Το δημόσιο σχολείο, τα προβλήματά του, το στοίχημα της Νέας Δημοκρατίας και του νέου υπουργού Παιδείας, Κυριάκου Πιερρακάκη.
Ο πελαργός των εκλογών μάς έφερε μια νέα κυβέρνηση με σαφώς εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα, ένα νέο υπουργό Παιδείας, τον επιτυχημένο Κυριάκο Πιερρακάκη, και άπειρες νέες προσδοκίες για ένα καλύτερο ελληνικό σχολείο. Και όταν γράφω καλύτερο, εννοώ αποτελεσματικό. Να μαθαίνει στα παιδιά μας καλά γράμματα. Τι σημαίνει αυτό το «καλά»; Μα, να μην έχουν ανάγκη να φοιτούν το απόγευμα σε ένα δεύτερο «σχολείο» για να μάθουν πραγματικά αυτά που δεν έμαθαν στο πρώτο. Αυτό το δεύτερο σχολείο το ξέρετε όλοι και ονομάζεται φροντιστήριο. Χλευαστικά και άδικα αποκαλείται και «παραπαιδεία».
Ένας σημαντικός λόγος που το εκλογικό σώμα τίμησε με 40% τη ΝΔ είναι και το πρόγραμμά της για την Παιδεία. Αλλά και ο φόβος ότι η αντιπολίτευση μηχανεύονταν μόνο κακά πράγματα γι' αυτήν. Δικαίως. Δεν έκαναν και λίγα η προηγούμενη κυβέρνηση και η υπουργός Νίκη Κεραμέως για τη σχολική εκπαίδευση. Σταχυολογώ τα σημαντικότερα. Υπερδιπλασιασμός Πρότυπων – Πειραματικών Σχολείων από 60 σε 138, διορισμός 28.500 μόνιμων εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων, πρόσληψη 3.200 ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, 300 εκ. για νέο εξοπλισμό, 166 νέα Προγράμματα Σπουδών από το Νηπιαγωγείο έως το Λύκειο με την ανάλογη πιλοτική εφαρμογή για 2 χρόνια, 396 νέα προγράμματα σπουδών στα ΕΠΑΛ, εισαγωγή του πολλαπλού βιβλίου, 15000 ψηφιακά μαθησιακά αντικείμενα, 4000 σενάρια και 4000 ψηφιακά μαθήματα, εφαρμογή των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων σε Νηπιαγωγεία, Δημοτικά και Γυμνάσια, εφαρμογή της Αγγλικής στα Νηπιαγωγεία, εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων στις εξετάσεις του Λυκείου, διαγνωστικές εξετάσεις σε δημοτικά και γυμνάσια με συμμετοχή 11.500 μαθητών/τριών, εφαρμογή της εσωτερικής και έναρξη της εξωτερικής αξιολόγησης σε 14.225 σχολικές μονάδες και επιμόρφωση 30.000 εκπαιδευτικών στα νέα προγράμματα σπουδών. Αν εξαιρέσεις τους διορισμούς και τα κονδύλια τα υπόλοιπα είναι έργο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Να μην το ξεχνάμε!
Όλα αυτά έγιναν. Πάντοτε όμως υπάρχει και η πραγματικότητα και τα αμείλικτα ερωτήματα που θέτει. Οι αναγκαίες θεσμοθετήσεις προχώρησαν, τα κονδύλια διατέθηκαν, τα κενά σε προσωπικό καλύφθηκαν, ο εξοπλισμός βελτιώνεται. Έγινε το σχολείο καλύτερο; Μαθαίνει στα παιδάκια καλύτερα γράμματα; Μειώθηκε ο τζίρος των φροντιστηρίων; Ο επιμορφωμένος εκπαιδευτικός γνωρίζει καλύτερα το αντικείμενο και μπορεί να το μεταδώσει με επιτυχία; Είμαστε σίγουροι ότι οι διευθυντές που επιλέξαμε είναι οι καλύτεροι και θα προσπαθήσουν για το καλύτερο; Η παρουσία ψυχολόγων μείωσε τον σχολικό εκφοβισμό; Οι αξιολογήσεις είναι πραγματικές ή προσχηματικές, για να πούμε ότι τις κάναμε; Η τράπεζα θεμάτων είναι ποιοτική και μέσα στο πνεύμα των εκπαιδευτικών στόχων; Οι διαγνωστικές εξετάσεις είναι αξιόπιστες, δηλαδή, να εμπιστευτούμε τα αποτελέσματά τους; Γνωρίζουν όλοι τη χρήση του διαδραστικού πίνακα που πλήρωσε ο πολίτης; Γίνεται ευρεία και ωφέλιμη χρήση των ψηφιακών αντικειμένων; Λειτουργούν τα Πρότυπα Σχολεία ως πραγματικά Πρότυπα, δηλαδή οι μαθητές τους που είναι κατά τεκμήριο πολύ καλοί και μελετηροί, δεν χρειάζονται φροντιστήρια; Και το σημαντικότερο. Ολοκληρώνεται η διδακτέα ύλη σε όλα τα σχολεία της επικράτειας και γίνονται οι αναγκαίες επαναλήψεις; Για όλα αυτά η απάντηση είναι μία. «Χλωμό».
Διότι αν όλα τα παραπάνω δεν επιτυγχάνονται ή επιτυγχάνονται πλημμελώς και στο περίπου, τότε οι αλλαγές, οι βελτιώσεις και οι μεταρρυθμίσεις είναι ατελέσφορες και υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Συνεπώς αν κάτι πρέπει να έχει υπόψη της η νέα ηγεσία του Υπουργείου είναι ο πραγματικός έλεγχος εφαρμογής των νόμων και των διατάξεων σε κάθε σχολείο της χώρας. Για να δει τι περπάτησε και τι όχι, ποιοι ήταν οι λόγοι καθυστέρησης ή ακύρωσης στην πράξη, ποιοι δεν μπόρεσαν να ασκήσουν με επιτυχία τα καθήκοντά τους και να προχωρήσει σε αξιολόγηση η οποία όμως θα έχει επιπτώσεις. Διαφορετικά, με ωραίες κουβέντες, τολμηρές εξαγγελίες, βαρύγδουπες νομοθετήσεις χωρίς εφαρμογή, δεν γίνεται δουλειά. Και τα παιδιά μας θα πρέπει να καταφεύγουν σε μόνιμη εξωσχολική βοήθεια. Βοήθεια για να μάθουν μια ξένη γλώσσα, βοήθεια για να δώσουν εξετάσεις εισαγωγής στα Πρότυπα και Πειραματικά Γυμνάσια, βοήθεια για να αποκτήσουν τις σωστές «βάσεις» στην Α και Β λυκείου και δίχρονη εντατική φροντιστηριακή αρωγή για να πετύχουν σε μια ανώτατη σχολή.
Και η φροντιστηριακή αρωγή δεν είναι του στυλ «εξηγήστε μου αυτό που μου είπαν στο σχολείο και δεν το κατάλαβα», αλλά κανονική διδασκαλία σε βάθος και πλάτος, σε θεωρία και ασκήσεις, με τεράστιες τράπεζες θεμάτων και εξειδικευμένα βιβλία, με τεστ, επαναλήψεις και διαγωνίσματα από εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς, εκ των πραγμάτων καλούς και άξιους. Διότι τους αξιολογούν καθημερινά οι πελάτες τους, δηλαδή οι μαθητές τους και κρίνονται κάθε χρόνο εκ του αποτελέσματος. Δηλαδή από τις επιτυχίες τους. Σε ένα σκληρότατο θεσμό πανελλαδικών εξετάσεων με θέματα μοναδικά σε όλη την υφήλιο, στριφνά, περίπλοκα, εξειδικευμένα, απύθμενου βάθους και υψηλού βαθμού δυσκολίας (τουλάχιστον στις θετικές επιστήμες). Αλλά και αυτές να καταργηθούν και να αντικατασταθούν από το πολυπόθητο «Εθνικό Απολυτήριο», εξετάσεις θα υπάρχουν και μάλιστα περισσότερες. Συνεπώς υπάρχει ένα προβληματάκι επικοινωνίας μεταξύ ηγεσίας και βάσης, μεταξύ θεωρίας και πράξης του οποίου το κόστος πληρώνουν οι μαθητές και οι μαθήτριες του δημόσιου ελληνικού σχολείου.
Το μεγάλο στοίχημα της νέας κυβέρνησης στη σχολική εκπαίδευση είναι να την μετατρέψει σε πραγματική, σε ουσιαστική, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μην χρήζουν όλοι τόσο εκτεταμένης και εξειδικευμένης φροντιστηριακής αρωγής. Είναι λογικότατο να την χρειάζονται οι αδύναμοι μαθητές, αλλά προβληματικό να καταφεύγουν σε αυτήν απαξάπαντες, δηλαδή και οι άριστοι. Και μάλιστα από το Δημοτικό. Αν για να γίνει αυτό χρειάζεται να αλλάξουν νοοτροπίες στο ελληνικό σχολείο, να αλλάξουν. Αν πρέπει να προσλάβουμε ανθρώπους από την αγορά που ξέρουν άριστα το αντικείμενο ας το κάνουμε με αδιάβλητες διαδικασίες (ΑΣΕΠ). Αν πρέπει να μετατάξουμε σε άλλες υπηρεσίες ανεπαρκείς εκπαιδευτικούς να το κάνουμε. Αν χρειαζόμαστε σοβαρά σχολικά εγχειρίδια ας τα γράψουμε. Αλλά να τα αναθέσουμε στους έμπειρους και αποδεδειγμένα ικανούς. Διότι ένα καινούργιο βιβλίο δεν σημαίνει ότι είναι εξ ορισμού και καλό. Η αναβάθμιση των προγραμμάτων σπουδών θα απαιτήσει και βαθύτερη γνώση του αντικειμένου και μεγαλύτερη προσπάθεια από τους εκπαιδευτικούς. Διότι μόνο ο καλός γνώστης μπορεί να είναι και μεταδοτικός. Γι αυτό ακούτε διάφορα ωραία και φιλοσοφημένα για την παιδεία αλλά ποτέ κάτι για το κάθε αντικείμενο.
Φυσικά και όλα τα προηγούμενα απαιτούν μηχανισμό καθημερινού ελέγχου. Για παράδειγμα, διδάσκεται στο μάθημα της Φυσικής Α λυκείου επαρκώς και σε όλα τα σχολεία το σημαντικότατο κεφάλαιο, «Έργο, Ενέργεια , Ισχύς»; Ή μήπως μόνο για 2 ώρες στο τέλος όταν το σχολείο έχει χαλαρώσει και πέφτουν τα μπουγέλα; Ποιος το ελέγχει και πώς θα σταματήσει το «έγκλημα»; Διότι το αφήγημα ότι η «τράπεζα θεμάτων» θα επιβάλει την ολοκλήρωση της ύλης όλοι ξέρουμε ότι απέτυχε. Συνεπώς η αξιολόγηση δεν είναι κάτι τυπικό που γίνεται ως ιεροτελεστία μια φορά στα δύο χρόνια και πάμε παρακάτω, άλλοι πανηγυρίζοντας και άλλοι υβρίζοντας. Είναι μια καθημερινή επίπονη διαδικασία μέχρι το δημόσιο τουλάχιστον σχολείο να γίνει ουσιαστικό. Μέχρι να αποδείξει εμπράκτως ότι εργάζεται και για τους μαθητές του και όχι μόνο για τους εργαζόμενους σ' αυτό.
Η κοινωνία έχει χορτάσει υποσχέσεις, εξαγγελίες και σχέδια για το εκπαιδευτικό ζήτημα. Περιμένει και αποτελέσματα.
17°
