Ως βασιλιάς ας εννοηθεί η ημεδαπή πολιτική τάξη. Στην αργκό των τοξικομανών, ντάγκλα είναι το αποκάρωμα από τη χρήση ουσιών, ηρωίνης κυρίως. Εξέλιπε η νηφαλιότητα, η λογική, ο ορθός λόγος στην αντίληψη και διαχείριση των πραγμάτων.
Ήταν πολύ σημαντικό τα πέντε τελευταία χρόνια, όταν πολλοί ή ίσως όλοι οι «κόμποι» της νεοελληνικής κοινωνίας «έφτασαν στο χτένι», να αντιληφθούμε τα θεμελιώδη αιτήματα του σύγχρονου κόσμου, αντί να τα προσπερνάμε ή να τα μιμούμαστε επιπόλαια όπως οι επαρχιώτες τις μόδες των πρωτευουσιάνων. Ευνοημένοι από μια δίχως ιστορικό προηγούμενο ευρωπαϊκή και διεθνή καλή συγκυρία, μετά το 1980 κυρίως και για 30 περίπου χρόνια, καταναλώναμε στο έπακρο αγαθά και υπηρεσίες του αναπτυγμένου κόσμου, ενώ τα παρήγαμε (είχαμε τους θεσμούς ή το βαθμό ανάπτυξης για να τα παράγουμε) μόνο υποτυπωδώς. Ένα οξύμωρο, ορατό σε κάθε ιδιωτική ή δημόσια εκδήλωση της ζωής μας: ευμάρεια σαν σε οποιαδήποτε ώριμη δυτική κοινωνία, αλλά και παράλληλα επίσημη κρατική θρησκεία, συντεχνίες, πελατειοκρατία, γραφειοκρατία σοβιετικού τύπου, διάχυτη σ’ όλη τη διοίκηση διαφθορά, κρατικοδίαιτη… ελεύθερη οικονομία, και πολλά, πολλά άλλα.
Δεν είμαι δημοσιογράφος, δεν είμαι οικονομολόγος. Διδάχτηκα (δευτερευόντως) ιστορία, τη δίδαξα κιόλας. Η Ελλάδα δε θα υπήρχε δίχως τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, μα ούτε και ο κόσμος όπως τον ξέρουμε σήμερα, με δυο λόγια δίχως το μεγάλο κίνημα που θεμελίωσε ότι το δίκαιο και οι θεσμοί πηγάζουν, διέπονται και ελέγχονται μόνο από τον ορθό λόγο, τη λογική ικανότητα του ανθρώπου. Κανένας μεταφυσικός ή πέρα από την κοινωνία θεσμός ή πηγή δικαίου δεν μπορεί να θεωρηθεί έγκυρος. Ούτε ελέω Θεού κανείς ούτε κληρονομικώ δικαιώματι. Τα προβλήματα έχουν αιτίες φυσικές και οι λύσεις τους δεν είναι παρά οι άρσεις αυτών των αιτιών.
Φτάσαμε στη χρεοκοπία. Ασχέτως τι ισχυρίζεται ο καθένας μας, άλλος κάτι φοβούμενος, άλλος κάτι υπερασπιζόμενος, στη συντριπτική πλειονότητά μας, νομίζω, ξέρουμε και τις αιτίες και τις λύσεις. Αντλώ από πρόσφατο, καίριο όπως πάντοτε, άρθρο του Στέφανου Μάνου («Η δραματική πραγματικότητα», Καθημερινή, 4-1-2015): «Στα χρόνια της κρίσης προστέθηκαν 234.000 συνταξιούχοι του Δημοσίου με μέση ηλικία 56,7 χρόνια», όταν, -ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω-, η ηλικία συνταξιοδότησης στη Γερμανία της Μέρκελ και του Σόιμπλε είναι τα 67. Δεν υπάρχει Έλληνας που, αν του δώσεις αυτή την πληροφορία ή άλλη σχετική, θα την αμφισβητήσει, απλώς, αν ανήκει στο λεγόμενο «αντιμνημονιακό μπλοκ», κάνει ότι δε σε ακούει ή αρχίζει τα χαοτικά δικά του.
Είμαστε ίσως στις κρισιμότερες εκλογές της μεταπολεμικής Ελλάδας, (δεν αποκλείεται κρίσιμες όσο του Νοεμβρίου του 1920), και μία από τις αιτίες, αν όχι η κυριότερη της κρίσης, το ασφαλιστικό, δε συζητιέται καν. Όπως δε συζητιέται η διάλυση και η ισοπέδωση στη διοίκηση, το τεράστιο, αντιπαραγωγικό και φαύλο κράτος που απομυζά και την τελευταία πια ικμάδα, -άραγε, να υπάρχει άλλη επικράτεια όπου φύλακας με απολυτήριο λυκείου εισπράττει μισθό μεγαλύτερο από καθηγητή πανεπιστημίου; (είναι που θα την απέφευγα τη ρητορική ερώτηση).
Το κράτος χρεοκόπησε, συμπαρέσυρε την κοινωνία στο σύνολό της, και εμείς, παρόλο που σε ιδιωτικό επίπεδο το γνωρίζουμε, το συζητούμε, δημοσίως απαγορεύουμε έστω και το να περιγραφεί ως πρόβλημα. Με κραυγές όχλου ή με μικροπολιτικές υπεκφυγές κατονομάζουμε εξωτερικά αίτια (μνημόνιο, τρόικα, εταίρους, γερμανική ευρωπαϊκή πολιτική, καπιταλισμό, διεθνή λαίλαπα νεοφιλελευθερισμού και λοιπά συναφή τέρατα). Νομίζω πως και τούτη η αντίφαση ανάμεσα στο ιδιωτικό και στο δημόσιο αποτελεί ακόμα μια έκφραση αυτού που μπορούμε να ονομάσουμε νεοελληνικό δυτικό παράδοξο, παράδοξο που όμως, -αν εκτιμώ σωστά-, αυτή τη φορά δε θα αποφύγει τη σκληρή αναμέτρηση με την πραγματικότητα. Να εξηγηθώ.
Ο Στέφανος Μάνος, βέβαια, όπως και του λόγου μου, είμαστε φιλελεύθεροι. Ως προς τα δημόσια οικονομικά, δηλαδή, σε αδρές γραμμές, πρεσβεύουμε ότι τα έξοδα του κράτους όπως αντίστοιχα και τα έσοδα, οι φόροι, πρέπει να είναι κατά το δυνατόν λιγότερα. Αντίθετα, ένας αριστερός, επιθυμεί περισσότερα έσοδα, φόρους, όπως και κρατική παρέμβαση στην οικονομία. Αλλά, επιτρέψτε μου και πάλι, πριν από το φιλελεύθερος ή το αριστερός, προτού αποφασίσουμε αν το κράτος, η δημόσια δαπάνη, θα είναι μεγάλη ή μικρή, θα πρέπει κατ’ αρχάς να… έχουμε κράτος. Το υπάρχον νεοελληνικό, είτε το επεκτείνουμε είτε το μικρύνουμε, δε θα πάψει να είναι και αντιπαραγωγικό και παρασιτικό. Όπως το κάθε φυσικό ον, πρέπει και αυτό με ορθολογική διαχείριση να αποκτήσει τη λειτουργική οικονομία του. Ύστερα, θα αποφασίζαμε να είναι μικρό, οι φιλελεύθεροι, ή μεγαλύτερο, οι αριστεροί. Ίσαμε τότε, λυπούμαι, αγαπητοί, όσοι βιάζεστε, δεν είμαστε παρά αναγκασμένοι να επιλέγουμε κάτι προγενέστερο, είτε να είμαστε με το Διαφωτισμό, με τον ορθό λόγο, είτε με την ύστερη οθωμανική ή όπως αλλιώς ονομάστε την, πάντως με την υπανάπτυξη.
Γι’ αυτό μην προτρέχετε. Και το ζήσαμε ήδη. Σε συνθήκες χρεοκοπίας όποιος αναλαμβάνει κυβερνητική ευθύνη ή βάζει τάξη στα δημόσια οικονομικά ή εξαφανίζεται. Μετράτε ήδη εξαφανισθέντες: ΠΑΣΟΚ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ, και μην απατάστε, μόνο ο φόβος του ΣΥΡΙΖΑ συγκρατεί στη ζωή τη ΝΔ. Το πραγματικό της ποσοστό δεν υπερβαίνει το 6%. Κι ό,τι κι αν συμβεί, ακόμα και το καλό για τους νεοδημοκράτες σενάριο, ας μην τους διαφεύγει ότι ποτέ δε θα έχει ψηφιστεί κόμμα από τόσους πολλούς που το σιχαίνονται. Γνωρίζω αριστερό που έκανε στη Γυάρο και που πρόκειται από το φόβο των «φαιδρών αριστεριστών» -κατά τη δική του διατύπωση- να ψηφίσει ΝΔ, -μου το ψέλλιζε με σκυμμένο το κεφάλι και αναστενάζοντας.
Ο ίδιος όχλος που αλαφιασμένος φωνάζει και δε θέλει καμιά αλλαγή, ει δυνατόν επιστροφή στο 2008, ο ίδιος, ύστερα, απαυδισμένος εκστομίζει το «ανίκανοι»! Ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ, αν βρεθεί σε θέση μερικής ή ολικής κυβερνητικής ευθύνης και δε βάλει τάξη στο ταμείο, που σημαίνει, αρέσει - δεν αρέσει στους επιτελείς του, περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, μεγάλες περικοπές μάλιστα, άλλη προοπτική από τον πολιτικό αφανισμό δε θα έχει. Δεν ξέρω με ποιες ερωτήσεις των δημοσκόπων μπορεί να ανιχνευτεί, όμως, οι Έλληνες, μνημονιακοί τε και μη, τις νύχτες τους, στον ύπνο τους, κλαίνε, κλαίει η ψυχή τους, περπάτησαν όλο το δρόμο του λαϊκισμού πια, έφτασαν στο τέλος, κουράστηκαν, θέλουν να γυρίσουν πίσω, ας ήτανε ξανά ένας Καραμανλής (ο γέρος), ας ήτανε και ανυπόφορος, μονάχα να ξένοιαζαν. Σιχάθηκαν ν’ ακούνε για προϋπολογισμούς, για ελλείμματα, για πλεονάσματα -τρομάρα τους.
Αλλά για να επιστρέψω και στο σχήμα του τίτλου, μάλλον δεν ξανάγινε τόσοι πολλοί συγγραφείς να ζητάμε δημοσίως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η πολιτική τάξη να επιδείξει σύνεση. Η δουλειά η δικιά μας είναι οι ρωγμές και το πέρα από τον ορθό λόγο, είναι το ασυνείδητο, το αληθινό, δεν είναι η ρητορική, η αγορά, οι εκδοχές του πραγματικού. Είμαστε οι αοιδοί, οι παραμυθάδες, οι γελωτοποιοί ακόμα. Αλλά ο βασιλιάς έπεσε κάτω λιώμα, βάρεσε ντάγκλα, κείτεται κατάχαμα, με τον αυχένα άνευρο, άτονο, τα μάτια κλειστά, το στόμα ανοιχτό. Κι εμείς, -τι κατάντια-, από πάνω του, να του πετάμε νερό, να του κουνάμε το κεφάλι. Ν’ ανανήψει, να σηκωθεί, να σφίξει το στομάχι, να πάει να κυβερνήσει.
Η εικόνα της απόλυτης παρακμής.
Υ.Γ. Χαίρομαι που η Δράση, το κόμμα του οποίου αποτελώ μέλος, αποφάσισε να συνεργαστεί με το Ποτάμι. Κάθε μέρα που περνά το νεοσύστατο αυτό κίνημα εκφράζει και περισσότερο όσους επικαλούνται τη λογική.
Το τελευταίο βιβλίο του Αντώνη Νικολή «Ο Δανιήλ πάει στη θάλασσα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Το Ροδακιό».
13°
