Ο σπόρος σε τοξική γη δεν παράγει βιολογικά πολιτικά προϊόντα

Πριν πολλά χρόνια, στο περιθώριο των επίσημων συνομιλιών Σρέντερ - Σημίτη, είχα την ευκαιρία μαζί με άλλα μέλη της πρωθυπουργικής ελληνικής αποστολής, να βρεθώ σε μια μπιραρία του Βερολίνου έπειτα από κάλεσμα του Αντικαγκελαρίου Γιόσκαρ Φίσερ.

Όπως ήταν αναμενόμενο, το ενδιαφέρον όλων επικεντρώθηκε στο κίνημα των Πρασίνων, θέλοντας να ακούσουμε τις απόψεις και τις εκτιμήσεις του για τις πολιτικές τις οποίες αυτό πρέσβευε αλλά και τις προοπτικές του.

Αν κάτι μου έμεινε στη μνήμη από τη συζήτηση που είχαμε μαζί του, είναι η φράση του: «Τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα κουβαλούν στην πλάτη τους βιωματικές ενοχές. Το πλεονέκτημα των Πρασίνων είναι η αθωότητά τους, προσθέτοντας ωστόσο πως αυτή θα δοκιμαστεί στην πράξη».

Παρακολουθώντας σήμερα την απροσδόκητη απήχηση των Πρασίνων της Γερμανίας εκτιμώ ότι δεν είναι τυχαία. Δεν πρόκειται για κάποια ανεξήγητη στροφή των πολιτών. Και πολύ περισσότερο δεν αντανακλά εφήμερες αναζητήσεις. Αναμφίβολα, αποτυπώνει εσωτερικές αναδιατάξεις στο ευρύτερο κοινωνικό σώμα.

Η παραδοσιακή πολιτική τάξη δείχνει να διέρχεται κρίση ταυτότητας. Τα ιδεολογικά υποδείγματα του παρελθόντος αποδεικνύονται ακατάλληλα. Το ίδιο και οι απονεκρωμένοι θεωρητικοί φορμαλισμοί. Ουσιαστικά, αδυνατούν να εκφράσουν την εποχή μας και τις ανάγκες της.

Πώς αλλιώς να ερμηνευθεί η υποχώρηση των κεντροαριστερών αλλά και κεντροδεξιών δυνάμεων. Δεν είναι μόνο η περίπτωση της Γερμανίας. Το διαπιστώνουμε και στη Γαλλία, στην Ιταλία, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το ιστορικό SPD στερείται ζωτικότητας. Το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα εμφανίζει σημάδια αποσύνθεσης. Το ιταλικό Δημοκρατικό Κόμμα της αριστεράς παραπαίει αλλάζοντας συχνά αρχηγούς. Ανάλογα στρατηγικά προβλήματα έχουν και τα άλλοτε ισχυρά κεντροδεξιά σχήματα τα οποία αντιμετωπίζουν υπαρξιακή κρίση.

Η δραστική μείωση των παλιών κομμάτων, είτε είχαν αναφορές στη Χριστιανοδημοκρατία είτε στη Σοσιαλδημοκρατία, είναι αναπόδραστη. Κραταιές άλλοτε παρατάξεις συρρικνώνονται και οδηγούνται στο περιθώριο. Κι άλλες μόλις που καταφέρνουν να διατηρήσουν την ισχνή παρουσία τους. Στην πραγματικότητα, μετατρέπονται σε μαρμαρωμένα πολιτικά κατεστημένα. Η αδυναμία τους να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις και να εναρμονιστούν με αυτές τους ωθεί σε περαιτέρω μαρασμό. Το χειρότερο, εξελίσσονται σε συντηρητικά αναχώματα αποξενωμένα από τις ζωντανές και δημιουργικές κοινωνικές δυνάμεις. Η κυβερνητική τους θητεία δεν συνοδεύεται μόνο από σκιερές πλευρές, αλλά για να θυμηθώ και τον Φίσερ και από βιωματικές ενοχές.

Η ανάδυση νέων σχημάτων αποτελεί γεγονός. Κοινό γνώρισμά τους, η αυτοτοποθέτησή τους στο αποκαλούμενο «Προοδευτικό Κέντρο». Οι Γερμανοί Πράσινοι εγκατέλειψαν οριστικά τον αρχέγονο ακτιβισμό τους. Το εγχείρημα του Μακρόν εδράζεται στην υπέρβαση της ιστορικής διαίρεσης Αριστεράς-Δεξιάς. Ο Μάριο Ντράγκι, ανεξάρτητα από το ότι ηγείται οικουμενικής κυβέρνησης, ενσαρκώνει μια κεντρώα προοδευτική ταυτότητα.

Έτσι βλέπουμε να θεμελιώνονται καινούργια ιδεολογικοπολιτικά ρεύματα, απαλλαγμένα από ιδεοληπτικές αγκυλώσεις και αναχρονισμούς. Αν και βρίσκονται ακόμη σε εμβρυακή μορφή, προσελκύουν το ενδιαφέρον κοινωνικών ομάδων και κατηγοριών που επιζητούν διαφορετική πολιτική έκφραση. Η εμβέλεια και η επιρροή τους αναδεικνύονται ισχυρές.

Παρατηρώντας την εκτίναξη των Πρασίνων στη Γερμανία, εύκολα αντιλαμβανόμαστε την αποδοχή τους στις παραγωγικές ηλικίες. Όπως φανερώνουν όλες οι έρευνες της κοινής γνώμης, η πλειονότητα των συγκεκριμένων στρωμάτων στρέφεται προς αυτούς.

Ο πολιτικός τους λόγος είναι σύγχρονος και ελκυστικός. Στηρίζεται στον πραγματισμό, χωρίς να παραπέμπει σε θολές ή νεκρές ιδεολογίες. Η δημόσια εικόνα τους αποπνέει ζωτικότητα. Οι θέσεις και οι προτάσεις τους δεν αναφέρονται στο μέλλον αλλά στον παρόντα χρόνο.

Κινούνται στο πεδίο του ορθολογισμού δίχως να ερωτοτροπούν με τις αντιλήψεις του κρατισμού και του λαϊκισμού. Και το σημαντικότερο τολμούν και θίγουν ζητήματα που για άλλους αποτελούν ταμπού. Τα παραδείγματα της περιβαλλοντικής προστασίας αλλά ακόμη και αυτό της απεξάρτησης από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα το επιβεβαιώνουν.

Πάντως η ανάγκη για σοβαρή, εφαρμόσιμη και επιθυμητή ενναλακτική πρόταση που να καλύπτει το κενό της παραδοσιακής πολιτικής, ποτέ δεν υπήρξε ποιο μεγάλη όπως συμβαίνει σήμερα. Αν αυτό θα το καλύψουν οι Πράσινοι, θα φανεί στην πράξη. Το βέβαιο είναι ότι ο σπόρος σε τοξική γη δεν παράγει βιολογικά πολιτικά προϊόντα.