Η βία φέρνει βία μόνο στη ζούγκλα

Ήταν πραγματικά μια δυσάρεστη έκπληξη να ακούω ρεπόρτερ μεγάλου καναλιού (από αυτά που τα λένε «συστημικά») να περιγράφει το λιντσάρισμα στη Νέα Σμύρνη και να αποφαίνεται με σιγουριά ότι «η βία φέρνει βία». Δεν είμαι βέβαιος ότι ο συγκεκριμένος ρεπόρτερ καταλάβαινε τι ακριβώς έλεγε, δεν αποκλείεται να έκανε ό,τι συχνά κάνουν οι δημοσιογράφοι και να πέταγε χαζά κλισέ που αποστηθίζονται εύκολα και προσποιούνται σοφία, αλλά δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι λέγοντας αυτή την ανοησία προσέφερε ένα καλό άλλοθι στα τάγματα εφόδου που την Τρίτη επέλασαν στη Νέα τη Σμύρνη. Αλλά και στον αστυνομικό που ξυλοφόρτωσε τον συμπολίτη την Κυριακή. Και γενικά σε όποιον έχει σηκώσει χέρι να σκοτώσει και να δείρει.

Γιατί, αφού η βία φέρνει βία, δεν φταίνε και τόσο όσοι λίντσαραν τον αστυνομικό, η δράση τους ήταν αποτέλεσμα μιας άλλης δράσης. Αλλά και ο αστυνομικός που έδειρε τον συμπολίτη μπορεί να μη φταίει και τόσο γιατί πριν από λίγες μέρες κάποιοι τραμπούκοι είχαν επιτεθεί στους μεροκαματιάρηδες συναδέλφους του. Αλλά και οι τραμπούκοι εκείνοι μπορεί να μη φταίνε και τόσο γιατί πριν έναν μήνα κάποιοι αστυνομικοί είχαν δείρει έναν γνωστό τους από τον σύνδεσμο, αλλά και εκείνοι οι αστυνομικοί μπορεί να μην... με λίγα λόγια, αν η βία φέρνει βία κανείς από όσους σηκώνει χέρι δεν φταίει εντελώς κι άρα έχει και κάποιες δικαιολογίες που ελαφρύνουν τη συνείδηση και βαραίνουν το χέρι του.

Όμως, ένας από τους πολλούς λόγους που οι άνθρωποι προτιμούν να ζουν σε οργανωμένες, στη βάση κανόνων, κοινωνίες (προφανώς όχι όλοι, αλλά οι περισσότεροι) είναι επειδή δεν θέλουν η βία να φέρνει βία και προτιμούν η βία να φέρνει προσφυγή στα δικαστήρια. Είναι επειδή δεν θέλουν ο κάθε τραμπούκος να έχει το άλλοθι ή το ηθικό πλεονέκτημα να βαράει και να σκοτώνει. Είναι επειδή όταν ο Α βαράει τον Β δεν θέλουν σε αντίποινα ο Γ (που ανήκει στην ίδια ομάδα με τον Β) να βαράει τον Δ (που ανήκει στην ίδια ομάδα με τον Α), αλλά θέλουν να διωκεται ο Α και η ιστορία τους να τελειώνει εκεί.

Και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν η βία να φέρνει βία όχι επειδή είναι καλοί, φιλειρηνικοί, δίκαιοι και άλλες ωραίες λέξεις. Το θέλουν επειδή (συνειδητά ή όχι) καταλαβαίνουν ότι σε μια ζούγκλα που κυριαρχεί το «η βία φέρνει βία» αυτοί που θα κυριαρχήσουν απολύτως θα είναι οι πιο δυνατοι και οι πιο αδίστακτοι και δεν θα υπάρχει τίποτα που να σε προστατεύει από τις ορέξεις τους. Ποτέ.

Στη ζούγκλα που περιγράφει το «η βία φέρνει βία» ο Έπσταϊν όχι μόνο θα έκανε ό,τι έκανε αλλά δεν θα έμπαινε ποτέ στη φυλακή και το ίδιο θα συνέβαινε και με τη Χρυσή Αυγή και το ίδιο με κάθε εγκληματία που έχει καταλήξει εκεί που πρέπει. Στη ζούγκλα που «η βία φέρνει βία» όχι μόνο ο ήλιος θα λάμπει για τους λίγους πιο ισχυρούς αλλά δεν θα υπάρχει και κανείς να τραβάει την κουρτίνα για τους πολλούς υπόλοιπους.

Φίλες, φίλοι και οι υπόλοιποι, μπορεί πολύ συχνά οι θεσμοί να μην λειτουργούν* και οι κανόνες να μην επιβάλλονται σε όλους, αλλά ακόμα κι αυτό είναι λιγότερο κακό για τους αδύνατους από το να μην υπάρχουν καθόλου θεσμοί και κανόνες και οι διαφορές να λύνονται με τη βία. Γι’ αυτό όσοι αδύνατοι καταλαβαίνουν το συμφέρον τους ζητούν ενίσχυση των θεσμών και επιβολή των κανόνων την ίδια ώρα που οι δυνατοί προσπαθούν να παρασύρουν τους αδύνατους και να τους πείσουν ότι η κατάργηση των θεσμών και η καταπάτηση των κανόνων είναι ελευθερία. Και όντως, η κατάργηση των θεσμών είναι ελευθερία και μάλιστα απόλυτη, αλλά μόνο για τους δυνατούς.

Συνεπώς όποιος αποφαίνεται ότι «η βία φέρνει βία» σα να πρόκειται για κάποιον φυσικό νόμο που είμαστε αναγκασμένοι να υφιστάμεθα επειδή δεν μπορεί να αλλάξει το μόνο που κάνει είναι να προσφέρει άλλοθι και επιχειρήματα σε αυτούς που, επειδή μπορούν να ασκήσουν βία πιο αποτελεσματικά από τους υπόλοιπους, δεν έχουν ανάγκη κανόνες και θεσμούς. Τους κανόνες και τους θεσμούς που ορίζουν ότι η βία το μόνο που συμφέρει τους πολλούς να φέρνει είναι προσφυγή στη δικαιοσύνη. Και μπράβο της.

*και στη χώρα μας οι θεσμοί ίσως να μη λειτουργούν τόσο καλά όσο σε άλλες χώρες της Δύσης, αλλά σίγουρα λείτουργούν καλύτερα από όσο στις περισσότερες από τις υπόλοιπες χώρες του πλανήτη. Αυτό φυσικά δεν είναι για να λέμε ικανοποιημένοι «καλά είμαστε κι έτσι» αλλά για να καταλαβαίνουμε που βρισκόμαστε και να μην παρασυρόμαστε σε ανόητες υπερβολές.