Το αποκρουστικό πρόσωπο του ευρασιατικού απολυταρχισμού

Την Τρίτη το πρωί ήταν 1.700.000 ψυχές που είχαν εγκαταλείψει την Ουκρανία. Πάνω από 1.000.000 είχαν περάσει στην Πολωνία. Η Ευρώπη αναμένει τουλάχιστον 5 εκατομμύρια πρόσφυγες ακόμη αν οι Ρώσοι εξακολουθήσουν την τακτική της περικύκλωσης των πόλεων με παράλληλους βομβαρδισμούς αστικών στόχων. Δεν έχουμε υπολογίσει με ακρίβεια τις εσωτερικές μετακινήσεις πολιτών. Ούτε γνωρίζουμε επακριβώς πόσοι ρωσόφωνοι έχουν καταφύγει σε ρωσικά εδάφη προς το ασφαλές γι’ αυτούς Ροστόφ. Ο πόλεμος αφορά τους πάντες ανεξαρτήτως εθνότητας ή θρησκείας. Το διαπιστώσαμε λίγο αργά στη πρώην Γιουγκοσλαβία όταν διερευνούσαμε (ματαίως) ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Μέγα σφάλμα. Χάσιμο πολύτιμου χρόνου. Οι μόνοι που είχαν δίκιο ήταν οι τρόφιμοι του ψυχιατρικού κέντρου της Μόντριτσα στην Κροατία. Έπεσαν οι μάντρες από τις βόμβες και οι ασθενείς με τις υπόλευκες στολές βγήκαν στους αγρούς. Ο μύθος λέει πως κανείς δεν σκοτώθηκε. Οι «τρελοί» ξέρουν να βρίσκουν τον δρόμο τους, όταν τους βομβαρδίσουν οι «γνωστικοί».

O Εμίρ Κουστουρίτσα έγραφε στην «Liberation», τα άγρια χρόνια του πολέμου στη Βοσνία, το περίφημο άρθρο «Η ακακία της αυλής μου» που όλοι χειροκροτήσαμε, φίλοι ή εχθροί, χριστιανοί ή μουσουλμάνοι, Κροάτες ή Σέρβοι. Αυτός λοιπόν ο σκηνοθέτης του περίφημου «Underground», παντρεύτηκε την Ύβριν και προκάλεσε τη Νέμεσιν όταν δέχτηκε τη διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου του ρωσικού στρατού, λίγες ώρες μετά την παραίτηση της διευθύντριάς του. Ήταν η πρώτη διαμαρτυρία κατά της απόφασης του Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία. Η ενέργεια του Εμίρ Κουστουρίτσα ήταν ασέλγεια επί του πτώματος της Δημοκρατίας στην Ουκρανία και του δόγματος της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας. Ένας πρώην Γιουγκοσλάβος σκηνοθέτης καταλήγει στο λυκόφως της πνευματικής ζωής του να λερωθεί με το στίγμα της βαρβαρότητας. Πρώτος αυτός γνώριζε καλύτερα από όλους, ζώντας στην αυλή του Σαράγιεβο, πως οι γεωπολιτικές ανησυχίες των απολυταρχικών καθεστώτων δεν αφορούν κανέναν πολίτη αυτού του πλανήτη. Η γεωπολιτική αφορά τις ελίτ. Ο πόλεμος αφορά τους ανθρώπους. Σαν τον Εμίρ Κουτσουρίτσα υπάρχουν πολλοί οι οποίοι προσκυνούν τον Ρώσο ηγέτη. Ήταν πολλοί εκείνοι που προσκυνούσαν τον «Φύρερ». Ήταν αναρίθμητοι αυτοί που έκλαιγαν την ημέρα που τα μεγάφωνα ανακοίνωναν απ’ άκρη σ’ άκρη της Σοβιετικής Ένωσης τον θάνατο του παππούλη Στάλιν. Δεν γεννηθήκαμε όλοι ίδιοι, βλέπετε. Ούτε αποκτήσαμε τις ίδιες ευαισθησίες. Ούτε διαβάσαμε όλοι τις ίδιες σελίδες.

Όταν έπεσε η Βαρκελώνη στα χέρια του Φράνκο, ο επικεφαλής στρατηγός των φασιστικών ταγμάτων έβγαλε μπροστά στον κόσμο το πιστόλι του και κραύγασε: «Όταν ακούω τη λέξη Κουλτούρα βγάζω αμέσως το όπλο μου». Οι φασίστες, οι ναζί, οι σταλινικοί, οι ακροδεξιοί ξέρουν πάντα ποιος είναι ο εχθρός τους. Οι άλλοι, οι πολλοί, οι άνθρωποι της καθημερινότητας, δεν γνωρίζουν πάντα ποιος είναι ο αντίπαλός τους. Ποιοι θα είναι οι σφαγείς τους.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι Ύβρις. Είναι απευθείας επίθεση σε όλα όσα προσπάθησε η ανθρωπότητα να ορθολογικοποιήσει μετά το κολαστήριο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Με λάθη, με γιγαντιαίες ελλείψεις, με αγεφύρωτα κενά προφανώς. Αλλά η ανθρωπότητα προσπάθησε. Τελικά οι προσπάθειες απέβησαν άκαρπες. Ένας Πούτιν, ένας Ξι, ένας Ερντογάν, ένας Μπολσονάρου και πέντε ακόμη τσιράκια του στρατιωτικο-βιομηχανικού παγκόσμιου μηχανισμού (βλέπε Ινδία, Πακιστάν, Ιράν επί παραδείγματι) αρκούν για να ανατρέψουν όσα με κόπο κτίστηκαν. Η Ρωσία δεν είναι σε θέση να κατασκευάσει ένα απλό αυτοκίνητο ή ένα κινητό τηλέφωνο, ή μία καλή οθόνη τηλεόρασης. Είναι σε θέση να κατασκευάζει οπλικά συστήματα, δορυφόρους, πυραύλους και κανόνια. Ζει από το υπέδαφός της, το οποίο εξαντλεί εξάγοντας ακατέργαστες πρώτες ύλες. Τα τεράστια έσοδά της κατευθύνονται εξ ολοκλήρου σε εξοπλισμούς και σε έρευνα για στρατιωτικούς σκοπούς.

Αν μάθαμε κάτι από τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας είναι ότι ο πρώτος νεκρός ήταν η αλήθεια. Όσα φαίνονταν παρέπεμπαν σε πολλαπλές ερμηνείες. Όσα δεν φαίνονταν ήταν προϊόν κατευθυνόμενης πληροφόρησης. Σαν σε επανάληψη ταινίας τρόμου από την πρώτη ημέρα του πολέμου στην Ουκρανία παρακολουθούμε να εξελίσσεται το ίδιο ακριβώς σενάριο. Οι μυστικές υπηρεσίες και η στρατιωτική αντικατασκοπία ζουν στιγμές ανεπανάληπτες. Επιτέλους οι δορυφόροι μεταδίδουν πραγματικές εικόνες από τα πεδία των μαχών προδίδοντας όλα τα καλά κρυμμένα μυστικά. Για οπλικά συστήματα, τακτικές μάχης, δύναμη πυρός.

«Η απόφαση του Πούτιν λίγες μέρες μετά την εισβολή να τραβήξει το χαρτί της πυρηνικής απειλής δείχνει ακριβώς τον βαθμό της αυξανόμενης απόγνωσής του», έγραψε ο Εφραίμ Λεβί, πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών εξωτερικού της Μοσάντ στην εφημερίδα του Haaretz παρατηρώντας έλλειψη εμπειρίας και κινήτρων μεταξύ των Ρώσων στρατιωτών.

«Αν πάρουμε ως σημείο αναφοράς την προμήθεια καυσίμων και τροφίμων στους Ρώσους στρατιώτες, ο Πούτιν θα πρέπει να πίστευε σε μια νίκη μέσα σε 4 μέρες, όπως εκτίμησε δυτικός αξιωματούχος στο Βερολίνο», επισημαίνει την Τρίτη 8 Μαρτίου η Deutsche Welle. Αντ’ αυτού παρουσιάζεται η εικόνα πομπής από στρατιωτικά οχήματα και τεθωρακισμένα 70 χλμ. να έχει ακινητοποιηθεί επί μέρες λόγω έλλειψης καυσίμων, μηχανικών βλαβών και ουκρανικών επιθέσεων. Εκτός αυτού, σημειώθηκε έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα στους Ρώσους στρατιώτες, ορισμένοι εκ των οποίων κατάλαβαν μόλις διέσχισαν τα σύνορα ότι δεν επρόκειτο πλέον για στρατιωτική άσκηση. Δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών αξιολογούν προσεκτικά μεγάλο αριθμό φωτογραφιών και βίντεο που δείχνουν κατεστραμμένα ρωσικά άρματα μάχης. Ως πιο πιθανόν θεωρείται ότι τουλάχιστον τρεις ανώτατοι Ρώσοι διοικητές σκοτώθηκαν προσπαθώντας να βάλουν σε κίνηση και πάλι την οχηματοπομπή. Με την παράδοση ελαφρών όπλων που εκτοξεύονται από τον ώμο τα κράτη του ΝΑΤΟ και η Γερμανία υποστηρίζουν την τακτική της Ουκρανίας.

Με 1.000 σύγχρονα αντιαρματικά και 500 αντιαεροπορικούς πυραύλους Stinger που έστειλε η Γερμανία, οι Ουκρανοί αναγκάζουν τα ρωσικά αεροσκάφη να πετούν σε ύψος άνω των 3.000 μέτρων σε ορισμένες περιπτώσεις, πράγμα που συμβάλλει στη μείωση της ακρίβειας του χτυπήματος.

Κάπως έτσι ερμηνεύουν οι επιτελάρχες την επιχειρησιακή κατάσταση στα πεδία των μαχών. Η εικόνα ωστόσο είναι ψευδής. Ανεπαρκής. Η πραγματική μάχη δίνεται κάθε ώρα και στιγμή στην Αγία Πετρούπολη και στη Μόσχα από πολίτες που προσπαθούν να αναρτήσουν πραγματικές πληροφορίες σε ένα Διαδίκτυο «στραγγαλισμένο» από τις υπηρεσίες ασφαλείας του Πούτιν. Νέοι άνθρωποι, με κίνδυνο να απολυθούν, να πεινάσουν ή και να φυλακιστούν, προσπαθούν να παρακάμψουν το ηλεκτρονικό τείχος που ορθώνουν οι κρατικοί χάκερς. Με χρήση πολλαπλών VPN, με τεχνάσματα και φαντασία οι Ρώσοι που ξέρουν τι συμβαίνει εκεί πέρα από τα σύνορα, διεξάγουν τον δικό τους πόλεμο. Ναι, ζούμε τον πόλεμο μέσω Tik Tok και Τelegram. Η πληροφόρηση περνά μέσα από μικροτσίπ και ηλεκτρονικές λεωφόρους. Ξαφνικά ακυρώνεται από τα ψηφιακά αντίμετρα των μυστικών υπηρεσιών. Και μετά από κάποια άλλη εναλλακτική οδό του ψηφιακού δικτύου εμφανίζεται και πάλι η πληροφορία. Πόλεμος κανονικός και ανελέητος.

Κάπως έτσι ο παλιός μας αναλογικός κόσμος, όπως τον κληρονομήσαμε, σταμάτησε να κινείται. Οι άνθρωποι αγνόησαν τις προειδοποιητικές βολές. Τα μηνύματα από τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, το φιάσκο της «Αραβικής Άνοιξης», την τραγωδία στη Συρία, τη φάρσα στο Αφγανιστάν, την κρίση του 2008, την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και τη νίκη ενός Τζόνσον στη Βρετανία με σύνθημα το BREXIT, όλα αυτά ήταν προειδοποιητικά πυρά. Ήταν τα σημάδια που περιέγραφαν την αναδυόμενη παρακμή.

Κάπως έτσι εισήλθαμε άναρχα στον νέο ψηφιακό μας περιβάλλον σε συνθήκες κομβικής σύγκρουσης. Ο πλανήτης άλλαξε κέντρο βάρους που από τη Δύση μετατίθεται προοδευτικά προς την Ανατολή. Κίνα-Ινδία και Ρωσία. Ο πολιτισμός της ΕυρΑσίας. Μία μετατόπιση που προκαλεί τεκτονικές αλλαγές. Μία άνευ προηγουμένου ρήξη με όσα συνηθίσαμε να θεωρούμε σταθερές εδώ και 70 χρόνια.

Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να αντιληφθούμε, σε όλο της το εύρος, αυτήν την κοσμογονική μετατόπιση του πλανητικού ειδικού βάρους. Είναι ωστόσο ευδιάκριτη η διαφαινόμενη εφιαλτική προοπτική. Η οικονομία και το σύστημα της ΕυρΑσίας δεν μπορεί να επιβιώσει παρά μόνον αμφισβητώντας τις αρχές της δυτικής Δημοκρατίας. Στο σύστημα της ΕυρΑσίας η δημοκρατία είναι μόνον πρόσχημα. Μία ψευδής βιτρίνα. Ένα fake είδωλο. Είναι σαν ένα ανέκδοτο που διηγούνται αυτάρεσκα κακόγουστοι ηγέτες.

Αυτήν την απίστευτη ολοκληρωτικού τύπου αυταρέσκεια ανέδιδε η ανακοίνωση της Πρεσβείας της Ρωσίας στην Αθήνας διά της οποίας η ρωσική διπλωματική αποστολή συμβούλευε τους Έλληνες πολίτες ποιο κανάλι τηλεόρασης θα πρέπει να παρακολουθούν. Για να είναι καλά ενημερωμένοι, προσθέτουν οι Ρώσοι. Απίστευτο και όμως αποκρουστικά αληθινό.