρώτες προσπάθειες ξεκίνησαν το 2010-11, με προγράμματα όπως το «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον». Υπήρξαν αρκετές αστοχίες, οι οποίες μετατράπηκαν σε μαθήματα και εμπειρίες για βελτιώσεις στη διαχείριση, για να λειτουργήσουν τα σημερινά προγράμματα, «Εξοικονομώ 2021» και «Εξοικονομώ 2023» για τις κατοικίες και «Εξοικονομώ-Επιχειρώ» για τους επαγγελματίες και τις μικρές επιχειρήσεις.

Ποιες εργασίες γίνονται με το πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Επιχειρώ»

Οι παρεμβάσεις που θεωρούνται επιλέξιμες είναι οι εξής:

• Αντικατάσταση κουφωμάτων
• Τοποθέτηση και αναβάθμιση θερμομόνωσης
• Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης
• Σύστημα ζεστού νερού χρήσης, με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)
• Παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας όπως εγκατάσταση έξυπνου συστήματος διαχείρισης – smart home, έξυπνα συστήματα διαχείρισης ηλεκτρικών φορτίων, έξυπνα συστήματα ελέγχου της θέρμανσης - ψύξης, έξυπνα συστήματα απομακρυσμένου ελέγχου και παρακολούθησης.

Δικαιούχοι του προγράμματος είναι ιδιώτες και ειδικότερα φυσικά πρόσωπα που έχουν εμπράγματο δικαίωμα (πλήρη κυριότητα / επικαρπία / ψιλή κυριότητα) σε επιλέξιμη κατοικία. Περιλαμβάνει πέντε κατηγορίες επιδοτήσεων, από 40% έως 75%, στις οποίες οι ωφελούμενοι εντάσσονται ανάλογα με το εισόδημά τους, όπως αναλυτικά περιγράφεται στην ενότητα 2.2. της Πρόσκλησης.

Δικαίωμα συμμετοχής στο Πρόγραμμα έχουν φυσικά πρόσωπα που διατηρούν εμπράγματο δικαίωμα (πλήρης κυριότητα / επικαρπία / ψιλή κυριότητα) σε επιλέξιμη κατοικία, ενώ δεν μπορούν να κάνουν αίτηση οι δυνητικοί δικαιούχοι του προγράμματος «Εξοικονομώ - Ανακαινίζω για νέους».

Για κάθε επιλέξιμο φυσικό πρόσωπο είναι δυνατή η υποβολή μόνο μίας αίτησης. Eπιλέξιμες είναι οι δαπάνες που πραγματοποιούνται μετά την έκδοση του ΠΕΑ της πρώτης ενεργειακής επιθεώρησης (Α΄ ΠΕΑ) και σε κάθε περίπτωση όχι πριν τις 01/02/2020.

Μια κατοικία (μονοκατοικία ή διαμέρισμα), προκειμένου να κριθεί επιλέξιμη, πρέπει να είναι νόμιμη και όχι αυθαίρετη, να χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία και να έχει καταταγεί βάσει του Πρώτου Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ Π.Ε.Α.) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ.