Στην πλάτη του κ.Ντράγκι κτίζεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα

Είναι ευρέως παραδεκτό ότι τον Ιούλιο του 2012, ο κ.Ντράγκι με τη δήλωσή του «η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να διασώσει το ευρώ, και πιστέψτε με, αυτό θα είναι αρκετό», διευκόλυνε τη μείωση των επιτοκίων δανεισμού της ευρωζώνης και κατ’ επέκταση στήριξε τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου στο να διαχειριστούν με επιτυχία την κρίση χρέους.

Στο πλαίσιο αυτό βοήθησε σημαντικά και στη διάσωση της Ελλάδας από την άτακτη χρεοκοπία, αποκλείοντας σε μεγάλο βαθμό το ενδεχόμενο της εξόδου της από την ευρωζώνη.

Είναι όμως ιστορικής σημασίας εξέλιξη το γεγονός ότι ο κ. Ντράγκι με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τις μετέπειτα δηλώσεις του δεν διαμορφώνει μόνο το πλαίσιο της επανεκκίνησης της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα δίνει ώθηση στο συνολικό project της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Στηρίζω την άποψή μου στο ότι για να λειτουργήσει το πλαίσιο του κ. Ντράγκι απαιτείται η πλήρη συνεργασία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι οποίες θα πρέπει να εργάζονται συλλογικά και να διαχειρίζονται τους κρατικούς προϋπολογισμούς τους, κάτω από τα συμφωνηθέντα όρια. Δηλαδή, οι χώρες της ευρωζώνης θα πρέπει να λειτουργούν, ως να υπάρχει ένας κοινός υπουργός Οικονομικών σε επίπεδο ευρωζώνης.

Με λίγα λόγια, ο κ.Ντράγκι θέτει de facto το πλαίσιο λειτουργίας της ενιαίας ευρωπαϊκής δημοσιονομικής πολιτικής και κατ’ επέκταση «βάζει πλάτη» για τη συνέχιση της ευρωπαϊκής πολιτικής ενοποίησης.

Τι σημαίνει αυτό για τις χώρες της ευρωζώνης, άρα και την Ελλάδα; Σημαίνει ότι η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα τροφοδοτεί με ρευστότητα απευθείας την ευρωπαϊκή οικονομία (προς τις ιδιωτικές τράπεζες αρχικά), με στόχο τη δημιουργία ανταγωνιστικών θέσεων εργασίας. Σημαίνει, ταυτόχρονα, πίεση προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (άρα και την ελληνική) για να συνεχίσουν τις διαρθρωτικές αλλαγές, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τη διατήρηση των κρατικών ελλειμμάτων κάτω από τα συμφωνηθέντα όρια.

Ας έρθουμε στις ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί η περαιτέρω μείωση κατά 0,10% το βασικού επιτοκίου (από 0,15% σε 0,05%) να αποτελεί νέο ιστορικό χαμηλό, αλλά η συνολική οικονομική επίπτωση στην ευρωπαϊκή οικονομία δεν είναι τόσο σημαντική. Επίσης, μπορεί η αύξηση του προστίμου (από -0,10% σε -0,20%) προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες, όταν καταθέτουν τα διαθέσιμα χρήματά τους στην ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα (πράγμα που σημαίνει ότι δεν τα τοποθετούν σε άλλες τράπεζες ή δεν τα δανείζουν στην οικονομία) να αποτελεί νέο αρνητικό χαμηλό, αλλά επίσης κι αυτό αποτελεί μία κυρίως συμβολική κίνηση με επουσιώδες οικονομικό αποτέλεσμα.

Είναι όμως εξαιρετικά σημαντικό το ότι ο κ.Ντράγκι ανακοίνωσε την πρόθεσή του να χρησιμοποιηθούν από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα και μη συμβατικά εργαλεία, στην ίδια κατεύθυνση με αυτή που ακολουθούν οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, της Μεγ. Βρετανίας και της Ιαπωνίας. Και μάλιστα, ανακοίνωσε τη χρήση μη συμβατικών όπλων την ίδια χρονική περίοδο, κατά την οποία η αμερικανική κεντρική τράπεζα (Fed) μειώνει το αντίστοιχο πρόγραμμά της.

Πιο συγκεκριμένα, ο κεντρικός ευρωπαίος τραπεζίτης μετά την ανακοίνωση των στοχευόμενων πράξεων μακροχρόνιας χρηματοδότησης (LTROs) για τη χρηματοδότηση μεγάλων ευρωπαϊκών ιδιωτικών εταιριών που είχε ανακοινώσει τον περασμένο Ιούνιο, ανακοίνωσε χθες την πρόθεση να τροφοδοτήσει με ρευστότητα απευθείας τον ιδιωτικό τομέα, μέσω της χρήσης εταιρικών ομολόγων ως υποθήκη (asset backed securities).

Εδώ υπάρχουν τρία στοιχεία τα οποία θα πρέπει να διαχειριστεί η ελληνική πλευρά, έτσι ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη προς την ελληνική οικονομία.

Πρώτον: η ελληνική πλευρά πρέπει να συνεχίσει διαπραγματεύεται σκληρά με τους πιστωτές μεν, αλλά να τηρεί τα συμφωνηθέντα δε, χωρίς αστερίσκους

Δεύτερον: αυτή τη στιγμή τα ομόλογα των ελληνικών εταιριών έχουν χαμηλότερη αξιολόγηση από αυτή που δέχεται η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα για χρήση ως υποθήκη (collateral). Είτε θα πρέπει τα ελληνικά εταιρικά ομόλογα να αναβαθμιστούν (είναι θέμα μηνών), είτε θα πρέπει το θέμα να λυθεί τεχνικά με κάποια προσθήκη στους όρους της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας, η οποία θα καλύπτεται από τον πρώτο όρο (ότι η χώρα τηρεί τα συμφωνηθέντα)

Τρίτον: πρέπει να ενταθεί η διαδικασία τιτλοποίησης οφειλών στις ελληνικές τράπεζες και της έκδοσης εταιρικών ομολόγων των μεγάλων ελληνικών ιδιωτικών εταιριών. Αυτό πρακτικά σημαίνει περισσότερες εκδόσεις εταιρικών ομολόγων, τα οποία

α) θα αντικαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό τον τραπεζικό δανεισμό των μεγάλων ελληνικών εταιριών και

β) θα απελευθερώσουν ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες, έτσι ώστε να αρχίσουν να δανείζουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ιδιώτες.

Οι επιπτώσεις στις αγορές από τις ανακοινώσεις ήταν άμεσες και ήταν θετικές για το κοινό νόμισμα της ευρωζώνης, το οποίο υποτιμήθηκε κάτω από το επίπεδο του 1,30 σε σχέση με το Δολάριο ΗΠΑ (για πρώτη φορά μετά από 14 μήνες).

Αυτή η εξέλιξη είναι θετική για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών προϊόντων και θα συμβάλει στην αύξηση της παραγωγής, των εξαγωγών και της απασχόλησης. Μένει βέβαια, να δούμε τις αντιδράσεις των άλλων μεγάλων οικονομιών όπως της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Ελβετίας, των ΗΠΑ, οι οποίες θα επηρεαστούν αρνητικά από αυτή την εξέλιξη.

Σε γενικές γραμμές, έχουμε θετικές εξελίξεις για το σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας οι οποίες επιβεβαιώνουν προγενέστερες προβλέψεις όπως αυτές είχαν περιγραφεί σε προγενέστερη αρθρογραφία μου. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης δεν είναι αυτός που κυβερνά την ευρωζώνη. Είναι οι τοπικές κυβερνήσεις, αυτές που κυβερνούν και οι πολίτες αυτές που τις εκλέγουν .

Εάν οι τοπικές κυβερνήσεις και οι πολίτες της ευρωζώνης δεν εκμεταλλευτούν την υπό όρους παροχή σημαντικής ρευστότητα προς την οικονομία από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, δεν εκμεταλλευτούν τη διολίσθηση του ευρώ και δεν συνεχίσουν τις διαρθρωτικές αλλαγές, οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι για την ευρωπαϊκή οικονομία και το ίδιο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.