Άκης Σκέρτσος: Η Ελλάδα είναι σε καλύτερο σημείο από αυτό που ήταν το 2019

Λίγο πριν την αναμέτρηση για τις κάλπες των Εθνικών Εκλογών της 21ης Μαΐου, ο υπουργός Επικρατείας - Αρμόδιος για τον Συντονισμό των Κυβερνητικών Πολιτικών και κυβερνητικός εκπρόσωπος Άκης Σκέρτσος, μίλησε στο podcast «Συναντήσεις» με τον Μάκη Προβατά, απαντώντας για τα τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, το διακύβευμα της κάλπης και τις προκλήσεις του μέλλοντος.

---

Τι κάνετε;

Λίγο αδιάθετος από μία ίωση, αλλά είμαι καλά.

Έχει περιθώρια κάποιος πολιτικός να έχει ίωση όπως έχουμε όλοι οι υπόλοιποι; 

Άνθρωποι είμαστε όλοι, οπότε κάποιες στιγμές πέφτουμε και εμείς.

Όχι να κολλήσει, να πει, σήμερα δεν πάω πουθενά, δεν γίνεται.

Εγώ το έκανα αυτές τις ημέρες, διότι δεν μπορούσα να βγω από το σπίτι, οπότε αναγκαστικά πρέπει να γίνει, δουλεύεις από το σπίτι.

Κλείνει ένας κανονικός κύκλος 4 ετών αυτής της κυβέρνησης, πείτε μου τη μεγαλύτερη αστοχία που νιώθετε ότι έχει κάνει αυτή η κυβέρνηση.

Νομίζω, για να το συνδέσω με την αρχική σας τοποθέτηση, ίσως το ότι υπερεκτιμήσαμε ότι δεν είμαστε υπεράνθρωποι. Ότι δεν μπορούμε να λύσουμε με ένα μαγικό ραβδί προβλήματα 40 και 50 χρόνων που είναι πολύ βαθειά ριζωμένα στο κράτος, στην κουλτούρα μας, στη νομοθεσία μας, στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί και το πολιτικό σύστημα και η δημόσια διοίκηση και η Οικονομία και οι πολίτες, νομίζω ότι ήρθαμε με μία φόρα στα πράγματα, γιατί όντως, εγώ τουλάχιστον, μπήκα στην πολιτική γιατί ως πολίτης αγανακτούσα με πράγματα τα οποία έβλεπα να συμβαίνουν, και πίστεψα πολύ στην πρόταση και στο προσωπικό όραμα του Κυριάκου Μητσοτάκη, αυτό με έβαλε στην πολιτική και θέλω να παραμείνω σε αυτή την πλευρά της πολιτικής, δηλαδή να βλέπω και με μία αποστασιοποίηση τα όσα κάνουμε. Ως πολίτης δηλαδή, ως χρήστης των υπηρεσιών που παρέχει αυτό το κράτος.  Άρα θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη, ίσως, αστοχία, είναι ότι υπερεκτιμήσαμε κάπως τις δυνάμεις μας σε σχέση με την υπόσχεση που δώσαμε. Πολύς κόσμος περιμένει από μας να λύσουμε πολλά και δύσκολα προβλήματα σε πολύ λίγο χρόνο. Αυτό που συνειδητοποιούμε και ξέρουμε πλέον και έχουμε την εμπειρία, είναι ότι έχουμε κάνει αρκετά βήματα, η Ελλάδα είναι σε καλύτερο σημείο από αυτό που ήταν το 2019, όμως πρέπει να γίνουν άλματα, για να γίνουμε μία χώρα και ένα κράτος το οποίο δεν θα μας πληγώνει σε πολλές εκφράσεις και διαστάσεις της λειτουργίας του. Για μένα η πιο συντριπτική στιγμή της τετραετίας ήταν αυτή που συνέβη πριν από ένα μήνα, είναι κάτι που απαγορεύεται να το ξεχάσουμε, δεν πρέπει να ξεχάσουμε ούτε γιατί συνέβη, ούτε πώς συνέβη, και είναι κάτι το οποίο πρέπει να μας οδηγεί στο πώς θα διαχειριστούμε από δω και πέρα την μεταρρύθμιση του Κράτους, διότι το κράτος δεν αλλάζει μόνο από πάνω, πρέπει να αλλάξει κάθετα, διαγώνια, οριζόντια, σε όλα του τα επίπεδα, και αυτό που είδαμε ήταν μία μεγάλη αβελτηρία και αποτυχία να περάσουν οι κατευθύνσεις πολιτικής που εμείς δίνουμε και πιστεύουμε γνήσια και έντιμα ότι πρέπει να υπηρετεί το ελληνικό δημόσιο, να περάσουν στη βάση του. Δεν θέλουμε να επιρρίψουμε ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή υπαλλήλους, όμως υπήρξαν ατομικές αστοχίες και ευθύνες που όμως εντάσσονται μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον μιας πολύ χαλαρής και ανέμελης εργασιακής κουλτούρας, ανευθυνότητας που εμάς δεν μας εκφράζει καθόλου. Είναι κάτι στο οποίο είμαστε απέναντι. Αυτό, από δω και πέρα για μας είναι οδηγός και σημαία για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε πλέον από δω και πέρα την αξιολόγηση, τη στοχοθεσία, τον εσωτερικό έλεγχο που είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της καλής λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, τον ποιοτικό έλεγχο, δηλαδή την αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών που δίνουμε, της τήρησης των διαδικασιών και των κανόνων σε κάθε λειτουργία, κρίσιμη λειτουργία του κράτους, πόσο μάλλον αυτές που αφορούν την ασφάλεια των πολιτών, όλα αυτά είναι στοιχεία που έχουν υπάρξει ήδη, έχουν ψηφιστεί, έχουν νομοθετηθεί, έχουν αρχίσει να δίνονται σαν κατευθύνσεις προς τη δημόσια διοίκηση, πρέπει, εμείς, έχουμε την ευθύνη να τα εφαρμόσουμε με την μεγαλύτερη δυνατή αυστηρότητα και υπευθυνότητα και λογοδοσία προς τους πολίτες. Αυτό απαιτούν οι πολίτες από εμάς.

Η αξιολόγηση αυτή και αν έχει κόντρα διάφορα συμφέροντα, κυρίως συνδικαλιστές, το καταλαβαίνουμε όλοι, εδώ ζούμε, δεν ζούμε αλλού, παντού πρέπει, αλλά στα κομμάτια που πρέπει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα, θα εφαρμοστεί αυτή τη φορά;

Καταρχάς ήδη εφαρμόζεται, να σας θυμίσω την αξιολόγηση στους εκπαιδευτικούς, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει, 25 χιλιάδες νέοι εκπαιδευτικοί, νεοπροσλαμβανόμενοι εκπαιδευτικοί, δεν θα μονιμοποιηθούν αν δεν περάσουν πλέον από το νέο αυστηρό πλαίσιο αξιολόγησης, αντίστοιχα οι νεοπροσλαμβανόμενοι στο υπόλοιπο δημόσιο τομέα, δεν θα έχουν πλέον αυτή την τυπική διετή περίοδο αξιολόγησης, θα είναι ουσιαστική η περίοδος αξιολόγησης, γιατί όντως κάθε υπάλληλος ο οποίος αναλαμβάνει μία δημόσια θέση μία θέση ενός κρατικού λειτουργού, πρέπει να έχει και τις δεξιότητες, αλλά και τις, αν θέλετε, και την ψυχική και πνευματική ικανότητα να διαχειριστεί την ευθύνη που αναλαμβάνει. Και αυτές είναι νέες έννοιες και διαδικασίες που έχουμε βάλει πλέον στα συστήματα εισαγωγής αξιολόγησης του δημοσίου, και μένει, πλέον, να θέλουν να δείξουν και τα αποτελέσματά τους.

Θα σας θυμίσω ότι πριν από ένα μήνα, αρχές του Μαρτίου, για πρώτη φορά, το ΑΣΕΠ πραγματοποίησε εξετάσεις για την εισαγωγή των υπαλλήλων στο δημόσιο τομέα, οι οποίες δεν έχουν μόνο στοιχεία γνώσεων, έχουν και άλλα στοιχεία που αξιολογούνε και την προσωπικότητά τους και την ψυχική τους ικανότητα να διαχειριστούν κρίσιμες ευθύνες ή να συνεργαστούν τα στοιχεία, ας πούμε, της συνεργατικότητας είναι πολύ κρίσιμα μέσα στο δημόσιο τομέα για να φέρεις το αποτέλεσμα που είναι επιθυμητό μεταξύ φορέων που έχουν διαφορετικές αρμοδιότητες, ή ο καθένας βλέπει τις δικές του αρμοδιότητες. Άρα όλα αυτά είναι πράγματα τα οποία υπάρχουν στις πολιτικές μας, και πρέπει να πάμε ακόμα πιο αποφασιστικά στην εφαρμογή τους και να πω και κάτι ακόμα, όλες αυτές οι πολιτικές, για την αξιολόγηση για τις πειθαρχικές κυρώσεις, για τις πολιτικές, όλο αυτόν τον εκσυγχρονισμό που θέλουμε να πετύχουμε στον δημόσιο τομέα καταψηφίστηκαν από την αντιπολίτευση, δυστυχώς.  Άρα θεωρώ ότι είναι υποκριτική και πολύ ευκαιριακή η κριτική που γίνεται, δεν πιστεύει, δυστυχώς, αυτή η αντιπολίτευση στην αλλαγή που πρέπει να φέρουμε στο δημόσιο, αν είχε μία πιο υπερβατική θέση και μία πιο συνειδητοποιημένη στάση στα πράγματα, θα είχε στηρίξει αυτές τις αλλαγές, διότι είναι αυτονόητες αλλαγές που ζητά ο κάθε πολίτης για να έχει ένα κράτος απέναντί του που τον σέβεται και του προσφέρει αξιοπρεπείς υπηρεσίες, δεν τίποτε άλλο πέρα ή πάνω από αυτά, το αυτονόητο ζητούν οι πολίτες, αυτό πρέπει να τους δώσουμε και σε αυτό τα κόμματα, όλα τα κόμματα, αδιακρίτως ιδεολογικής τοποθέτησης θα πρέπει να έχουν μία ενιαία στάση.

Η αλήθεια είναι ότι εδώ μπαίνει και η δική μας ευθύνη ως πολιτών, με την έννοια ότι η αντιπολίτευση, η όποια αντιπολίτευση, τα λέει όλα αυτά γιατί υπάρχει κοινό προς το οποίο μπορεί να απευθυνθεί, και μάλιστα μεγάλο κοινό στο οποίο μπορεί να απευθυνθεί.

Είναι όμως αυτό που είπατε πριν, είναι η σύγκρουση, κάποια στιγμή πρέπει να γίνουν κάποιες ρήξεις με τις παραδοσιακές εκλογικές πελατείες. Διότι υπάρχουν, αν θέλετε, κάποιες εγωιστικές μειοψηφίες, οι οποίες έχουν πιο δυνατή φωνή από τις πιο σιωπηλές πλειοψηφίες της ευρύτερης κοινωνίας, όμως, περισσότερες είναι οι ψήφοι της κοινωνίας, και η αποστασιοποίηση, και η απογοήτευση από το πολιτικό σύστημα όταν δεν φέρνει τα αποτελέσματα που ζητά αυτή η σιωπηλή πλειοψηφία της κοινωνίας, νομίζω ότι οδηγεί σε έναν εκφυλισμό τη Δημοκρατία.

Έχω την πεποίθηση, έχοντας σπουδάσει κιόλας βέβαια, στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, ότι κάτι που θέλει η σιωπηλή πλειοψηφία των φοιτητών, είναι η ασφάλεια στα Πανεπιστήμια. Η άποψή μου, και σας τη λέω, είναι ότι σε αυτό η Κυβέρνηση δεν είχε τύχη.

Κι εγώ θεωρώ ότι είναι από τα σημεία που θα μπορούσαμε να είχαμε πάει καλύτερα.

Ένα βασικό κομμάτι, στην πραγματικότητα είναι η χειρονομία προς τους νέους που θα κάνει η Κυβέρνηση, προς το αύριο. Πολύ περισσότερο όταν όλοι έχουμε αναγνωρίσει, συμπεριλαμβανομένης και της Αντιπολίτευσης, ότι πρέπει να δημιουργηθούν συνθήκες για να επιστρέψουν, και για το δημογραφικό που είναι το βασικό, και για πολλούς άλλους λόγους, να επιστρέψουν όλα αυτά τα σπουδαία μυαλά που έφυγαν, γιατί έχουμε και άλλα σπουδαία μυαλά εδώ, δεν έφυγαν όλα τα σπουδαία μυαλά, έφυγαν αυτοί που είχαν τη δυνατότητα. Υπάρχουν σπουδαία μυαλά που παραμένουν στην Ελλάδα. Αυτό πρέπει να είναι η προτεραιότητά σας.

Έχουμε δύο προτεραιότητες, για μένα η προτεραιότητα είναι αυτό το οποίο, όταν βγαίνουμε από τα σύνορα της χώρας μας και βλέπουμε έξω και το χαιρόμαστε, και λέμε τι καλά που θα ήταν να ισχύουν και να λειτουργούν έτσι τα πράγματα και στην Ελλάδα, να γίνουν και στην Ελλάδα, δεν είμαστε πολίτες Β’ κατηγορίας σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πολίτες που έχουν συνθήκες ευνομίας, τάξης στα πανεπιστήμιά τους, η δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση είναι στοιχείο κοινωνικής κινητικότητας και κοινωνικής αλληλεγγύης. Τους φτωχούς φοιτητές και τους φτωχούς πολίτες βοηθάμε με το να έχουμε ένα καλό σύστημα εκπαίδευσης, το οποίο δεν έχει τέτοια φαινόμενα τα οποία δυσκολεύουν την πρόσβαση στο αγαθό της Παιδείας.

Και καλές εστίες.

Ακριβώς. Η δεύτερη προτεραιότητα είναι αυτό που λέτε, το να φέρουμε πίσω τους ανθρώπους που έφυγαν στα χρόνια της κρίσης, αλλά και να δώσουμε στους νέους ανθρώπους την εμπιστοσύνη και την αυτοπεποίθηση ότι εργαζόμαστε γι’ αυτούς. Είμαστε μία Κυβέρνηση η οποία έχουμε κάνει πολλά πράγματα για τις νεότερες γενιές και προσωπικά, έχω δώσει πολλές μάχες για να φέρουμε πολιτικές που κάνουν αναδιανομή ευκαιριών προς τους νέους και μπορώ να σας δώσω πολλά παραδείγματα του πώς λειτουργούν πλέον τα Πανεπιστήμια μέσα από τις διατάξεις και τον νόμο που έχουν ψηφίσει, π.χ., για την εξωστρέφεια των Πανεπιστημίων, για τις συνεργασίες με ξένα Πανεπιστήμια, στο θέμα της ασφάλειας, εμείς ψηφίσαμε την άρση του περίφημου ασύλου στα πανεπιστήμια, εμείς ψηφίσαμε την πανεπιστημιακή αστυνομία, υπάρχει το νομικό πλαίσιο, υπάρχουν τα σώματα, οι άνθρωποι, πλέον, για να κάνουν αυτή την δουλειά, πρέπει όμως να εφαρμοστούν καλύτερα όλα αυτά, δηλαδή, να περάσουμε από την θεωρία και την νομοθεσία στην πράξη. Γι’ αυτό εμείς κρινόμαστε και αυτό θέλουν οι πολίτες από εμάς στη δεύτερη τετραετία, πολύ πιο αποτελεσματική τήρηση των νόμων, και όχι απλά νόμοι οι οποίοι ψηφίζονται και μένουν στο συρτάρι. Να πω εδώ ότι η Αντιπολίτευση, και ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, αυτούς τους νόμους τους καταψήφισε. Και το άσυλο, και την πανεπιστημιακή αστυνομία, είναι πράγματα, δηλαδή, που δεν τα πιστεύει. Άρα υποστηρίζουν μία καθήλωση, σε ένα περιβάλλον, σε ένα πλαίσιο, το οποίο δεν μπορεί πλέον από μόνο του να αυτό-διορθωθεί, χρειάζονται άλλες λύσεις, καταλαβαίνω ότι υπάρχουνε ενστάσεις και φοβίες για την αστυνομική αυθαιρεσία, όμως δεν είναι κάτι το οποίο θα μείνει εκτός της δημοκρατικής λειτουργίας και λογοδοσίας. Όπως συμβαίνει και σε  όλες οι υπόλοιπες δημοκρατικές χώρες της Ευρώπης που έχουνε και τέτοια σώματα ήπιας τάξης μέσα στα πανεπιστήμια τους, δεν λέω ότι τα έχουν όλα γιατί είναι λυμένα ενδεχομένως τέτοια προβλήματα σε άλλες χώρες, όμως κάποιες χώρες έχουν τέτοια σώματα, δεν μπορώ να καταλάβω επομένως γιατί υπάρχει όλη αυτή η αντίσταση, η πολιτική ένταση η οποία μετά δημιουργεί και μία κοινωνική αναστάτωση σε συγκεκριμένες ομάδες της κοινωνίας, για πράγματα που είναι αυτονόητα οπουδήποτε στο εξωτερικό.

Κρατάω και με ενδιαφέρει, και μου αρέσει πολύ το ότι είστε αποφασισμένοι να κάνετε αυτή τη ρωγμή, παρότι ένα κομμάτι του πολιτικού συστήματος  δεν το θέλει για τους δικούς του λόγους.

Εγώ μπορώ να σας πω με μεγάλη ειλικρίνεια και εντιμότητα ποια είναι τα πεδία στα οποία δεν πήγαμε τόσο καλά όσο θα θέλαμε.

Αυτό είναι το ένα, ας πούμε.

Αυτό είναι ένα, στην Υγεία έχουμε κάνει πράγματα, είχαμε, όμως, να αντιμετωπίσουμε μια πανδημία, στάθηκε όρθιο το σύστημα Υγείας χάρη στην τιτάνια προσπάθεια που έκαναν οι υγειονομικοί αλλά και η κυβέρνηση, οι κατηγορίες και οι καταγγελίες της αντιπολίτευσης περί ιδιωτικοποίησης της υγείας είναι παντελώς ανυπόστατες και μπορώ να σου δώσω συγκεκριμένα στοιχεία,  έχουμε αυξήσει κατά 37% τις δημόσιες δαπάνες στο σύστημα υγείας το δημόσιο, από 3,8 δισεκατομμύρια, έχουμε πάει στα 5,2δισεκατομμύρια στον προϋπολογισμό του 2023, το υγειονομικό προσωπικό ήταν 100.000 το 2019, είναι 107.000 σήμερα. Έχουμε προσθέσει τον δωρεάν προσωπικό γιατρό, 5 εκατομμύρια συμπολίτες μας είναι γραμμένοι, έχουν κάνει από 3 επισκέψεις 2 εκατομμύρια εξ αυτών μέσα στο τελευταίο εξάμηνο, οι εξετάσεις οι προληπτικές…

Φώφη Γεννηματά…

…για τον καρκίνο του μαστού, 100.000 γυναίκες 50 έως 70 ετών έχουν εκμεταλλευτεί, έχουν αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα 6.000γυναίκες χάρη σε αυτές τις εξετάσεις διαπιστώθηκαν με ευρήματα και αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε σχήματα θεραπείας, αυτές είναι προοδευτικές πολιτικές τις οποίες υλοποιεί αυτή η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Τέτοιες πολιτικές χρειαζόμαστε για να ξαναδώσουμε εμπιστοσύνη στους πολίτες ως προς τις δημόσιες υπηρεσίες, τα δημόσια αγαθά. Και της Υγείας και της Παιδείας είναι δύο κρίσιμα πεδία, που, κατά τη γνώμη μου, είναι de facto ιδιωτικοποιημένα, de facto ιδιωτικοποιημένα. Τα χρήματα που δίνει η ελληνική οικογένεια και το ελληνικό νοικοκυριό για τα φροντιστήρια, για τα ιδιαίτερα, είναι μία διαρροή εισοδήματος σε ένα κατά τα άλλα δημόσιο σύστημα Παιδείας. Αντίστοιχα τα χρήματα που δίνουμε στον γιατρό ή στις εξετάσεις που πρέπει να κάνουμε εκτός του ΕΣΥ, είναι αντίστοιχα μία διαρροή εισοδήματος προς ένα, από ένα εθνικό δημόσιο σύστημα Υγείας.

Άρα τα πράγματα που υπερασπίζονται ότι πρέπει να μείνουν το ίδιο η Αριστερά, δεν είναι ακριβώς έτσι, είναι πολύ πιο σύνθετη η πραγματικότητα και πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε με όρους που θα ενδυναμώσουν τα δημόσια αγαθά, τους ανθρώπους που δουλεύουν σε αυτά, με καλύτερους μισθούς για να μπορούν να μένουν εκεί και να μην έχουν ανάγκη οι καθηγητές να κάνουν τα ιδιαίτερα, για παράδειγμα, και να δώσουμε τη δυνατότητα στους πολίτες και στα νοικοκυριά, στη μεσαία τάξη και στην πιο αδύναμη, στις πιο ευάλωτες κοινωνικά και οικονομικά τάξεις, να αξιοποιούν τις δυνατότητες που έχουν μέσα από το δημόσιο σύστημα Υγείας και Παιδείας.

Τώρα που είπατε ότι είναι de facto ιδιωτικοποιημένα, ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερη ψευδαίσθηση, η μεγαλύτερη πλάνη που έχει στην πλειοψηφία του ο Έλληνας και πρέπει να την αφήσει πίσω, που λειτουργεί ως χειρόφρενο για να φύγει μπροστά, μια που είπατε αυτό που είναι όντως μία πλάνη, νομίζουμε ότι τα πάντα είναι δημόσια και πάνε να μας τα πάρουν ενώ ήδη τα πληρώνουμε πολύ.

Οι Έλληνες είμαστε νομίζω ένας θαυμάσιος λαός, γεμάτοι αντιφάσεις, ωραίες, γοητευτικές αντιφάσεις, θα έλεγα πολλές φορές ότι μας λείπει ένα στοιχείο ενδοσκόπησης, δηλαδή υπερεκτιμούμε και καλά κάνουμε, είμαστε πολύ περήφανοι για το παρελθόν μας, για τον πολιτισμό και τη γνώση που έχουμε προσφέρει ιστορικά ως λαός και ως ιστορική συνέχεια των προγόνων μας, αλλά δεν βλέπουμε πολλές φορές τις στρεβλώσεις που έχουν δημιουργηθεί μέσα στο πλαίσιο του σύγχρονου ελληνικού κράτους και θεωρούμε πολλές φορές ότι δεχόμαστε επιθέσεις απέξω. Νομίζω ότι ο εχθρός είναι κυρίως μέσα μας, αυτό είναι κάτι που χρειάζεται μία πιο ειλικρινή αυτογνωσία και αυτό-αξιολόγηση διαρκή, για να βλέπουμε τέτοια προβλήματα, όπως για παράδειγμα ότι το δημόσιο ΕΣΥ ή η δημόσια Παιδεία έχουν αυτά τα προβλήματα τα οποία ταλαιπωρούν τους πολίτες.  Άρα χρειάζεται να σκεφτούμε λίγο έξω από το κουτί σε σχέση με τις λύσεις που πρέπει τελικά να δώσει η πολιτική για να κάνει πιο εύκολη και πιο δημιουργική τη ζωή των πολιτών.

… το γράφει και ο Θουκυδίδης στο ξεκίνημα της περιγραφής του Πελοποννησιακού πολέμου «Γράφω μία ιστορία που θα είναι για τους αιώνες και η οποία θα συμβαίνει πάντα διότι η Αθήνα δεν ηττήθηκε από τη Σπάρτη, ηττήθηκε από μέσα»· και οι Έλληνες όταν έχουμε ηττηθεί έχουμε ηττηθεί καταρχάς, και κατά βάση, και καταρχήν από μέσα.

Ναι, και ένα στοιχείο που μας λείπει, νομίζω ότι έχουμε πολύ έντονα αναπτυγμένο τον ατομισμό και όχι τόσο πολύ τη συλλογικότητα, παρότι μιλούν για συλλογικότητα, ειδικά τα κόμματα της Αριστεράς και τα λοιπά νομίζω ότι μας λείπει η συνεργατικότητα στην κουλτούρα, και οι Έλληνες έχουμε πετύχει θαύματα όταν έχουμε καταφέρει να συνεργαστούμε μεταξύ μας και με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή οικογένεια, οπότε αυτό είναι ένα στοιχείο, όμως, το οποίο θέλει πολύ χρόνο για να φέρει αποτελέσματα, θέλει βάση στην εκπαίδευση, βάζουμε πλέον τέτοια μαθήματα στα σχολεία μας, στα δημοτικά και στα γυμνάσια, σεμινάρια και εργαστήρια δεξιοτήτων που χτίζουν την κουλτούρα της συνεργασίας, μας λείπει και στην πολιτική πάρα πολύ αυτό με την έννοια του να υπάρχουν τουλάχιστον για κάποια ευρύτερα εθνικά θέματα κάποιες συναινέσεις, ότι δεν μπορεί να έρχεται μία κυβέρνηση και να χαλάει πράγματα τα οποία έχουν πάει η χώρα μπροστά επειδή απλά τα έκανε μία αντίπαλη ιδεολογικά κυβέρνηση, σε κάποια εθνικά ζητήματα χρειάζεται μία βασική συναίνεση για το τι πάει τελικά τη χώρα μας μπροστά.

… η αρετή που λέγατε ότι είναι καλό να αρχίσει να αναπτύσσει ο νέος Έλληνας… έχετε ένα μικρό γιο, δεν το κάνω προσωπικό, απλώς για να έχουμε προσωποποιήσει κάτι, ποια είναι η αρετή που προσπαθείτε να την αναπτύξει και την τονίζετε, να είναι μία καινούργια αρχή που δεν τη συναντάει συχνά.

Είναι σίγουρα η ομαδικότητα, και είναι και η εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, να μην αισθάνεται ότι χρειάζεται δεκανίκια για να πετύχει αυτό το οποίο θέλει…

…και κάποιοι του οφείλουν τα δεκανίκια, γιατί κάποιοι έχουν μεγαλώσει έτσι…

Ακριβώς, να μάθει πώς να μαθαίνει, να κατακτά τη γνώση, αυτό του λέω συνέχεια, να τη χτίζει βήμα-βήμα, τίποτα δεν έρχεται από… δεν πας από το Α στο Ω από τη μία στιγμή στην άλλη, κάθε βήμα κερδίζεται με κόπο, με προσπάθεια, και νομίζω ότι πολλές φορές και εμείς θέλουμε το εύκολο αποτέλεσμα, το shortcut, την παράκαμψη για να φτάσουμε γρήγορα, δυστυχώς δεν γίνονται έτσι τα πράγματα, σίγουρα είναι χρήσιμες και οι παρακάμψεις, ειδικά σε ένα σύστημα το οποίο πολλές φορές έχει φρακάρει, όμως, αν θες να χτίσεις ένα στιβαρό, σωστό κράτος, χρειάζεται να δουλέψεις από τα θεμέλια προς τα πάνω, και όχι να κάνεις συνεχώς παρακάμψεις,

Είπατε για τη συνεργατικότητα· ωραία, κάποιος δεν είναι με τη Νέα Δημοκρατία, θα πει ωραία, συνεργατικότητα αλλά μας μιλάτε διαρκώς για αυτοδυναμία. Πώς ταιριάζουν αυτά τα δύο;

Ταιριάζουνε γιατί εφαρμόζουμε ένα πρόγραμμα το οποίο αφορά όλους τους Έλληνες, έχει μέσα του, ενσωματώνει απαιτήσεις της κοινωνίας οι οποίες προέρχονται από όλο το φάσμα της, θεωρώ ότι είναι ένα εθνικά αναγκαίο πρόγραμμα και έχει, έχουμε την τύχη να έχουμε έναν Πρωθυπουργό ο οποίος έχει απευθύνει ένα ευρύτερο κάλεσμα και εκτός των τειχών της παράταξης της Νέας Δημοκρατίας, εγώ προέρχομαι από έναν άλλο χώρο, αισθάνομαι πάρα πολύ άνετα πλέον ως μέλος της κυβέρνησης και της Νέας Δημοκρατίας, υπό την καθοδήγηση που δίνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, και υπό το πλαίσιο των ιδεών και των αξιών που εκπροσωπεί ο ίδιος. Είναι ένα κόμμα και μία παράταξη φιλελεύθερη, είναι μεταρρυθμιστική, λαϊκή, πατάει γερά στην κοινωνία, είναι πατριωτική, φροντίζει συνεχώς για να ισχυροποιείται η φωνή και η θέση της Ελλάδας, και στο εξωτερικό, σε όλα τα διεθνή fora, αλλά και στα σύνορά μας. Που είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί γνωρίζουμε όλοι καλά σε ποια περιοχή της Ευρώπης βρισκόμαστε, τι απειλές δεχόμαστε από τους γείτονές μας, άρα νομίζω ότι καλύπτει ένα τρίγωνο, για μένα, απαιτήσεων, που δεν βλέπω κανέναν άλλο πολιτικό χώρο να το εκπροσωπεί με την ίδια αποτελεσματικότητα και εντιμότητα. Και το τρίγωνο αυτό είναι, δυναμική ανάκαμψη της Οικονομίας με προσέλκυση πολλών, καλών ιδιωτικών επενδύσεων, και Ελληνικών και ξένων, η Ελλάδα ήταν πάντα μία περίκλειστη οικονομία, πολύ δύσκολη στο να μπούνε νέοι και ξένοι παίκτες, αλλά χρειαζόμαστε και το ξένο αίμα για να γίνουμε καλύτεροι κι εμείς, εννοώ με την έννοια της ανανέωσης και της καινοτομίας που έρχεται από τις ξένες επενδύσεις, έχουμε πετύχει πολλά πράγματα σε αυτό, χρειάζεται όμως να συνεχιστεί αυτό το αναπτυξιακό momentum, αυτό είναι το ένα, το δεύτερο είναι ότι πιστεύει αυθεντικά στην κοινωνική συνοχή και στην κοινωνική αλληλεγγύη και στην ισότητα των ευκαιριών, και ότι υπάρχουν βαθιά ρήγματα μέσα στην Ελληνική κοινωνία που πρέπει να θεραπευτούν, αλλά αυτά θα θεραπευτούν μέσα από μία δυναμική ανάκαμψη της οικονομίας, δεν μπορείς να κάνεις αναδιανομή της μιζέριας και της φτώχειας και να λες ότι έτσι είσαι κοινωνικά ευαίσθητος, χρειάζεται ισχυρή Οικονομία για να μπορούμε να κάνουμε καλή και αποτελεσματική κοινωνική πολιτική, να γεφυρώνουμε τα ρήγματα, να δίνουμε ευκαιρίες ειδικά στους πιο ευάλωτους, να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους, και το τρίτο είναι αυτό που σας είπα, ότι υπηρετεί μία εθνικά υπεύθυνη πατριωτική πολιτική. Ενδυναμώνουμε τη φωνή της χώρας παντού στο εξωτερικό, ενδυναμώνουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις μας, τα συστήματα ασφαλείας, και στα σύνορα και εντός της χώρας για να είμαστε ασφαλείς, η ασφάλεια είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για να μπορούμε να είμαστε και ελεύθεροι και δημιουργικοί. 

Άρα αυτό το τρίγωνο των πραγμάτων, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει άλλος πολιτικός φορέας, ή άλλως πολιτικός αρχηγός που να μπορεί να το ικανοποιήσει με την αποτελεσματικότητα και την εντιμότητα που το υπηρετεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης, γι’ αυτό και λέμε ότι, η συζήτηση περί συνεργασιών είναι κενή περιεχομένου,  δεν την πιστεύει κανένας από τους φορείς της αντιπολίτευσης, ουσιαστικά μετατρέπει την δική τους πολιτική αδυναμία να αρθρώσουν ένα πειστικό πολιτικό λόγο σε μία συζήτηση περί συνεργασιών, γιατί η συνεργασία ακούγεται καλά. Προφανώς οι συνεργασίες και οι συναινέσεις είναι αναγκαίες για να πάει η χώρα μπροστά, δεν την έχουμε δείξει σε καμία κρίσιμη μεταρρύθμιση που έχουμε περάσει τα τελευταία χρόνια, τις έχουνε πολεμήσει λυσσαλέα όλες, και λειτουργούν και πολύ καταστροφολογικά και καταγγελτικά, μιλάνε σαν να είναι η Ελλάδα αυτή την στιγμή μία κατεστραμμένη χώρα, ενώ υπάρχουν πολλοί δείκτες, πλέον, που επιβεβαιώνουν ότι βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση από το 2019, όμως, απέχουμε πολύ ακόμα, και χρειάζεται να συνεχίσουμε με αλματώδεις ρυθμούς το να γίνουμε μία κανονική ευρωπαϊκή χώρα σε όλες τις εκφάνσεις λειτουργίας του Κράτους.

Η Ελλάδα, χάρη στην ισχυρή μονοκομματική κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Μητσοτάκη, έχει πετύχει διπλάσιους ρυθμούς ανάπτυξης αυτή την πολύ δύσκολη τετραετία, με τις τεράστιες εξωγενείς απειλές και κρίσεις, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη όπου, 20 από τις 27 χώρες έχουν κυβερνήσεις συνεργασίας. Γιατί έχει συμβεί αυτό, έχει συμβεί διότι το βλέπουμε στην πράξη, ότι οι κυβερνήσεις συνεργασίας εκ των πραγμάτων είναι πιο δυσκίνητες, πολύ πιο δύσκολο να πάρουν γρήγορες, αποφασιστικές, να χαράξουν αποφασιστικές πολιτικές, για να αντιμετωπίσουν αυτές τις κρίσεις που βλέπουμε ότι προκύπτουν στο κενό, χωρίς κανένα ιστορικό προηγούμενο, χωρίς να υπάρχει ιστορική μνήμη για το πώς να τις διαχειριστείς, άρα χρειάζεσαι κάποιον που έχει αυτό που είπατε και πριν, τη διορατικότητα, την πυγμή, την αποφασιστικότητα, τη γνώση να διαχειριστεί σύνθετα προβλήματα.

Τέτοιες κυβερνήσεις, σε συνθήκες πολύ-κρίσεων, όπως είναι αυτές που αντιμετωπίζουμε σήμερα, κατά τη γνώμη μου θα οδηγήσουν σε επιβράδυνση και σε καθήλωση την Ελλάδα, και όχι στα αναγκαία άλματα που πρέπει να κάνουμε. Εμείς δεν έχουμε καμία αυταπάτη ότι, προφανώς σε κάποια πράγματα έχουμε πάει καλά, σε άλλα όχι τόσο καλά, αλλά, αναγνωρίζουμε και λέμε δημόσια ποια είναι τα πράγματα στα οποία δεν έχουμε πάει καλά, τα ορίζουμε σωστά ως προς το ποιο είναι το πρόβλημα που τα έχει προκαλέσει και πάμε και το λύνουμε. Αυτή την ειλικρίνεια και την εντιμότητα δεν την έχω δει σε κανένα άλλο κόμμα και σε κανέναν άλλον αρχηγό, άρα δεν μπορώ να καταλάβω γιατί πρέπει να μπαίνει στη συζήτηση μία νεφελώδης συζήτηση περί συνεργασιών που τελικά θα οδηγήσει σε παραλυσία, σε ακυβερνησία και σε διάρρηξη αυτού του θετικού αναπτυξιακού momentum και της περπατησιάς της καλής που έχει ανοίξει η ελληνική Οικονομία, η Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια χάρη σε αυτές τις πολιτικές που σας περιέγραψα.

Επειδή συχνά επικαλούνται οι περισσότεροι τι γίνεται σε 20, 22 χώρες της Ευρώπης, να το έχουμε ως παράδειγμα, η άποψή μου είναι, απλώς την καταθέτω, ότι σε 26 χώρες της Ευρώπης, τόσες είναι αν δεν απατώμαι, το μίνιμουμ όριο για να μπεις στη Βουλή είναι 5%. Και το λέω με βάση κάτι που ήθελα να συζητήσουμε τώρα και για τη Χρυσή Αυγή, διότι το εκλογικό σώμα στην Ελλάδα είναι μικρό, είναι πάρα πολύ εύκολο κάποιος να αναζητήσει περίπου 150-160-180.000 ψήφους, αυτό είναι με βάση τα 6 εκατομμύρια που ψηφίζουν το όριο για να μπεις στη Βουλή, θα σκεφτόσασταν να αυξηθεί αυτό το όριο, ξέρω ότι η ερώτηση είναι λίγο αδόκιμη, αλλά, θα βοηθούσε τη Δημοκρατία, μια που επικαλούνται τις Δημοκρατίες της Ευρώπης, η συντριπτική πλειοψηφία έχει αυτό το όριο, του 5%.

Καταρχάς ως προς το ζήτημα της Χρυσής Αυγής ή του κόμματος Κασιδιάρη, να πούμε ότι έχουμε ήδη λάβει, ψηφίσει μία διάταξη που μένει βέβαια να επικαιροποιηθεί ως προς τη συνταγματικότητά της από το Ανώτατο Δικαστήριο του Αρείου Πάγου, η οποία υποστηρίζει την έννοια της μαχόμενης Δημοκρατίας, αυτό πιστεύουμε, ότι η Δημοκρατία δεν μπορεί να είναι αδρανής και να αφήνει φαινόμενα και εχθρούς της εκ των έσω να την υπονομεύουν. Άρα αυτό το οποίο γίνεται αυτή την στιγμή, που κυοφορείται με έναν σκιώδη αρχηγό ενός κόμματος, ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή, είναι καταδικασμένος για εγκλήματα, για εγκληματική οργάνωση, διοικούσε μία εγκληματική οργάνωση, δεν μπορεί ένας σκιώδης αρχηγός να υποκινεί τα νήματα ενός κόμματος. Λέμε ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Από εκεί και πέρα τα ζητήματα τα οποία βάζετε σε σχέση με τον διαρκή αγώνα και την ενδυνάμωση της Δημοκρατίας, όντως είναι υπαρκτά. Η επόμενη Βουλή, το έχει αποφασίσει και το έχει πει ο Πρωθυπουργός, θα είναι προτείνουσα, σε σχέση με τη συνταγματική αναθεώρηση που θέλουμε να κάνουμε. Άρα όλα αυτά τα ζητήματα, και για το εκλογικό σύστημα, μπορούν να τεθούν εκεί.

Και για το όριο δηλαδή… πείτε μου κάτι, βλέπω τα σποτ των κομμάτων. Και βλέπω ότι απευθύνονται σε πολύ διαφορετικά κοινά. Πάλι γίνεται μια προσπάθεια να ξανά-υποκινηθούν οι νέοι σε μία αγανάκτηση η οποία δεν νομίζω ότι έχει βάση, και τι εννοώ, παρακολουθούσα, γιατί μένω και στο Κέντρο, τις διαδηλώσεις που έγιναν για τα Τέμπη. Πήγα, δηλαδή. Και είδα πολλά νέα παιδιά με μια βαθειά θλίψη, ολοφάνερα, αυτά τα παιδιά τα οποία ήταν φανερό ότι πολλά από αυτά δεν είχαν ξαναπάει σε διαδήλωση, πήγανε γιατί είδαν τον εαυτό τους μέσα σε αυτά τα 57 πρόσωπα  που ακόμη, και θα πάρει καιρό, να τα ξεπεράσουμε όλοι, και βλέπω ότι γίνεται μία χειρονομία προς τους νέους, η οποία έχει κινδύνους. Προφανώς αυτό που σας λέω είναι μια εύκολη απάντηση, αλλά εδώ πρέπει διαρκώς να προφυλάσσουμε τους νέους. Και νομίζω ότι αυτό, είναι ευθύνη και της Κυβέρνησης, πρέπει να προφυλάσσονται οι νέοι από την τοξικότητα, από όλα αυτά τα οποία δεν είναι καλά για τους ίδιους και που είναι οι αυριανοί πολίτες. Είναι και οι αυριανοί πολιτικοί, παρεμπιπτόντως, κάποιοι από αυτούς.

Όλοι, νομίζω, είδαμε τους εαυτούς μας σε αυτό το τρένο και στα θύματά του. Και τους συγγενείς μας, και τα παιδιά μας, πολύ εύλογη αυτή η αγανάκτηση, δεν θεωρώ ότι έχει τίποτα το αντισυστημικό, η οργή προς αυτό που συνέβη στα Τέμπη. Όλοι είμαστε απέναντι σε αυτό που συνέβη στα Τέμπη, αυτό όμως στο οποίο πρέπει να είμαστε επίσης απέναντι είναι αυτή η πολιτική εργαλειοποίηση που δείχνει μία ιστορική, έτσι, άγνοια, σε σχέση με τα αποτελέσματα που έφερε, πρόσφατα, πριν από 10 χρόνια, μία αντίστοιχη κοινωνική οργή η οποία έλαβε εντελώς έξω-συστημικά, αντί-συστημικά χαρακτηριστικά, που το μόνο που πέτυχαν ήταν να μείνουμε καθηλωμένοι, για να καθυστερήσουμε πολλά χρόνια, να κρατήσουμε την Ελλάδα βαλτωμένη για πολλά χρόνια, για να ανακαλύψουμε τελικά ότι η λύση, που και οι αντί-συστημικές δυνάμεις πρότειναν δεν ήταν εφικτή, και κατέληξαν να εφαρμόσουν αυτά που έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί πριν από 4 ή 5 χρόνια. Χάθηκε πολύς καιρός, αυτό θέλω να πω, ότι αυτού του τύπου η πολιτική εργαλειοποίηση δεν προσφέρει καμία λύση. Η λύση θα έρθει όντως με το να παραδεχόμαστε και να βλέπουμε τα προβλήματα στα μάτια, οι νέοι έχουν κάθε λόγο όπως λέω να δυσανασχετούν και να δυσπιστούν, βλέπουν ότι οι μισθοί είναι ακόμα χαμηλοί, κάνουμε μεγάλη προσπάθεια, αυξήθηκε από τα 650€ στα 780€ ο κατώτατος μισθός, χάρη στη δυναμική ανάκαμψη της Οικονομίας, η οποία δεν ήρθε τυχαία, το επαναλαμβάνω αυτό, ήρθε ως αποτέλεσμα μίας συγκεκριμένης οικονομικής πολιτικής, συγκεκριμένων οικονομικών επιλογών που έγιναν από αυτή την κυβέρνηση. Άρα αν θέλουμε να δώσουμε καλύτερες προσδοκίες, καλύτερα εισοδήματα, καλύτερη ποιότητα ζωής, και τελικά ένα καλύτερο κράτος που υποστηρίζει τις επιλογές των νέων, πρέπει να δούμε με μεγαλύτερη ευρύτητα τι είναι αυτό το οποίο κάνει τελικά αυτή η κυβέρνηση, η οποία δίνει μάχες σε πολλά επίπεδα.

Η βασική αίσθηση είναι εν πολλοίς δικαιολογημένη που έχει ένας νέος είναι ότι στην Ελλάδα δεν είναι όλοι ίσοι, μια που είπατε πριν ότι θέλετε να είναι όλοι ίσοι, να έχουν ίσες ευκαιρίες, ότι κάποιοι άλλοι, κάποιοι άνθρωποι έχουν περισσότερες ευκαιρίες, περισσότερες δυνατότητες, περισσότερους τρόπους να πετύχουν. Αυτό είναι ένα από τα πολύ βασικά που πρέπει να εμφυσήσει αυτή, η οποιαδήποτε κυβέρνηση, να τους δώσει την αίσθηση ότι είστε ίσοι. Ότι έχουν ίσες ευκαιρίες. Έτσι έχουν πάει, οι μεγάλοι λαοί έτσι έχουν πάει μπροστά, και ο πολίτης δε νιώθει λιγότερο ίσος από κάποιον άλλον. Αυτό, πώς ακριβώς θα το πολεμήσετε, γιατί είναι και ένα πράγμα που κοντεύει να γίνει DNAικό μέσα στον Έλληνα, ότι κάποιοι έχουν πάντα τον τρόπο τους και εγώ δεν θα τον έχω ποτέ, ή η δική μου τάξη δεν θα τον έχει ποτέ.

Ισχύει, είναι ένα ζητούμενο οι διευρυνόμενες ανισότητες και γενικά οι ανισότητες που δημιουργούν και οι νέες κοινωνικές, οικονομικές, τεχνολογικές τάσεις. Υπάρχει και ψηφιακή ανισότητα, πλέον. Υπάρχει περιβαλλοντική ανισότητα, δηλαδή όλα αυτά τα σύγχρονα προβλήματα, τα οποία δημιουργούν και νέα ρήγματα στην κοινωνία και δημιουργούν και νέους χαμένους από την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη. Προσωπικά όντως πιστεύω ότι υπάρχουν αόρατοι άνθρωποι στην ελληνική κοινωνία, αόρατες κοινωνικές ομάδες οι οποίες πέφτουν, κάπως, στις ρωγμές των δημόσιων πολιτικών. Και έχουμε ακόμα δρόμο να καλύψουμε για να αισθανθούν ότι είμαστε μια συμπεριληπτική κοινωνία που αναγνωρίζει ίσα δικαιώματα σε όλους. Εγώ είμαι, προσωπικά, κάθετα απέναντι σε οποιαδήποτε νοοτροπία και κουλτούρα των κονέ, των γνωστών, που θεωρούν ότι, λόγω της γνωριμίας που έχεις με κάποιον θα έχεις καλύτερη αντιμετώπιση ή μια καλύτερη προοπτική ή καλύτερη τύχη στην προσωπική σου επαγγελματική, κοινωνική εξέλιξη. Πιστεύω ότι όντως χρειάζεται να δώσουμε ευκαιρίες κοινωνικής ανόδου αδιακρίτως σε όλους, να αισθανθούν όλοι ότι μέσα από το καλύτερο σύστημα Παιδείας, Υγείας, μέσα από τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, θα εξαλειφθούν όλα αυτά τα φαινόμενα του να θεωρείς ότι με ένα ρουσφέτι, για παράδειγμα, μπορείς να εξασφαλίσεις μία καλύτερη τύχη σε κάποιον ο οποίος δεν έχει αντικειμενικά τις δυνατότητες για να πάρει αυτό που διεκδικεί, και υπάρχουν άλλοι με καλύτερα προσόντα για να το πετύχουν. Αυτά όλα θέλουν χρόνο, δεν είναι κάτι που συμβαίνει από τη μία στιγμή στην άλλη, η αξιοκρατία είναι η λέξη-κλειδί, αξιοκρατία παντού, οριζόντια, το ξερίζωμα όλων αυτών των συμπεριφορών, γιατί είναι και ένα ζήτημα, ξέρετε, κουλτούρας οι γνωριμίες εντοπίζονται σε διάφορα επίπεδα λειτουργίας της δημόσιας ζωής που δεν είναι πάντα ορατά και δεν μπορούν απαραίτητα από το νόμο να εντοπιστούν και να καταπολεμηθούν. Είναι και ζήτημα κουλτούρας.

Θέλει και μία ατομική ευθύνη.

Ακριβώς.

Όπως λέει ο Καμύ «να είσαι ενάρετος από ένα καπρίτσιο».

Έναν αυτό-περιορισμό, δηλαδή. Για να έχεις τη δυνατότητα να χτυπήσεις την πόρτα ενός πολιτικού και να ζητήσεις ένα ρουσφέτι, πρέπει και ο πολιτικός, αλλά και ο πολίτης που ζητά τη διακριτική μεταχείριση να αντιλαμβάνονται τα όρια που υπάρχουν. Και φυσικά να υπάρχουν και οι συνθήκες, οι κανόνες, που να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν αυτές τις συμπεριφορές.

Μέσα σε όλα αυτά που έχουν συμβεί, την πανδημία, την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουμε χάσει αυτό το βασικό, το θέμα της κατάρρευσης του περιβάλλοντος. Και εδώ στην Ελλάδα συνεχίζουμε να κάνουμε πράγματα, επιλογές δηλαδή, οι οποίες επιβαρύνουν με το συντελεστή μας και το δικό μας περιβάλλον, και σε αυτό πρέπει να πάει κόντρα σε κάποια συμφέροντα τοπικά η κυβέρνηση. Κάποιοι δηλαδή δεν θέλουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γιατί βολεύονται, βγάζουν λεφτά, γιατί, γιατί, γιατί, αυτό είναι ένας άλλος τομέας στον οποίον έχετε αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος και πείτε ότι και εδώ θα κάνουμε μία ρωγμή, και ας μην το θέλει μία τοπική κοινωνία γιατί δεν έχει αντιληφθεί ακόμη το μέγεθος του προβλήματος.

Καταρχάς να πούμε ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει συντελεστεί μία τεράστια πρόοδος στην ένταξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο Εθνικό ενεργειακό μείγμα, δεν ξέρω αν είναι τόσο γνωστό, μάλλον δεν είναι. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι η τέταρτη χώρα στην Ευρώπη ως προς τη συμμετοχή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας.

Είχαμε κι εκείνη την περιβόητη μέρα τον Αύγουστο…

…τον Οκτώβριο, για 6 ώρες είχαμε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μόνο από Α.Π.Ε.

Αλλά έχει πολύ δρόμο ακόμη.

Έχουμε δρόμο αλλά έχουμε θέσει και φιλόδοξους στόχους, δηλαδή το 2027 με 2028 το 80% της ηλεκτροπαραγωγής να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε είναι ήλιος, είτε είναι αέρας, είτε είναι νερά. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε κάπου περίπου στο 50%, έχουμε σχεδόν διπλάσιους ρυθμούς ένταξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα τελευταία τέσσερα πολύ δύσκολα χρόνια στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, άρα τρέχουμε πλέον πιο γρήγορα από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, και πρέπει να συνεχιστεί, την τετραετία 2015 - 2019 είχαμε σχεδόν μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας λόγω όλων αυτών των αγκυλώσεων που περιγράψατε. Δεν είναι όμως μόνο οι Α.Π.Ε. και το μείγμα της ενέργειας, είναι η προστασία των δασών, η ανανέωση των δασών για την αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, έχουμε στο ταμείο ανάκαμψης πολύ σημαντικούς πόρους για αναδασώσεις, 30 εκατομμύρια δέντρα τα οποία θα προστεθούν στο δασικό μας πλούτο, έχουμε δημιουργήσει το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και κλιματικής κρίσης που πλέον εντοπίζει ακριβώς αυτό το πρόβλημα, ότι δεν μιλάμε για κλιματική αλλαγή, μιλάμε για κλιματική κρίση, άρα πρέπει και η διακυβέρνηση, πλέον των συστημάτων να αλλάξει τον προσανατολισμό της και να αφορά και την πρόληψη και την καταστολή αλλά και την αποκατάσταση, είναι τρία πράγματα που διαχειρίζεται πλέον το Υπουργείο κλιματικής κρίσης και Πολιτικής Προστασίας σε πολύ στενή συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Χρειάζεται μία διαρκής προσαρμογή των δομών των πολιτικών μας, και φυσικά παρακολούθηση των αποτελεσμάτων για να μειώσουμε τους κινδύνους. Η Ελλάδα είναι μία μικρή σχετικά χώρα, είναι μεσαία χώρα σε σχέση με τη συμμετοχή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής, όμως η Ευρώπη συνολικά πρέπει να δείξει το δρόμο σε σχέση με το τι πρέπει να κάνουμε για να προστατέψουμε το περιβάλλον και να παραδώσουμε στις νεότερες γενιές, αν μη τι άλλο, αν όχι ένα χειρότερο, σίγουρα το ίδιο ή και καλύτερο περιβάλλον από αυτό που παραλάβαμε εμείς.

Έχει μία μεγάλη φράση ο Καμύ όταν παρέλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1957, λέει «όλες οι γενιές θέλουν να καλυτερέψουν τον κόσμο, στη δική μας γενιά πέφτει ένα ακόμη μεγαλύτερο βάρος να μην επιτρέψουμε να γίνει χειρότερος» και νομίζω ότι ξαναβρισκόμαστε σε αυτή την περίπτωση πολίτες και κυρίως πολιτικοί, γιατί το πλαίσιο το βάζετε εσείς, δεν είμαστε ανεύθυνοι πολίτες, εμείς επιλέγουμε τους πολιτικούς αλλά το πλαίσιο και τη ρωγμή όταν χρειάζεται να την κάνει, τη δύναμη την έχετε εσείς κατά βάση οι πολιτικοί.

Η έννοια της διαγενεακής αλληλεγγύης, ειδικά στην Ελλάδα, παίζει πολύ μεγάλο ρόλο και πρέπει να μπει πιο ενεργά στο πολιτικό λεξιλόγιο και στις δημόσιες πολιτικές. Κάθε πολιτική που εφαρμόζουμε πρέπει να βλέπει και το μέλλον, όχι μόνο το βραχυπρόθεσμο παρόν και το να έχεις άμεσα οφέλη που είναι ορατά, πρέπει οι πολιτικές μας να διασφαλίζουν ότι οι νεότεροι δεν θα ζήσουν χειρότερα από τις προηγούμενες γενιές. Αυτό είναι το μείζον διακύβευμα και αυτό είναι νομίζω στο οποίο αντιδρά και η νεότερη γενιά που το βλέπει μπροστά της, βλέπει ότι οι γονείς της, οι παππούδες, οι παππούδες όχι ενδεχομένως αλλά οι γονείς σίγουρα, είχαν καλύτερες συνθήκες και περισσότερες ευκαιρίες όταν ήταν στη δική τους ηλικία.

Παρόλα αυτά όμως καταλαβαίνουμε όλοι ότι ο πολιτικός με το που εκλέγεται, τα βλέπει όλα σε πολύ κοντινό χρόνο, short-term, πώς θα κάνει δύο πράγματα για να ξανά εκλεγεί.

Εκεί νομίζω έρχεται λίγο το στοιχείο αυτό του επιτελικού κράτους, του λεγόμενου επιτελικού κράτους το οποίο έχει ένα βασικό πυρήνα μέσα του που λέει ότι πρέπει να κάνουμε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, φυσικά η ζωή πολλές φορές μας εκπλήσσει και ανατρέπει τα σχέδια, όμως, μία χώρα, μία κοινωνία που έχει αυτοπεποίθηση και κοιτάζει το μέλλον, πρέπει να ξέρει που θέλει να βρίσκεται σε 10 χρόνια, πρέπει να γνωρίζεις ότι θες, ας πούμε, στην κλιματική αλλαγή να πετύχεις αυτά τα πράγματα, στην ψηφιοποίηση του Κράτους θες να βρίσκεσαι σε αυτό το επίπεδο ως προς την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών στους πολίτες για να κάνεις ευκολότερη τη ζωή τους, πιο παραγωγική την οικονομία καλύτερα, πιο παραγωγικό το κράτος. Όλα αυτά είναι στόχοι, οι οποίοι πρέπει να υπάρχουν, να είναι διακριτοί, οι πολίτες να μπορούν να τους αντιληφθούν να τους κάνουν δικούς τους, και να πιέζουν τους πολιτικούς να μην παρεκκλίνουμε από αυτές τις βασικές εθνικές υποχρεώσεις και προτεραιότητες.

Τώρα που λέτε αυτό θυμάμαι ότι στο ξεκίνημα, και ήταν κάτι πολύ εντυπωσιακό, σας έδωσε κάποιους φακέλους ο Πρωθυπουργός, τώρα μου ήρθε στο μυαλό, που πήρατε όλοι από ένα φάκελο με το και έπρεπε να γίνει…

Εμείς τους δώσαμε ως Προεδρείο…

Θα αξιολογούνταν κάποιος με βάση το έργο που θα έκανε.

Υπάρχει αυτή η αξιολόγηση, είναι στα χέρια του Πρωθυπουργού, γίνεται τακτικά, η πολιτική φυσικά είναι μία πολύ πιο σύνθετη διαδικασία από τη λειτουργία, για παράδειγμα, μιας επιχείρησης, που έχει μία πολύ πιο οικονομική διάσταση μέσα στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, υπάρχουν πολλές φορές πολλοί αντίξοοι παράγοντες που δικαιολογημένα οδηγούν σε καθυστερήσεις, ή σε αποκλίσεις από τον σχεδιασμό, άρα δεν ευθύνεται πάντα ένα πολιτικό πρόσωπο ή η ηγεσία ενός υπουργείου για καθυστερήσεις, είναι πολυπαραγοντικό το πλαίσιο της αξιολόγησης σε μία κυβέρνηση και αυτό πρέπει να το αντιλαμβανόμαστε και να το κατανοούμε, αλλά ότι το είπαμε και το κάναμε, γιατί είπαμε συγκεκριμένα πράγματα το 2019, θα φέρουμε χαμηλότερους φόρους, υψηλότερη ανάπτυξη από την προηγούμενη κυβέρνηση, περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας, περισσότερη ασφάλεια στα σύνορα αλλά και εντός της χώρας. Αυτά όλα έγιναν και έγιναν με αποτελέσματα τα οποία είναι ορατά σε όλους. Προφανώς όπως είπα τα προβλήματα είναι πολύ πιο σύνθετα και απαιτούν ακριβώς μια κυβέρνηση, ενδεχομένως, οκταετίας για να μπορέσουμε να πούμε ότι στο τέλος πλέον μιας περιόδου ικανής είσαι σε θέση να κάνεις το ουσιαστικό σου απολογισμό, ότι έχεις φέρει κάποιες αλλαγές οι οποίες έχουμε αποκτήσει ρίζες, έχουν γίνει κτήμα και του πολιτικού συστήματος, δεν θα έρθει μια επόμενη κυβέρνηση να τις αναιρέσει, αλλά και των πολιτών που θα πιέζουν να παραμείνουν έτσι τα πράγματα.

Η καχυποψία είναι κάτι που πρέπει να ξεριζώσουμε από μέσα μας οι Έλληνες, καταρχάς δεχόμαστε ότι αυτός που μας λέει κάτι ισχύει, και αν αποδειχτεί ότι δεν ισχύει τον τοποθετούμε εκεί που πρέπει να τον τοποθετήσουμε. Θέλω να μου πείτε το εξής, ποια είναι αυτά που λέτε ότι ξέρετε, καταλαβαίνετε, δεν ξέρετε· είστε ο σκληρός δίσκος κυβέρνησης, σας το έχω πει παλιότερα, αυτά που ξέρετε ότι την επόμενη τετραετία, εφόσον η Νέα Δημοκρατία είναι κυβέρνηση, ό,τι και να γίνει θα τα κάνετε, θα τα κάνει αυτή η κυβέρνηση, ό,τι και να γίνει, ο κόσμος να χαλάσει, αυτά θα συμβούν, ποια είναι αυτά;

Αξιολόγηση παντού στο κράτος, αξιοκρατία, χωρίς κανέναν αστερίσκο, καμία δεύτερη σκέψη, είναι το νούμερο 1 το οποίο προκύπτει από το δυστύχημα των Τεμπών, ως βασική προτεραιότητα, ένα νέο ΕΣΥ το οποίο θα δίνει υπηρεσίες και υποδομές ποιότητας στους πολίτες, το αξίζουν, έχουμε εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το ταμείο ανάκαμψης, 80 νοσοκομεία, 157 Κέντρα Υγείας θα εκσυγχρονιστούν ώστε να έχουν καλύτερες υποδομές, αλλά θα στηρίξουμε και με περισσότερα χρήματα και με περισσότερες προσλήψεις το υγειονομικό προσωπικό για να μπορεί να κάνει καλύτερα τη δουλειά του, έχουμε σοβαρές ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό, όχι τόσο πολύ σε γιατρούς, για να μπορούν να υποστηρίζουν τους γιατρούς να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους, και το τρίτο είναι σίγουρα μία διαρκής προσήλωση στη δυναμική και βιώσιμη ανάπτυξη που σέβεται το περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα προσθέτει συνεχώς νέες, καλύτερες επενδύσεις και νέες, καλύτερες θέσεις εργασίας ώστε να μπορέσουμε να συγκλίνουμε εισοδηματικά με την υπόλοιπη Ευρώπη. Επαναλαμβάνω, γνωρίζουμε ότι τα εισοδήματα είναι πιεσμένα, ο πληθωρισμός σίγουρα δημιουργεί προβλήματα, δημιουργεί πιέσεις, αλλά μόνο η δυναμική ανάκαμψη με μία κυβέρνηση η οποία δεν έχει ταμπού και αγκυλώσεις με την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις μπορεί να υποστηρίξει την αύξηση των εισοδημάτων. Δεν μπορείς να τάζεις υψηλούς μισθούς χωρίς να έχεις ανάπτυξη.

Λοιπόν, ο επίλογος συνήθως ανήκει σε αυτόν που έχει προσκαλέσει κάποιον·  θέλω ο προσκεκλημένος σε αυτό το podcast να κάνει τον επίλογο, έτσι ξαφνικά, σαν να βγάζετε από μέσα σας μία σκέψη σας, μία ανησυχία σας, μία επιθυμία σας, να την κάνετε προς το κοινό.

Εντάξει, εγώ θα έλεγα ότι δεν θα ήθελα ποτέ να σταματήσω να σκέφτομαι ως πολίτης, όσο είμαι μέλος της κυβέρνησης.