Πολιτικη & Οικονομια

Φόροι, επιδόματα και αντιφάσεις

Ο πληθωρισμός δεν είναι μόνο νομισματικό φαινόμενο

Μιχαήλ Ζουμπουλάκης
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Η αντιμετώπιση του πληθωρισμού στις χώρες της Ευρώπης και η αντίδραση της κυβέρνησης στην Ελλάδα

Το μείζον οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα στις τελευταίες μέρες του 2022 είναι ο πληθωρισμός. Σε ορισμένες χώρες, μαθημένες σε χαμηλές πτήσεις των τιμών τους, όπως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, οι πολίτες αντικρίζουν πρωτοφανείς ανατιμήσεις που καταγράφουν ρεκόρ τεσσάρων δεκαετιών. Οι κυβερνήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κινητοποιηθεί και λαμβάνουν επείγοντα μέτρα χωρίς ενιαία αντίληψη. Ορισμένες κυβερνήσεις αποφάσισαν να μειώσουν τους ενεργειακούς φόρους (Πορτογαλία, Ισπανία) ενώ άλλες έχουν εισάγει προσωρινά πλαφόν στις τιμές της ενέργειας (Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Κροατία) ή των τροφίμων (Λευκορωσία). Το Βέλγιο θυμήθηκε την ΑΤΑ! Αφού αντέχει. Στην Ελλάδα (αλλά και στην Ιρλανδία) η κυβέρνηση αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την ελάφρυνση του ενεργειακού κόστους με επιδόματα στους καταναλωτές μέσω των fuel-pass και power-pass. 

Η επιδοματική πολιτική έχει τη λογική της στήριξης των πιο αδύναμων. Σωστά, και εφόσον οι φορολογικές δηλώσεις είναι ειλικρινείς, οι αδύναμοι είναι αντικειμενικά αναγνωρίσιμοι. Η πολιτική όμως αυτή είναι αναποτελεσματική και για έναν ακόμη λόγο: αντί να μειώνει, τρέφει τον πληθωρισμό! Μπορεί να ελαφρύνεται το βάρος στα ευάλωτα νοικοκυριά (σε κάποια από αυτά), αλλά αφενός δεν επαρκεί και αφετέρου υπονομεύει τη δράση των άλλων μέτρων εξημέρωσης του πληθωριστικού τέρατος.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες της ΕΕ και των ΗΠΑ (EKT και Fed) εδώ και μήνες αυξάνουν τα επιτόκια ώστε να αυξήσουν το κόστος δανεισμού του χρήματος. Γιατί το κάνουν αυτό; Γιατί αν τα νοικοκυριά δεν έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τις απώλειες του πληθωρισμού δανειζόμενα, θα υποχρεωθούν να περιορίσουν τις δαπάνες τους, μειώνοντας τη συνολική ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες. Τότε, οι επιχειρήσεις, μπροστά στον κίνδυνο να δούνε απούλητα τα εμπορεύματά τους, θα αναγκαστούν με τη σειρά τους να ρίξουν τις τιμές. Η δική μας κυβέρνηση κάνει το αντίθετο: καλύπτει (για λίγους) το κόστος των ανατιμήσεων και στηρίζει τη ζήτηση, τρέφοντας τον πληθωρισμό! Γιατί να πέσουν οι τιμές στο ράφι, όταν κάποιος καλύπτει τη διαφορά κόστους;

Γι’ αυτό η Λαγκάρντ προειδοποίησε τις κυβερνήσεις, «Εμείς τον πληθωρισμό, εσείς τα δημοσιονομικά» (Reporter.gr, 2/12/22). Σε απλά ελληνικά, μη δίνετε αυξήσεις στους μισθούς, κρατήστε ψηλά τα έσοδά σας. Ας μου επιτραπεί να διαφωνήσω εν μέρει. Πρώτον, γιατί και οι επιχειρήσεις θα πληρώσουν το μάρμαρο του δικού τους δανεισμού ακριβότερο, μειώνοντας ενδεχομένως την προσφορά αγαθών και υπηρεσιών, επιδρώντας έτσι αρνητικά στις αυξήσεις τιμών. Δεύτερον, γιατί ο πληθωρισμός δεν είναι μόνο νομισματικό φαινόμενο. Στην παρούσα συγκυρία είναι κυρίως διαρθρωτικό, παραγωγικό (κόστους) και γεωπολιτικό φαινόμενο. Δεν αντιμετωπίζεται ούτε με αυξημένα επιτόκια, ούτε με επιδόματα και food-pass. Η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και του ΕΦΚ στα πετρελαιοειδή είναι κάποια λύσις.