Στην ιστοσελίδα ΕΡΤopen, των πρώην εργαζομένων στην ΕΡΤ, δημοσιεύτηκε πρόσφατα μια «έκκληση του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού σε όσους βρέθηκαν σε οποιαδήποτε δεινή κατάσταση λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, (έχασαν τις δουλειές τους, μειώθηκε βάναυσα το εισόδημά τους (μισθοί ή συντάξεις), υπερφορολογήθηκαν, έχασαν το σπίτι τους, έζησαν χωρίς ηλεκτρικό ή/και νερό για κάποιο χρονικό διάστημα, έμειναν ανασφάλιστοι και έπαθε ζημιά η υγείας τους λόγω του ότι αποκλείστηκαν από το Εθνικό Σύστημα Υγείας κα) να υποβάλουν μαρτυρίες στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ώστε να στηριχθεί η μήνυση κατά αγνώστων με την υποψία του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας, εξαιτίας της συστηματικής και ευρείας κλίμακας βλάβης στην υγεία του Ελληνικού πληθυσμού από πρόθεση».
Η έκκληση του κοινωνικού ιατρείου συνεχίζει λέγοντας: «Όλα τα στοιχεία που θα συλλέξουμε, θα μεταφραστούν και θα αποσταλούν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, ώστε να στηρίξουμε έμπρακτα την μήνυση που έχει καταθέσει η κυρία Sarah Luzia Hassel-Reusing και με αυτό τον τρόπο να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι στην απονομή δικαιοσύνης για όλα τα δεινά που έχουν περάσει οι πολίτες αυτά τα χρόνια. Ήρθε πια η ώρα τα εγκλήματα που έγιναν πάνω στις πλάτες αθώων πολιτών να πληρωθούν από όσους οδήγησαν τους πολίτες σε αυτή την απαράδεκτη κατάσταση, λέγοντας ότι λεφτά δεν υπάρχουν για την δημόσια υγεία / παιδεία / κοινωνικές παροχές, αλλά την ίδια στιγμή δίδονταν δισεκατομμύρια ευρώ σε τράπεζες και διάφορους άλλους «επενδυτές».
Όταν στην περιοχή μας συμβαίνουν τα απίστευτα τραγικά γεγονότα της Συρίας, όταν στην Ουκρανία διεξάγεται ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος, όταν στη Δυτική Αφρική εξαπλώνεται ο θανατηφόρος υιός Έμπολα εμείς μαθαίνουμε ότι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας αποτελούν η απόλυση από τη δουλειά και η υπερφορολόγηση. Δεν φτάσαμε, όμως, τυχαία σε τόσο εξωφρενικούς ισχυρισμούς.
Στην Ελλάδα η δραματοποίηση και η εκμετάλλευση των κοινωνικών προβλημάτων ήταν σε πλήρη ανάπτυξη πολύ πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση. Στην τηλεόραση η ψύχραιμη μετάδοση της είδησης είχε από καιρό δώσει τη θέση της σε ένα μείγμα ειδησεογραφίας, σχολιασμού και θεάματος. Όταν τα κανάλια θέλουν να αφηγηθούν μια ιστορία δεν αρκεί η παράθεση της πραγματικότητας . Απαιτείται η μετατροπή της σε δράμα. Για τις ανάγκες του θεάματος χρειάζονται οι καλοί που είναι τα αθώα θύματα και οι κακοί που προκαλούν τα δεινά και πρέπει να κατακεραυνώνονται από τους παρουσιαστές και τους σχολιαστές των ειδήσεων με οργισμένα λογύδρια.
Σιγά σιγά εντάθηκε ο ανταγωνισμός των μεταξύ καναλιών για την καταγγελία της δραματοποιημένης επικαιρότητας. Πολύ πριν την οικονομική κρίση εντάχθηκε στα δελτία ειδήσεων μια ζώνη μιζέριας όπου παρουσιάζονταν πραγματικά και υποτιθέμενα θύματα της κοινωνικής αδικίας. Στη ζώνη αυτή δίπλα σε αληθινά ταλαιπωρημένους ανθρώπους εμφανίζονταν παράλογα αιτήματα και διαμαρτυρίες. Για παράδειγμα, μία κυρία διαμαρτυρόταν σε τηλεοπτικό ρεπορτάζ για τα χρέη από λογαριασμούς κινητής τηλεφωνίας που η εταιρία απαιτούσε να εισπράξει. Το ρεπορτάζ έπαιρνε ξεκάθαρα το μέρος της διαμαρτυρόμενης.
Όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση η δραματοποίηση είχε ήδη εισχωρήσει στον δημόσιο διάλογο και στην πολιτική αντιπαράθεση. Εφόσον προηγουμένως χρησιμοποιούνταν τόσο δραματικοί τόνοι για να περιγράψουν συνηθισμένες καταστάσεις, τώρα θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί κάτι δυνατότερο για να περιγράψει τις συνθήκες φτώχειας στην οποία περιήλθε σημαντικό τμήμα του πληθυσμού και την ακραία φτώχεια που βιώνουν αρκετοί συμπολίτες μας.
Επινοήθηκε, λοιπόν, μια ακόμη πιο δραματική γλώσσα, στη χρήση της οποίας πρωταγωνιστούσαν κυρίως πολιτικοί και ακολουθούσαν αρκετοί δημοσιογράφοι. Έτσι ακούσαμε, μεταξύ άλλων, το 2013 ότι πρόκειται για τον χειρότερο χειμώνα από τον χειμώνα του 1941 (δηλαδή χειρότερο από το 1942 και το 1943), για ανθρωπιστική κρίση, ακόμη και για γενοκτονία. Ο ανταγωνισμός στο εμπόριο της μιζέριας πήρε νέες διαστάσεις.
Την απάντηση σε όλη αυτή την έλλειψη μέτρου και την περιφρόνηση στην ιστορία - ως επιστήμη και ως βίωμα- έχουν δώσει αρκετά δημόσια πρόσωπα που έζησαν την περίοδο της πραγματικής κατοχής. Ανάμεσά τους η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ που δήλωσε: «Εγώ γνώρισα την κατοχή. Για να πάω στο σχολείο περνούσα πάνω από πτώματα πεινασμένων ανθρώπων, τα οποία μάζευε ένα καροτσάκι του δήμου. Λοιπόν, όταν μου λένε ότι υπάρχει κρίση γελάω.»
Ταυτόσημη είναι και η τοποθέτηση της συγγραφέως Άλκης Ζέη: «Λένε πως οι σημερινές συνθήκες είναι σαν την κατοχή, όμως δεν είναι έτσι. Τότε οι άνθρωποι πεθαίνανε κυριολεκτικά από την πείνα, υπήρχε κίνδυνος να σκοτωθείς στη μέση του δρόμου, έπαιρνες μέρος στην Αντίσταση και αυτό ήταν πολύ επικίνδυνο».
Το ζήτημα δεν είναι να καταδείξουμε την αυτονόητη διαφορά ανάμεσα στη σημερινή κατάσταση και την κατοχή, αλλά να αναλογιστούμε τι είναι αυτό που προκαλεί μια τόσο μεγάλη έκπτωση στον πολιτικό και δημοσιογραφικό δημόσιο λόγο. Να εξετάσουμε τη σύνδεση αυτού του λόγου με την ακραία πολιτική αντιπαράθεση και τις συνέπειες που είχε η αντιπαράθεση αυτή στην εξέλιξη της κρίσης.
Δυστυχώς, για μια ακόμη φορά, είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε τη σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που επίσης βρέθηκαν σε προγράμματα στήριξης. Θα διαπιστώσουμε ότι κανείς εκεί δεν μίλησε για κατοχή, γερμανοτσολιάδες, και δωσίλογους. Ούτε για τοκογλύφους. Αλλά τι ξέρουν αυτοί.
21°
