Τι θα έκανε ο Jackson Pollock ως υπουργός Παιδείας;

Κάθε πολίτης με διαλεκτική ικανότητα και όραμα πορεύεται, λειτουργεί, αποφασίζει και πράττει, βασιζόμενος σε μία λογική ακολουθία βημάτων και σε έναν αλγόριθμο προσαρμοσμένο στην περίσταση. Το «αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων» τον οδηγεί στο σεβασμό στην αρμονία και με σταθερά βήματα στην υλοποίηση του εγχειρήματος, το οποίο σχεδίασε.

Αντιθέτως, κάποιος, ο οποίος στερείται οράματος και διστάζει να θίξει οργανωμένες συντεχνίες, συνήθως αφήνει ανολοκλήρωτους τους στόχους που έθεσε και αρκείται στις ήσσονος σημασίας παρεμβάσεις. Προτιμά να σκέφτεται και να λειτουργεί στην καθημερινότητα όπως, ας πούμε, ο Jackson Pollock (Υ.Γ.2), ακόμη και αν οι προθέσεις του είναι καλές.

Ας επικεντρωθούμε, όμως, στην ελληνική πολιτική σκηνή και ας δούμε τι γίνεται στον χώρο της εκπαίδευσης και των μεταρρυθμίσεων, που είχαν εξαγγελθεί προεκλογικά και είχαν συμπεριληφθεί στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης.

Δεν θα αναφερθώ στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, αφού εκεί έγιναν κάποια βήματα, όπως η επανίδρυση των Πρότυπων Σχολείων και η επαναφορά των κριτηρίων εισαγωγής των μαθητών και επιλογής των διδασκόντων. Βέβαια, η αξιολόγηση υποδομών και διδασκόντων των σχολείων είναι ακόμη σε εκκρεμότητα και δεν εφαρμόζεται. Θα επικεντρωθώ, όμως, στην Ανωτάτη Εκπαίδευση, η οποία είναι η κινητήριος δύναμη της προσπάθειας ενσωμάτωσης της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης στην Ελλάδα και τα θεμέλια της έρευνας, της καινοτομίας και της ίδρυσης νεοφυών επιχειρήσεων, του εκσυγχρονισμού δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, της προσέλκυσης επενδύσεων και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Μετά από 13 μήνες επιτυχούς – κατά κανόνα – πορείας της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και με το πολιτικό κεφάλαιο του πρωθυπουργού στο ζενίθ, μπορώ να ασκήσω κριτική, χωρίς να θεωρηθεί ότι υπονομεύω το έργο του. Αντιθέτως, δηλώνω εκ των προτέρων ότι είμαι απολύτως ικανοποιημένος από τον τρόπο αντιμετώπισης της απειλής στον Έβρο, της μάχης κατά της πανδημίας, της σθεναρής στάσης απέναντι στην πρόσφατη τουρκική απειλή νοτιοανατολικά της χώρας, του πρωταγωνιστικού ρόλου του για τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης της Οικονομίας, από το οποίο εξασφάλισε για την Ελλάδα (2,3% του πληθυσμού της ΕΕ-27) το 4,27% και τον χειρισμό των πρόσφατων συμφωνιών με Ιταλία και Αίγυπτο.

Όμως, η γενική εικόνα, που έχει δημιουργήσει η στάση του υπουργείου Παιδείας στο πλαίσιο λειτουργίας των πανεπιστημίων, είναι μάλλον κατώτερη τόσο των απαιτήσεων όσο και των προσδοκιών μας. Οι διορθωτικές και θετικές εν πολλοίς κινήσεις και τροπολογίες στους νόμους της κυβέρνησης Α. Τσίπρα ουδόλως αλλάζει την πορεία προς την υποβάθμιση των πανεπιστημίων. Ως συμμετέχων στη διαμόρφωση του νόμου 4009/2011 (θα μείνει στην ιστορία ως νόμος Διαμαντοπούλου) μπορώ να ισχυρισθώ ότι τα θεμέλια του νόμου δυναμιτίστηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ και παραμένουν ερείπια, προς τέρψιν των συνδικαλιστών και των λαϊκιστών. Και αυτό, δεκατρείς μήνες μετά την 7η Ιουλίου 2019, παρά τις πρωθυπουργικές διακηρύξεις περί επαναφοράς του νόμου 4009 με τις απαιτούμενες βελτιώσεις και με το πολιτικό κεφάλαιο του Κυριάκου Μητσοτάκη στο μέγιστο σημείο.

Στην πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για τις Επιστήμες, την Τεχνολογία και την Καινοτομία (OECD Directorate for Science, Technology and Innovation 2020), πληροφορούμαστε ότι το ποσοστό του ΑΕΠ, που διατίθεται στις εν λόγω εθνικές δράσεις, είναι 5% στο Ισραήλ, 4,5% στην Ν. Κορέα, 3,3% στην Ιαπωνία, 2,9% στην ΕΕ-28 και 1,2% στην Ελλάδα. Από αυτό το 34,93% προέρχεται από τις επιχειρήσεις, το 14,27% από την αλλοδαπή, το 30,24% από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και το 12,77% από το ΕΣΠΑ. Δεν είναι, όμως, μόνον οι διατιθέμενες πιστώσεις, που μας φέρνουν στις τελευταίες θέσεις του ΟΟΣΑ (30η θέση). Μία, πρόσθετη, αλλά  κύρια, αιτία είναι το νομικό πλαίσιο, εντός του οποίου λειτουργούν τα πανεπιστήμια στους τομείς της αξιολόγησης διδασκόντων και διδασκομένων, της στελέχωσης, της έρευνας, της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων και της μετουσίωσής τους σε εμπορεύσιμο αγαθό, το οποίο θα φέρει όφελος στους ερευνητές, στα πανεπιστήμια και στη χώρα.

Θα αναφέρω πέντε πυλώνες του νόμου 4009/2011, που ψηφίστηκε από 255 βουλευτές επί υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου και πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου:

1. Τα Συμβούλια Ιδρυμάτων, τα οποία καταργήθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν επανήλθαν. Είναι εκείνα, που προσήλκυσαν άτομα εγνωσμένης ακαδημαϊκής και επαγγελματικής αξίας, και τα οποία είχαν την ευθύνη του ελέγχου των πράξεων της Συγκλήτου και του πρύτανη, την επιλογή των υποψηφίων πρυτάνεων και κοσμητόρων, βάσει ακαδημαϊκών κριτηρίων, το σχεδιασμό της ανάπτυξης του ιδρύματος, την προσέλκυση πόρων και δωρεών και την επιλογή του ΔΣ του νπιδ, το οποίο θα διαχειριζόταν την έρευνα, την περιουσία και την αξιοποίηση της καινοτομίας.
2. Ο περιορισμός της περιόδου φοίτησης στα ιδρύματα και ο έλεγχος ακαδημαϊκής προόδου, προκειμένου να συνεχισθεί η φοίτηση. Δηλαδή η απαλλαγή των ιδρυμάτων από τους αιώνιους φοιτητές, ώστε αυτοί να διοχετεύονται σε επαγγελματικές σχολές.
3. Η πρόληψη της υβριδικής αναπαραγωγής των καθηγητών. Ένας απόφοιτος του πανεπιστημίου Α δεν μπορούσε να εκλεγεί σε οιανδήποτε θέση διδάσκοντος στο ίδιο ίδρυμα, πριν παρέλθουν τουλάχιστον τρία χρόνια θητείας σε άλλο ισότιμο ίδρυμα. Είναι θλιβερό να βλέπεις τμήματα πανεπιστημίων να αποτελούνται κατά πλειοψηφία από αποφοίτους τους, οι οποίοι ουδέποτε δίδαξαν ή ερεύνησαν σε άλλο ίδρυμα (η γνωστή ως υβριδική αναπαραγωγή).
4. Η ίδρυση επιχορηγούμενων εδρών και καθηγητικών θέσεων (endowed chairs), ώστε ιδιώτες δωρητές ή μεγάλες επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν θέσεις με συγκεκριμένη αποστολή και γνωστικό αντικείμενο.
5. Οι διακριτές ακαδημαϊκές βαθμίδες πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Η ανήθικη νομοθέτηση εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ για την ανακήρυξη όλων των ΤΕΙ σε πανεπιστήμια (νόμος Γαβρόγλου 4559/2018), παραμένει ως έχει και ουδείς τολμά να την θίξει. Έτσι, υποβαθμισμένα τμήματα, που έπρεπε να έχουν ενταχθεί στην διετή Επαγγελματική Εκπαίδευση, σήμερα αποτελούν πανεπιστημιακά τμήματα με τετραετείς σπουδές, ενώ η χώρα στερείται Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

Έτσι, οι συνδικαλιστές, οι μετριότητες και οι λαϊκιστές πανηγυρίζουν και στα πρώην ΤΕΙ και νυν «πανεπιστήμια», όπου τμήματα κατασκευής μουσικών οργάνων είναι πλέον πανεπιστημιακά, καθηγητές βιολογίας είναι μέλη ΔΕΠ σε τμήματα ηλεκτρολόγων μηχανικών και καθηγητές ανθοκομίας μέλη ΔΕΠ τμημάτων κοινωνικής εργασίας. Η υβριδική δε αναπαραγωγή είναι πλέον ο κανόνας στη στελέχωση των σχολών των πρώην ΤΕΙ και ο ΣΥΡΙΖΑ επιχαίρει για την μακροημέρευση του νόμου Γαβρόγλου.

Εν κατακλείδι, βιώνουμε τον τρόπο με τον οποίο ο Jackson Pollock (Υ.Γ.2) θα εφάρμοζε τις τεχνικές του (action and drip technique) ως υπουργός Παιδείας.

Υ.Γ.1. Γνωρίζω ότι μερικές φορές γίνομαι σκληρός απέναντι σε ανθρώπους που εκτιμώ. Έτσι, όμως, αισθάνομαι το χρέος μου ως πολίτης. Εν κατακλείδι, αυτή είναι η άποψη, που καταστάλαξε πλέον μέσα μου για τη λειτουργία της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας. Δηλώνω δε την απογοήτευσή μου από την αδράνεια ή την ανοχή, που δείχνει ο πρωθυπουργός, παρ’ ότι συνεχίζω να τον στηρίζω.

Υ.Γ.2. Ο Jackson Pollock, Αμερικανός ζωγράφος (1912-1956), υπήρξε ο πατέρας του αφηρημένου εξπρεσιονισμού και ήταν γνωστός ως ο ζωγράφος του πασαλείμματος, του αυθορμητισμού, της σταγόνας ή  του πιτσιλίσματος (action or drip technique or splash technique), αφού έριχνε στον καμβά μπογιές με ακατάστατο τρόπο, χωρίς λογική ή σχεδιασμό. Βέβαια, ο Pollock είχε οπαδούς και θαυμαστές. Το 2016 ένας πίνακάς του με τίτλο «Number 17A» αγοράστηκε έναντι 200 εκατομμυρίων δολαρίων.

Υ.Γ.3. Κατά τη διάρκεια της υπουργίας της στην Παιδεία (10/2009-2/2012) η Α. Διαμαντοπούλου συγκρούστηκε με σφοδρότητα κυρίως με τους συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ (ΠΑΣΠ και ΠΑΣΚΕ), αλλά κατόρθωσε, έστω και προσωρινά με τη στήριξη του τότε πρωθυπουργού, να εκσυγχρονίσει το εκπαιδευτικό σύστημα και να θέσει τα Ελληνικά Πανεπιστήμια στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Ανώτατης Εκπαίδευσης. Όπως θα έλεγε ο λαός, «έσπασε αυγά και έκανε ομελέτα».