1876. Ο Τσέζαρε Λομπρόζο, έπειτα από χρόνια ανθρωπομετρικών παρατηρήσεων εκδίδει την πραγματεία του Ο εγκληματίας άνθρωπος. Σ’ αυτήν υποστηρίζει ότι η εγκληματικότητα είναι ένα βιολογικό χαρακτηριστικό και ότι οι εγκληματίες διαθέτουν συγκεκριμένα μορφικά χαρακτηριστικά που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από τους «φυσιολογικούς» ανθρώπους: «Μπορούμε πλέον να πούμε με ευκολία ότι οι εγκληματίες διακρίνονται από μεγάλο πηγούνι, σκληρό βλέμμα, πυκνά μαλλιά και δευτερευόντως από αυτιά που προεξέχουν, στενό μέτωπο ή μια στραβή μύτη».
Αργότερα θα διαφανούν τα μεθοδολογικά σφάλματα που οδήγησαν σ’ αυτά τα στρεβλά αποτελέσματα. Θα ανασκευάσει και ο ίδιος, σε μεγάλο βαθμό, τις θεωρίες του, προτάσσοντας τα κοινωνικά αίτια σε βάρος των βιολογικών. Είχε όμως ήδη προλάβει να οπλίσει τα χέρια των στρατευμένων επιστημόνων με καινούρια εργαλεία και μεθόδους. Αρχικά λοιπόν, η ανθρωπομετρία μπήκε στην υπηρεσία των αποικιοκρατών, οι οποίοι την χρησιμοποίησαν για να υποστηρίξουν την ύπαρξη ανώτερων και κατώτερων φυλών, δικαιολογώντας έτσι την εκμετάλλευση των αυτοχθόνων.
Αργότερα, την σκυτάλη πήραν οι φυλετιστές επιστήμονες του τρίτου ράιχ, που με την προτροπή του κράτους και με τους μετρητές κρανίων ανά χείρας, ξεχύθηκαν σε πόλεις και αγρούς για να αποδείξουν τις θεωρίες των σοφών του εθνικοσοσιαλισμού. Ο καθαρός Άρειος όφειλε να έχει συγκεκριμένες διαστάσεις κρανίου, καθώς και αποχρώσεις σε μαλλιά, δέρμα και μάτια. Κάθε απόκλιση αφαιρούσε και από ένα ποσοστό καθαρότητας, ενώ φυσικά στον πάτο του πηγαδιού βρίσκονταν οι λεγόμενοι «υπάνθρωποι»: Τσιγγάνοι, Εβραίοι, Σλάβοι κλπ. Με τον τρόπο αυτό, οι ναζί κατασκεύασαν το επιστημονικό πλαίσιο που χρειάζονταν ώστε να δικαιολογήσουν τα μαζικά τους εγκλήματα.
Έπειτα από τον πόλεμο και τις κάθε λογής «ομορφιές» που συνέβησαν στο όνομα της φυλετικής καθαρότητας ο επιστημονικός ρατσισμός φάνηκε να χάνει τη μάχη. «Το βιολογικό γεγονός της φυλής και ο μύθος της φυλής, οφείλουν να διαχωριστούν» αναφέρει η UNESCO στην αντιρατσιστική διακήρυξη του 1950. «Ο μύθος της φυλής έχει δημιουργήσει τεράστιες ανθρωπιστικές και κοινωνικές πληγές. Έχει αφαιρέσει ένα τεράστιο όγκο ανθρώπινων ζωών και έχει προκαλέσει ανείπωτα βάσανα». Κάπως έτσι, το δεύτερο μισό του 20ου ήταν σε γενικές γραμμές απαλλαγμένο από τον φυλετισμό και τα παρελκόμενά του. Σιγά σιγά όμως, ο βόθρος άρχισε και πάλι να ξεχειλίζει.
Στα καθ’ ημάς η επαναφορά ξεκίνησε κάπως αθώα, με αφελείς ατάκες περί ελληνικής ψυχής και ελληνικού DNA. Στην πορεία, η άποψη πως η «ελληνική φυλή» υπερέχει έναντι των άλλων, κέρδιζε όλο και περισσότερο έδαφος στο δημόσιο λόγο, ενώ στο παιχνίδι μπήκαν και οι original φυλετιστές, οι νοσταλγοί δηλαδή του Χίτλερ και των πρακτικών του. Οι αναρτήσεις των λούμπεν εθνικιστικών μπλογκ διαδίδονται πια με μεγάλη ταχύτητα μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και αγκαλιάζονται με χαλαρή διάθεση, ακόμη και από ανθρώπους υπεράνω πάσης υποψίας. Έτσι, δημιουργείται μια πνιγηρή ατμόσφαιρα όπου ο ρατσισμός φοράει τον μανδύα της επιστημονικότητας και οι κάθε λογής αβάσιμες θεωρίες που διακινούνται είτε εκ του πονηρού, είτε από απλή ανοησία, καθίστανται κυρίαρχες.
Τελευταίο επεισόδιο σε αυτό το απεχθές, μέσα στη φαιδρότητά του, σίριαλ είναι η ιστορία με τα δάχτυλα των καρυάτιδων της Αμφίπολης που «κλείνουν στόματα», αφού «όποιος έχει μεγαλύτερο δεύτερο δάχτυλο στο πόδι, έχει απαραίτητα ελληνικά γονίδια». Αυτά αναφέρονται μεταξύ άλλων σ’ ένα κείμενο που ανάρτησε κάποιος στο διαδίκτυο και η υπεύθυνη επικοινωνίας της ανασκαφής κ. Άννα Παναγιωταρέα έσπευσε χαρούμενη να κοινοποιήσει. Εδώ μπαίνει στο κάδρο και ένας ακόμη παράγοντας: η ανεπάρκεια των ανθρώπων που βρίσκονται γαντζωμένοι στις διάφορες θέσεις εξουσίας. Γιατί όταν μια καθηγήτρια πανεπιστημίου αδυνατεί να ξεχωρίσει την γλυπτική από την ανατομία και πιστεύει ότι η άποψη περί ωραίου της κάθε εποχής, αντικατοπτρίζει απόλυτα τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που ζούσαν τότε, ε τότε το πράγμα καταντάει θλιβερό.
Με την ίδια λογική, όλοι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν τα μάτια στο πλάι, όλες οι γυναίκες που ζούσαν στην Αναγέννηση ήταν γεματούλες, ενώ όλοι οι κάτοικοι της Κολομβίας, όπου γεννήθηκε ο Φερνάντο Μποτέρο, είναι υπέρβαροι. Για να μην αναφερθούμε στα μικροσκοπικά γεννητικά όργανα των αρχαιοελληνικών αγαλμάτων, που θα έπρεπε να μας προκαλούν δυσάρεστες σκέψεις για τα προσόντα των αρχαίων Ελλήνων –άρα και για εκείνα των απευθείας απογόνων τους…
Μ’ αυτά και μ’ αυτά και ενώ περιμένουμε να εμφανιστεί το επόμενο επεισόδιο της φαρσοκωμωδίας που ονομάζεται σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, συνεχίζουμε να ταξιδεύουμε μεταξύ αστείου και θλιβερού, μεταξύ βλακείας και ζόφου…
15°
