H Gen Z στις κάλπες

Τρίτη 16 Μαΐου, μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας διασχίζω την Πανεπιστημίου και κατευθύνομαι προς το Σύνταγμα. 5 μέρες πριν από τις «πολυπόθητες» εκλογές της 21^ης Μαΐου, κάθε σημείο της πόλης έχει το δικό του stand και εκλογικό περίπτερο. Μπλε, κόκκινες, πράσινες σημαίες, το χρώμα είναι παντού και κάποιοι από τους εκπρόσωπους του κάθε κόμματος κουστουμαρισμένοι και μη, έχουν πάρει το προεκλογικό τους ύφος και μοιράζουν φυλλάδια με το κιλό. Αρκετά από αυτά πεταμένα σε δρόμους και σε κάδους τριγύρω, χιλιάδες αφίσες άλλοτε σκισμένες και άλλοτε λαμπυρίζουν από «καινουργίλα».

Παρατηρώ από μακριά ένα νέο παιδί, γενιάς Gen Z, σίγουρα ανήκει στη γενιά μου. Μόλις έχει λάβει προεκλογικό φυλλάδιο γνωστού κόμματος, το κοιτάζει μερικά δεύτερα και το πετά στην ανακύκλωση ψιθυρίζοντας «Όλοι είναι ίδιοι». Μια κοπέλα παρακάτω αρνείται να το λάβει «Όχι και άλλο, σας ευχαριστώ», το πρόσωπό της είναι γεμάτο δυσαρέσκεια αλλά ευχαριστεί ευγενικά τον άνθρωπο που πήγε να της το προσφέρει. Μια παρέα φοιτητών έχει σταθεί σε περίπτερο κόμματος και ενημερώνεται. Κάποιοι μορφασμοί βγαίνουν αυτόματα, άλλοι κρατάνε μια απόσταση και κάπου εκεί ακούγεται η ερώτηση «Γιατί εσάς; Koυράσατε με το λέγειν». Κοντά στο μετρό της Πανεπιστημίου ένα νεαρό ζευγάρι τώρα κάθεται, ωστόσο, για μερικά λεπτά και ξεφυλλίζει τους τόμους-προγράμματα από τα κόμματα που έχει λάβει. Με μια γρήγορη ματιά είναι 3-4 και η ερώτηση μου είναι κυρίως «Εσείς με ποια κριτήρια θα ψηφίσετε στις φετινές εκλογές;»

Συγκεκριμένα, στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 θα ψηφίσουν για πρώτη φορά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών αναφορικά για τον μήνα Απρίλιο, 438.595 νέοι, ηλικίας από 17 έως 21 ετών. 112.097 νέοι 17 ετών,109.719 νέοι 18 ετών, 108.762 νέοι 19 ετών και 108.017 νέοι 20 ετών που θα βρεθούν για πρώτη φορά στις κάλπες εκ των οποίων οι γυναίκες ψηφοφόροι είναι περισσότερες από τους άντρες, καθώς αποτελούν το 51,3% του εκλογικού σώματος, έναντι 48,4% που είναι το ποσοστό των ανδρών.

Μιλήσαμε με 9 νέους για το πώς βλέπουν τις φετινές εκλογές, αν θα πάνε να ψηφίσουν, με ποια κριτήρια, τι τους ενοχλεί στην πολιτική αλλά και τι θα κάνουν μετά την ψήφο.

Η Μαρία Λάμπρου είναι 26 χρονών, εργάζεται στον τομέα της Αισθητικής και της Κοσμετολογίας και έχει ξαναψηφίσει, όπως μου λέει. «Στις φετινές πρώτες εκλογές δεν θα πάω να ψηφίσω. Θα πάω στις δεύτερες που ακούγεται πως θα γίνουν, διότι ψηφίζω στη Δράμα και δεν μπορώ να διαθέσω δύο φορές πάνω από 200 ευρώ για τη μετακίνησή μου, μόνο και μόνο δηλαδή για να ρίξω την ψήφο στην κάλπη. Δεν μπορώ επίσης να περιμένω μέχρι τα μεσάνυχτα που θα ανοίξουν τα διόδια ή ακόμη και να “φάω” την κίνηση της Κυριακής. Επίσης, δεν έχει ακουστεί για κάποιο “αξιόπιστο” μέσο μεταφοράς ότι θα έχει έκπτωση».

Το κριτήριο για αυτές τις εκλογές είναι να «ψηφίσει το κόμμα που πιστεύει πως θα είναι το λιγότερο επικίνδυνο για τη χώρα μας και τους νέους», όπως μου αναφέρει. «Όλοι είναι χείριστοι, δεν υπάρχει κάποιος που να μας καλύπτει. Aνησυχώ για το αν θα συνεχίσουν να μας κάνουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις τη ζωή δύσκολη. Το οικονομικό κομμάτι είναι ένα από αυτό που με αφορούν περισσότερο, αλλά αυτό που θέλω στην πραγματικότητα είναι να νιώθω όντως ασφάλεια στη χώρα μου. Να νιώθω ασφάλεια όταν θα βγαίνω από το σπίτι μου γενικά και όχι επειδή θα υπάρχουν 50 αστυνομικοί τριγύρω μου. Αυτό δεν μου προκαλεί ασφάλεια αλλά τρομοκρατία. Θέλω ασφάλεια στην υγεία μου. Θέλω να μη γίνονται τα εγκλήματα στα δημόσια νοσοκομεία που έγιναν κατά τη διάρκεια της πανδημίας».

Η αλήθεια είναι ότι η πολιτική δεν την αφορούσε μέχρι πρότινος. «Τελευταία αντιλήφθηκα ότι όντως με αφορά όλο και περισσότερο γι’ αυτό και ενημερώνομαι από διάφορες πηγές για τις θέσεις των πολιτικών και των κομμάτων. Την εξέλιξη των εκλογών της 21ης Μαΐου θα την παρακολουθώ τηλεοπτικά. Αφού ολοκληρωθούν και μάθω το αποτέλεσμα, θα πάω και για έναν καφέ!» καταλήγει.

Ο Γιώργης Παπαδημητρίου είναι φοιτητής στο τμήμα βιολογίας στο ΕΚΠΑ και δουλεύει παράλληλα για να μπορεί να σπουδάσει, να βγει να πιει μια μπίρα και να μην επιβαρύνει τους γονείς του. Μένει μαζί με την οικογένειά του στην Αθήνα και είναι η δεύτερη φορά που θα ψηφίσει στις εκλογές. «Πέρασε μια τετραετία με κυβέρνηση ΝΔ, είδαμε πόσα έκαναν για εμάς τους φοιτητές. Είδαμε αυτά που είδαμε με την Κεραμέως και τον Χρυσοχοϊδη να τσακίζουν την παιδεία και τα πανεπιστήμιά μας. Στο ευρύτερο πολιτικό σκηνικό είδαμε το ένα νομοσχέδιο μετά το άλλο. Στον χώρο της εργασίας ψηφίστηκε το νομοσχέδιο Χατζηδάκη με ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων. Βλέπουμε την απαγόρευση πορειών και διαμαρτυριών, τις ιδιωτικοποιήσεις παντού, την ακρίβεια να γίνεται κάθε μέρα χειρότερη και είδαμε και μια τάχα μου αριστερή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ποια συμφέροντα κατέληξε να εξυπηρετεί και πού κινούνταν στην πραγματικότητα».

Σε αυτές τις εκλογές η ψήφος του θα κινηθεί «στην κατεύθυνση του να βάλει φρένο με όποιον τρόπο γίνεται στην κατεύθυνση των μνημονειακών κομμάτων». Το κριτήριό του είναι δηλαδή να αποδυναμωθούν αυτά τα κόμματα και να ενισχυθεί το λαϊκό συμφέρον. Πηγή ενημέρωσής του σήμερα είναι κυρίως το Ίντερνετ και το Tουίτερ. «Θεωρώ ότι οι πολιτικοί αρχηγοί και τα κόμματα αντιλήφθησαν ότι το μεγαλύτερο μέρος της νεολαίας αντλεί από εκεί την ενημέρωσή του οπότε θεωρώ ότι είναι κάπως σαν να βγήκαν από τη φούσκα τους. Το μόνο έξυπνο ήταν αυτή η κίνηση για να ενημερωθεί και η νεολαία. Το κοινό, άλλωστε, που βλέπει τηλεόραση είναι παγιωμένο.

»Αυτό που με ενοχλεί είναι αυτό που ενοχλεί τον καθένα από εμάς, φαντάζομαι. Κάθε φορά που μπαίνω στο σούπερ μάρκετ και κοιτάζω ποιο είναι εκείνο που θα βγάλω από τη σακούλα για να μου φτάσουν τα χρήματά μου.  Κάθε μέρα που περνάει το πορτοφόλι μας γίνεται πιο ελαφρύ και βλέπουμε ότι είναι όλο και πιο δύσκολο να ζούμε και να σπουδάζουμε.

»Η αποχή μερικών νέων μπορεί να αποτελεί και συνειδητή επιλογή. Από εκεί και πέρα εγώ θα ψηφίσω και σε αυτές τις εκλογές».

Ο Θεόφιλος Αυλωνίτης είναι 22 ετών, σπουδάζει Εφαρμοσμένη Πληροφορική στη Θεσσαλονίκη και θα ψηφίσει για δεύτερη φορά. «Θεωρητικά το κριτήριο θα ήταν να ψηφίσω το κόμμα που αντιπροσωπεύει τις προσωπικές μου πολιτικές απόψεις όσο δυνατόν περισσότερο, αλλά στην πραγματικότητα θα μπω στην ταλαιπωρία να πάω μέχρι την Κέρκυρα -από όπου κατάγομαι- για να ψηφίσω ώστε να μην πάρει αυτοδυναμία το πρώτο κόμμα. Θέλω να ψηφίσω ένα μικρότερο κόμμα για να πάρει θέση στη Βουλή, να έχει μια φωνή. Αυτό που με κουράζει στην πολιτική είναι ο συναισθηματικός λόγος και η φόρτιση. Κοιτάω ένα κόμμα που να μιλάει βάσει λογικής και όχι κάποιο που κάνει συνέχεια επίκληση στο συναίσθημα για να μαζέψει ψήφους, το οποίο εν μέρει το κάνουν όλοι. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτό.

»Αν χρειαστεί να πάω και δεύτερη φορά στις κάλπες για τις εκλογές και είναι εν μέσω εξεταστικής, δεν θα μπορέσω να πάω σίγουρα αν και θα το ήθελα. Μακάρι να είχα το δικαίωμα να ψηφίσω από εδώ. Αφού ψηφίσω όμως θα δω την οικογένειά μου και μετά θα επιστρέψω στη φοιτητική μου πόλη».

Η πολιτική πιστεύει πως είναι από τη φύση της «διαφθαρμένη». «Αυτό που βλέπω κάθε χρόνο είναι ότι το μπαλάκι πετιέται εναλλάξ στα μεγάλα κόμματα. Δεν γίνεται να υπάρχει μεγάλη αλλαγή, δεν ξέρω αν όντως θα ασχολούμουν ενεργά με την πολιτική, θεωρώ ότι ακόμη και αν παρακολουθούσα ενεργά την πολιτική, δεν θα είχα κάποιο όφελος από αυτό. Περισσότερο ασχολούμαι με το πώς και τι μπορώ να επηρεάσω εγώ στη δική μου ζωή και όχι με το τι λέει το κάθε κόμμα, γιατί δεν έχω και τόσο χρόνο να φιλτράρω συνέχεια τα λόγια του καθένα».

Σε αυτές τις εκλογές η αλήθεια είναι πως δεν έχει ασχοληθεί σχεδόν καθόλου με την ενημέρωσή του, αυτό γιατί εν μέρει δεν έχει πολύ ελεύθερο χρόνο λόγω σχολής. «Είχα ασχοληθεί πολύ περισσότερο στην πρώτη μου ψήφο και είχα καλλιεργήσει μια πολιτική άποψη και συνείδηση. Δεν έχω κάτσει να δω αναλυτικά τι έχει πει κάθε κόμμα τώρα. Δεν θεωρώ ότι έχω ενημερωθεί ιδιαίτερα, πιο πολύ ανταλλάσσω απόψεις μέσα από συζητήσεις με συνομηλίκους μου. Ακόμη και σε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο κάποια θέματα παίρνουν πολιτική διάσταση. Είχε συζητηθεί, για παράδειγμα, σε αίθουσα πολύ το θέμα των Τεμπών. Δεν θεωρώ ότι με επηρέασε πολιτικά, υπαρξιακά με επηρέασε περισσότερο γιατί ούτως ή άλλως δεν θα ψήφιζα ποτέ τον όποιο υπεύθυνο. Άλλοι έλεγαν ότι έφταιγε το κόμμα, άλλοι ότι ήταν βαθύτερο, υπήρχαν απόψεις από παντού και δεν ήξερες τι να ακούσεις. Υπήρχαν κόμματα που ερχόταν ακόμη και στο μάθημα να μας μιλήσουν. Εν τέλει το σημαντικό είναι ότι χάθηκαν ζωές και όχι το τι πολιτική διάσταση που πήρε, και τι είπε ο κάθε πολιτικός».

Ο Άγγελος Δημητρίου είναι 19 χρονών, σπουδάζει κομμωτική, ενημερώνεται για την πολιτική των κομμάτων κυρίως μέσω TikTok και Instagram ενώ τα κριτήρια με τα οποία θα ψηφίσει φέτος για πρώτη φορά είναι κάπως «οικογενειακά» όπως μου περιγράφει. «Είμαι αποφασισμένος ότι θα ψηφίσω, θεωρώ ότι υπάρχει ένα κόμμα που θέλει να βοηθήσει τους νέους και δεν τους ψαρεύει. Δεν μου πέρασε από το μυαλό να μην ψηφίσω ποτέ, θεωρώ ότι με το να ψηφίζεις συμμετέχεις, στην κοινωνία, στα κοινά, συμμετέχεις για σένα και για το μέλλον σου. Η πολιτική δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα, από τη στιγμή όμως που άκουσα ότι θα γίνουν εκλογές άρχισα να ενημερώνομαι περισσότερο. Aυτό το “Καλύτερα σφηνάκι παρά στον Μητσοτάκη” με εξέφρασε πάντως. Για μένα το να τάζεις και να δίνεις στους νέους ένα voucher 150 ευρώ δείχνει απλώς πως τους κοροϊδεύεις».

Η Νάσια και Ελένη Χ. είναι αδερφές και φοιτήτριες. Η μια 22 ετών σπουδάζει Marketing και έχει ξαναψηφίσει και η άλλη 20 ετών, σπουδάζει Βιομηχανική Διοίκηση και Τεχνολογία, και θα ψηφίσει για πρώτη φορά. «Επειδή καταγόμαστε από τη Ρόδο, σκεφτήκαμε στην αρχή το να μην πάμε στο νησί μόνο και μόνο για την ψήφο μας. Είναι δύσκολη η απόφαση γιατί δεν γνωρίζουμε πολύ τι συμβαίνει, ακούμε λίγο και τους γονείς μας τι μας λένε και συζητάμε γενικά. Θεωρώ ότι από τις επιλογές που έχουμε δεν υπάρχει κάποιο κόμμα που να μας εκφράζει οπότε εν μέρει καταφεύγουμε και στις επιλογές των γονιών μας. Ενημερωνόμαστε πολύ λίγο για την πολιτική, θα θέλαμε να δούμε αλλαγή και ασφάλεια, κάτι καινούργιο, ένα νέο άτομο που να μας εμπνεύσει περισσότερο. Θέλουμε να μη φοβόμαστε να κυκλοφορήσουμε, ακόμη και στο μετρό δεν θέλουμε να αισθανόμαστε ότι κάτι κακό μπορεί να συμβεί όπως γίνεται συνήθως».

Στην Πλατεία Συντάγματος συναντάω και τον 17χρονο Δημήτρη Χ. που δίνει φέτος πανελλήνιες εξετάσεις και βγαίνει για λίγο στο κέντρο για να ξεσκάσει από το διάβασμά του. «Είναι η πρώτη φορά που θα ψηφίσω φέτος, θα ακούσω τις προεκλογικές δηλώσεις των κομμάτων αυτές τις μέρες διότι λόγω πανελληνίων δεν έχω προλάβει τόσο να ενημερωθώ. Θα δω τι παίζει δυο τρεις μέρες πριν και ό,τι μου αρέσει και με εκφράζει περισσότερο αυτό θα ψηφίσω. Θέλω να πάω να ψηφίσω, δεν μου πέρασε από το μυαλό η αποχή. Το να μη λες τίποτα για μένα δεν είναι επιλογή ακόμη και αν έχεις πολλά να κάνεις, σημαίνει ότι αφήνεις τους άλλους να αποφασίζουν για σένα και δεν είναι καθόλου οκ».

Η Έφη Δ. είναι 18 χρονών φοιτήτρια και θα ψηφίσει για πρώτη φορά. «Έψαξα τα κόμματα για να δω ιδεολογικά τι πιστεύει το καθένα αλλά ενημερώθηκα και για την ιστορία της χώρας, παρακολούθησα ομιλίες πολιτικών και κυρίως των προέδρων των κομμάτων τόσο διαδικτυακά όσο και από κοντά. Ενημερώθηκα για το πώς έχει εξελιχθεί η ιστορία των κομμάτων, τι έχει κάνει το κάθε κόμμα και με βάσει τις απόψεις που έχω σχηματίσει τα τελευταία χρόνια που έχω μια αντίληψη στην πολιτική, θα ψηφίσω».

Από τα social media δεν ενημερώνεται, από τα social media γελάει όπως μου τονίζει. «Σε κάθε προεκλογική εκστρατεία γελάω με αυτά τα μπιφ μεταξύ των αντίπαλων πολιτικών κομμάτων. Τα θεωρώ αστεία, αυτό που βάζουν λόγια ο ένας για τον άλλον με κάνουν αλήθεια να γελάω».

Ως υπεύθυνη πολίτης ασχολείται με την πολιτική και τα κοινά, την ενδιαφέρει περισσότερο το κομμάτι της παιδείας, υγείας και της οικονομίας. «Με στεναχωρεί η ιστορία της χώρας μας, αυτό το ότι είμαστε καταδικασμένοι σαν χώρα και λαός. Με ενοχλεί που ακόμη και τώρα υπάρχουν άνθρωποι που δεν πρέπει να είναι στις θέσεις τους, με ενοχλούν τα ρουσφέτια που γίνονται».

Της Έφης δεν της πέρασε ποτέ από το μυαλό να μην ψηφίσει. «Κι αν κάποια στιγμή είμαι σε απόγνωση θα βγάλω την ψήφο μου άκυρη ούτε καν λευκό για να μην πάει σε κάποιο μεγάλο κόμμα. Θεωρώ ότι φέτος έχει περισσότερες προοπτικές ένα κόμμα από τους δεδομένους υποψήφιους. Το οικογενειακό περιβάλλον και τα ερεθίσματα σε αυτή την ηλικία πιστεύω ότι κάπως σε επηρεάζουν. Οι νέοι, ωστόσο, δεν πρέπει να κρίνουν από αυτό αλλά να το ψάχνουν. Πριν την ψήφο θα βγω, μετά την ψήφο αν ο καιρός είναι καλός θα πάω για ένα καφέ ή για ένα μπάνιο».

Λίγο πριν αποχωρήσω μιλάω με την Αγγελική Σκαλτσά. Είναι 20 χρονών, φοιτήτρια νομικής, μένει στην Αθήνα και για πρώτη φορά θα ρίξει την ψήφο της. «Σίγουρα θα πάω να ψηφίσω γιατί οι εκλογές και η συμμετοχή στα κοινά είναι κάτι πολύ σημαντικό. Με λίγα λόγια πιστεύω πως μόνο έτσι θα ακουστούμε. Το κόμμα που θα επιλέξω σίγουρα θα συμβαδίζει με τις πεποιθήσεις, τις αντιλήψεις μου, τις ανησυχίες μου που αφορούν τη θέση της γυναίκας σήμερα, τις γυναικοκτονίες, το ρατσισμό, το περιβάλλον και κυρίως τις εργασιακές συνθήκες. Οι εκλογές και η πολιτική είναι ένας τομέας που θα ήθελα να ασχοληθώ πιο ενεργά καθώς θεωρώ ότι είναι και αυτός ένας τρόπος να αλλάξουμε την κοινωνία».

Το σίγουρο είναι ότι στα αυτιά μου πάντως αντηχεί ακόμη ότι «το κριτήριο για αυτές τις εκλογές είναι η ψήφος στο κόμμα που πιστεύω πως θα είναι το λιγότερο επικίνδυνο για την χώρα μας και τους νέους».