Το να θέτει κάποιος το δίλημμα «ελευθερία» ή «ασφάλεια» σημαίνει πως νομίζει ότι μπορεί ποτέ να υπάρχει ελευθερία χωρίς να υπάρχει ασφάλεια.
Στην τελευταία εκδήλωση του «Κύκλου Ιδεών» του συντρόφου Ευάγγελου Βενιζέλου παρουσιάστηκε μια έρευνα της κοινής γνώμης. Ανάμεσα στα πολλά ερωτήματα υπήρχε και αυτό: «Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι τόσο η ελευθερία όσο και η ασφάλεια είναι σημαντικές, αλλά αν έπρεπε να διαλέξετε μεταξύ τους, ποια θα θεωρούσατε σημαντικότερη;». Σε περίπτωση που αναρωτιέστε, το 65% των ερωτηθέντων απάντησε «Ελευθερία» και το 31% «Ασφάλεια» ενώ στην πραγματικότητα η μόνη απάντηση που βγάζει νόημα είναι το Δεν ξέρω/Δεν απαντώ που απάντησε το 4%. Γιατί στην πραγματικότητα κάθε δίλημμα που μας βάζει να διαλέξουμε ανάμεσα στην ελευθερία και την ασφάλεια είναι αντίστοιχο ενός διλήμματος που μας βάζει να διαλέξουμε ανάμεσα στο μαγειρεμένο φαγητό και τα σκεύη που είναι απαραίτητα για το μαγείρεμα.
Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που τίθεται αυτό το δίλημμα και κάθε φορά είναι το ίδιο ακατανόητο. Πώς μπορείς να διαλέξεις ανάμεσα σε δύο πράγματα όταν το ένα εξαρτάται από το άλλο; Πώς μπορείς να διαλέξεις ανάμεσα στην κότα και το αβγό ή ανάμεσα στον σπόρο και το λουλούδι; Το να θέτει κάποιος το δίλημμα «ελευθερία» ή «ασφάλεια» σημαίνει πως νομίζει ότι μπορεί ποτέ να υπάρχει ελευθερία χωρίς να υπάρχει ασφάλεια. Ε λοιπόν δεν υπάρχει.
Εκτός φυσικά αν είσαι εγκληματίας ή καθ’ έξιν παραβατικός. Εκεί όντως η ασφάλεια μπορεί να περιορίσει την ελευθερία σου. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η ασφάλεια είναι προϋπόθεση για την ελευθερία.
Δεν μπορώ να ξέρω τι έχει ο καθένας στο μυαλό του αλλά νομίχω πως οι περισσότεροι, αν εξαιρέσουμε τις αντικοινωνικές-παραβατικές-εγκληματικές συμπεριφορές, όταν μιλάμε για ελευθερία μιλάμε για την ελευθερία να εκφραζόμαστε και να λέμε τη γνώμη μας, την ελευθερία να μετακινούμαστε, την ελευθερία να δημιουργούμε, την ελευθερία να εργαζόμαστε, την ελευθερία να απολαμβάνουμε την οικογενειακή ζωή, την ελευθερία να ψυχαγωγούμαστε, την ελευθερία να ερωτευόμαστε, την ελευθερία στη μάθηση κοκ. Ποια από όλες αυτές τις ελευθερίες μπορούμε να απολαύσουμε αν δεν είμαστε ασφαλείς;
Πώς μπορείς να εκφραστείς και να πεις τη γνώμη σου αν φοβάσαι ότι θα πέσεις θύμα επίθεσης από κάποιον που έχει διαφορετική γνώμη; Πώς να μετακινηθείς αν δεν νιώθεις ασφαλής στην διαδρομή; Πώς να ερωτευτείς όταν ξέρεις ότι η επιθυμία σου μπορεί να σε κάνει στόχο; Πώς να εργαστείς αν κινδυνεύεις από ασύδοτα αφεντικά και πώς να στήσεις επιχείρηση αν σε περικυκλώνουν «προστάτες» ή κινδυνεύεις ανα πάσα στιγμή να πέσεις θύμα ανεξέλεγκτων συμμορίων; Πώς να απολαύσεις όσο περισσότερο γίνεται την οικογενειακή ζωή αν ανησυχείς για τέρατα που κυκλοφορούν ελεύθερα; Πώς να απολαύσεις τη μάθηση αν στο χώρο που έχει φτιαχτεί για τη μάθηση κάνουν κουμάντο συμμορίες και τραμπούκοι;
«Δηλαδή ρε Βουλαρίνε, δεν καταλαβαίνεις ότι μπορεί τα μέτρα για την ασφάλεια να γίνουν τόσο ασφυκτικά ώστε να κάνουν δύσκολη την απόλαυση ακόμα και των πιο απλών ελευθεριών» μπορεί να ρωτήσει ο υποψιασμένος αναγνώστης, πράγμα που θα με κάνει να του απαντήσω: φυσικά και το καταλαβαίνω. Δεν το έχω δει να συμβαίνει στις δημοκρατίες, δεν έχω δει υπεύθυνους πολίτες να υποφέρουν από την πολλή ασφάλεια (ενώ τους βλέπω καθημερινά να υποφέρουν από την ανασφάλεια εξαιτίας της ελευθερίας που απολαμβάνουν τα μέλη κάθε είδους υπόκοσμου), αλλά καταλαβαίνω ότι μπορεί να συμβεί. Όπως καταλαβαίνω ότι με το μαχαίρι που κόβεται το ψωμί κάποιος μπορεί να κάνει πολύ άσχημα πράγματα. Αλλά ποτέ δεν θα αναρωτηθώ «μαχαίρι ή κομμένο ψωμί» και πάντα θα θέλω το μαχαίρι να είναι όσο πιο κοφτερό γίνεται για να κόβει το ψωμί όσο το δυνατόν καλύτερα. Και απλώς θα φροντίζω το μαχαίρι να φυλάσσεται κάπου με ασφάλεια. Γιατί χωρίς μαχαίρι δεν έχει κομμένο ψωμί. Και μπράβο του.
23°
